Vroeger had je bioscopen waar je voor slechts acht gulden (!) de nieuwste blockbuster kon gaan zien en waarbij elke film gewoon op dezelfde manier werd vertoond. Sinds de digitalisering en de release van Avatar in 2008 is er een heleboel veranderd. IMAX 3D is, ook in Nederland, aan een gigantische opmars bezig, maar krijgt nu concurrentie van Dolby dat met Dolby Cinema de aanval op de marktleider inzet.

Foto: Hanneke Wetzer

En dat is opvallend, want Dolby staat voornamelijk bekend om innovaties op het gebied van geluid, met als meest recente wapenfeit Dolby Atmos. Wereldwijd was Dolby Atmos al in zo'n achthonderd bioscoopzalen ter wereld te vinden, hoewel het aantal IMAX-zalen nog altijd in de meerderheid is, en nu borduren ze daarop voort met Dolby Cinema.

En Nederland heeft daarbij een primeur te pakken: de gloednieuwe Eindhovense vestiging van bioscoopketen JT bevat de eerste bioscoopzaal ter wereld die is uitgerust met een volledig Dolby Cinema-systeem. In totaal heeft de vestiging acht zalen, met naast de Dolby Cinema-zaal ook twee andere zalen die weliswaar niet de complete Dolby Cinema-ervaring bieden, maar wat betreft geluid wel uitgerust zijn met Dolby Atmos.

Foto: Hanneke Wetzer

Gaan we dat ook voelen in de portemonnee? Daarvoor kunnen we het beste een vergelijking maken met de nabijgelegen Pathe-bioscoop in Eindhoven die in staat is om films in IMAX 3D te laten zien. We nemen even de meest uitgebreide film als voorbeeld. The Hobbit is bij Pathe te zien in IMAX 3D HFR (48 fps ipv de regulier 24 fps) waarbij je dan vijftien euro neer moet leggen voor een kaartje. Dat is inclusief 3D-bril die na afloop van jou is om later nogmaals te gebruiken. Al zul je daar in het geval van The Hobbit niet veel aan hebben, omdat de bril alleen werkt bij voorstellingen in HFR die er op dit moment verder geen zijn. Voor een reguliere 3D-voorstelling van The Hobbit betaal je bij Pathe 12,50 euro, inclusief 3D-bril.

Tickets, please
Ook in de Dolby Cinema-zaal van JT in Eindhoven is The Hobbit te zien in 3D en met de verhoogde framerate. Voor die meest "complete" voorstelling (Dolby Cinema inclusief 3D en HFR) betaal je 12,50 per kaartje. Dat is dus goedkoper dan bij Pathe, al moet wel de kanttekening gemaakt worden dat je de Dolby Cinema 3D-bril na afloop weer in moet leveren. Verder heb je bij JT de keuze om de film in 3D te bekijken in één van de twee Dolby Atmos-zalen (de prijs is dan 9 euro voor een kaartje) en voor mensen die liever een paar euro minder spenderen is de film ook te zien als reguliere 2D-voorstelling waarbij een kaartje 8 euro kost.

Wij zijn echter naar Eindhoven gekomen om enkel een kijkje te nemen in de Dolby Cinema-zaal. Daarbij was Stuart Bowling (foto boven) van Dolby speciaal vanuit San Francisco naar de lichtstad afgereisd om tekst en uitleg te geven. Naast de Dolby Atmos, dat dit jaar ook door verschillende merken werd geïmplementeerd in producten voor thuis, voor in de bioscoop was Bowling vooral trots op hun samenwerking met Christie. "De films worden in de Dolby Cinema-zaal vertoond door middel van twee zeer geavanceerde laserprojectoren van het merk Christie die films in 4K, 2D en Dolby 3D kunnen projecteren, ook in hogere framerates. Daarbij maken we gebruik van high dynamic range (HDR) voor een nog beter kleurencontrast."

En hoewel Bowling aangaf dat hij niet graag vergelijkingen wilde maken met IMAX 3D ("We are our own experience"), wilde hij ook niet onvermeld laten dat twee afzonderlijke laser-projectoren een scherper 3D-beeld creëren dan één enkele. "Bij het creëren van een 3D-beeld met een enkele projector gaat veel van het contrast verloren. Door twee projectoren afzonderlijk af te stemmen op elke individueel oog blijft veel meer kleur en scherpte behouden."

Door de goede isolatie van de projectiekamer waar de twee zwaargewichten zich bevinden viel het ook op dat je als bezoeker geen last meer hebt van gezoem in de bioscoopzaal. Vaak maken de meer krachtige projectoren veel geluid, iets dat soms doorwerkt in de akoestiek van de zaal zelf als de isolatie niet goed is. Tijdens spectaculaire actiescènes waarin alles aan alle kanten explodeert heb je daar weinig last van, maar dat soort achtergrondgeluid kan heel irritant zijn tijdens rustige scenes waarin filmmakers suspense proberen te creëren.

Voorpret
Volgens Dolby moet de bioscoopbeleving echter al beginnen voordat de film wordt aangezet. De wandelgang naar de zaal toe is iets langer dan normaal en in die gang zijn ook al een viertal projectoren bevestigd. Zo wordt op de muur al een bewegende achtergrond die iets met de film te maken heeft geprojecteerd. Voor aanvang van The Hobbit was bijvoorbeeld een bewegende achtergrond van De Gouw, de thuisbasis van Bilbo Baggins, te zien. Een soortgelijk voorproefje op Exodus: Gods en Kings ontbrak helaas, hoewel die film met een setting in het oude Egypte daar ook prima geschikt voor zou zijn. En hoewel er voor aanvang van de voorstelling nog wel filmtrailers te zien zijn, is een ander groot voordeel dat reguliere bioscoopreclames daarna in de zaal ontbreken.

Foto: Hanneke Wetzer

In de zaal zelf wordt gebruik gemaakt van een zogenaamd floating screen. De zichtlijnen op het iets hoger dan normaal gesitueerde scherm zijn perfect en er zit qua hoogte (de stoelen hebben ook allemaal een hoofdsteun) ook genoeg afstand tussen jouw stoel en de stoel van de bezoeker voor je. Daarmee is er voor de lezers van ondertiteling meteen een stuk minder kans dat je de film niet kunt volgen omdat er iemand met kop en schouders boven zijn zitplaats uitsteekt.

Achterin zit je daardoor wel vrij hoog en wanneer je op de eerste rij plaatsneemt (zijn er echt mensen die dat prefereren?) zul je door de grootte van het scherm regelmatig met je hoofd van links naar rechts moeten bewegen om de ondertiteling bij te houden. Een zitplaats een beetje in het midden van de zaal lijkt de veiligste keuze, waarbij het 3D-effect in de Dolby Cinema-zaal ook prima blijft werken wanneer je meer aan de zijkant zit en je hoofd licht gedraaid moet houden om zo recht mogelijk naar het scherm te kijken. In andere 3D-zalen levert op een verkeerde manier "schuin kijken" als snel koppijn op, maar daar is hier veel minder sprake van.

De introductie van 3D had destijds ook een negatieve bijsmaak. Het werd plots een hype en daardoor wilde elke filmstudio een graantje meepikken. Soms werden films zelfs tegen de wensen van de regisseur in post-productie naar 3D geconverteerd, alleen maar om tickets voor een duurdere prijs te kunnen verkopen. Het leverde vaak halfbakken conversies op waar uiteindelijk niemand blij van werd.

Dat gaat volgens Bowling niet op voor Dolby Cinema. "Een film kan na de opname in post op maat gemaakt worden voor ons nieuwe format. Alleen hoeven wij in dan geen effecten toe te voegen; het enige wat wij doen is dingen behouden die normaal in post worden weggegooid omdat reguliere bioscoopsystemen er niets aan hebben. En de conversie naar Dolby Cinema gebeurt volledig in samenwerking met de regisseur, voor The Hobbit hebben we bijvoorbeeld nauw samengewerkt met Peter Jackson zelf, zodat hij of zij uiteindelijk helemaal tevreden is over hoe zijn of haar visie in de zaal te zien en te horen is."