Als je het wil hebben over de ultieme morele dilemma’s van de mens, dan is oorlog een voor de hand liggende achtergrond. De Russische cineast Sergei Loznitsa verfilmde het boek In the Fog van Vasil Bykov, dat zich afspeelt in 1942 toen een deel van Rusland door de Duiters bezet was, op bijzonder indringende wijze en gaat grote thema’s verre van uit de weg.

Het gegeven wordt meteen neergezet in de openingsshot. De Duitsers hebben vier Russische partizanen te pakken die een sabotagedaad gepleegd hebben. Buiten beeld worden drie van hen geëxecuteerd. De vierde, Sushenya, wordt vrijgelaten. Na de begintitels zien we hoe twee mannen hem op gaan zoeken in het huisje waar hij met vrouw en kind in primitieve omstandigheden woont.

Zijn oude vriend Burov, die erg moeilijk kijkt, gaat praten met Sushenya en neemt hem mee naar buiten, waar de zwijgzame Voitik op hen wacht. Sushenya ziet de bui al hangen: hij weet ook wel dat iedereen uit het feit dat hij niet geëxecuteerd is de conclusie getrokken heeft dat hij de boel verraden heeft. Zijn ontkenning zal niemand overtuigen. Hij vraagt nog wel of hij niet een eindje verder omgebracht kan worden, zodat zijn vrouw en kind denken dat de Duitsers het gedaan hebben. Hij moet zijn eigen graf graven en net op het moment dat Burov hem wil liquideren zijn daar de Duitsers die Burov neerschieten. Sushenya was lokaas.

Hij is de goedheid zelve, die Sushenya. Daarom laat hij de man die hem wilde vermoorden niet achter, maar draagt hem, zwaar gewond, schier eindeloos door het bos. Ondertussen krijgen we via flashbacks meer informatie over de drie, en zien ook hoe de sabotageactie, waarvan we aan het begin van de film de gevolgen zagen, in zijn werk ging.

Overtuigd van de uitzichtloosheid van zijn situatie en moreel volledig gedesillusioneerd verdwijnt Sushenya in de opkomende mist, op weg naar een fataal eind.

Het moge duidelijk zijn dat dit niet de meest vrolijke film ooit is. In een wereld waarin geen plaats is voor goedheid is het slecht toeven. In vaak vele minuten lang ononderbroken shots (hij lijkt soms Sokoerovs Russian Ark – die uit een enkele shot van 96 minuten – naar de kroon te willen steken) maakt Loznitsa het ploeteren van de mens fysiek voelbaar. Tergend traag, maar door die compromisloze vorm buitengewoon krachtig.

Aanvullende informatie
Rusland/Duitsland/Nederland/Wit-Rusland/Letland, 2012
Speelduur: 122 minuten
Regie en scenario: Sergei Loznitsa, naar de roman van Vasili Bykov
Productie: Heino Deckert
Camera: Oleg Mutu
Montage: Danielius Kokanauskis
Art direction: Jurgis Karsons, Kirill Shuvalov
Met: Vladimir Svirskiy, Vladislav Abashin, Sergei Kolesov
Beeld: 1:2,35 anamorf
Geluid: DD 5.1 Russisch gesproken
Uitgave: Contact Film
Distributie: de Filmfreak