Ik heb al eerder met veel plezier naar producten van de in Herford gevestigde Duitse high-end fabrikant T+A geluisterd. Wat de ingenieurs van Theorie und Anwendung maken deugt, dat staat vast. De nieuwe DAC 8 DSD die de afgelopen tijd bij me heeft gelogeerd maakt daar geen uitzondering op. Sterker nog, hij bevestigde opnieuw mijn idee dat T+A in Nederland nog wel wat extra bekendheid zou mogen hebben. En daar zou dit bijzondere apparaat zomaar aan kunnen gaan bijdragen, want als je ziet wat het voor zijn prijs allemaal te bieden heeft en hoort hoe dat allemaal klinkt… Maar goed, ik loop op de zaken vooruit.
De T+A DAC 8 DSD is de opvolger van de in 2012 geïntroduceerde DAC 8 en vormt, samen met de bijpassende AMP 8, een zowel in afmeting (27 centimeter in het vierkant en 9,5 centimeter hoog) als aantal apparaten (2) compacte serie die qua prijs net onder de E-serie zit en de instap voor de losse componenten van het merk vertegenwoordigt. Het design is strak en, ondanks de vele details, behoorlijk understated. De vormgeving van T+A heeft me altijd een beetje aan het legendarische Braun Design doen denken en de DAC 8 DSD heeft dat effect ook, met zijn logisch ingedeelde front en ronde knopjes. De kleine kunststof afstandsbediening valt wat mij betreft een klein beetje uit de toon. Het lijkt een off-the shelf model dat weliswaar uitstekend doet wat het doen moet, maar iets meer luxe-gevoel bij het hanteren had van mij wel gemogen.
Wat aansluitingen betreft komt de DAC 8 DSD goed beslagen ten ijs. Hij is voorzien van maar liefst acht digitale ingangen, waaronder naast optisch (Toslink) en USB2, ook 4 S/PDIF coaxiale ingangen, BNC en AES/EBU. Dat aantal is ook vandaag de dag nog vrij bijzonder, maar in puur praktisch opzicht had ik liever gezien dat twee van de coaxiale ingangen waren verruild voor twee extra optische ingangen, omdat de meeste randapparatuur als settop-boxen, gamecomputers, smart-tv’s en Apple TV’s tegenwoordig alleen nog maar een optische digitale uitgang heeft. Naast de digitale ingangen is er ook één coaxiale digitale uitgang. Analoog uit gaat via een stereopaar single ended RCA aansluitingen van uitstekende kwaliteit, of via de volledig gebalanceerde XLR aansluitingen. Een tweetal systeembussen en een geaarde IEC netstroom-aansluiting maken de achterkant compleet.
Er is alleen nog een klein schuifknopje naast de analoge uitgangen waarmee je desgewenst het variabele volume perfect op lijn-niveau kunt fixeren. De DAC 8 DSD heeft namelijk ook een zeer goede volumeregeling aan boord, die is opgebouwd rond een digitaal aangestuurd analoog weerstandsnetwerk dat via gasgevulde relais met vergulde contacten wordt geschakeld in stappen van 1,25dB. Deze volumeregeling is rechtstreeks afgeleid van die in de veel duurdere R-Serie, zodat je de DAC 8 DSD ook probleemloos als échte high-end voorversterker kunt gebruiken aan een paar hoogwaardige actieve luidsprekers of een (paar) eindversterker(s). In die configuratie heb ik hem overigens niet getest, dus koos ik na wat uitproberen toch voor Fixed, waarbij me opviel dat de volumestand in variabele instelling nog ongeveer tien stappen luider kan dan het standaard lijnniveau van de Fixed stand. Navraag leerde dat T+A dat gedaan heeft om eindversterkers met een wat lagere ingangsgevoeligheid ook goed aan te kunnen sturen.
Bediening
Op het front van de DAC 8 DSD zit een redelijk groot en ook op enige afstand zeer goed leesbaar display dat een prettige kleur heeft. Het is helaas niet te dimmen of uit te schakelen, maar dan mis je ook een heleboel relevante informatie. Onder en naast het display zitten kleine ronde knopjes waarvan alleen die van de volume-instelling niet van een tweekleurige LED zijn voorzien. Uiterst rechts zit nog een 6,3 millimeter hoofdtelefoonuitgang die een goede eigen versterker heeft en aan de meest gangbare hoogwaardige hoofdtelefoons (volgens T+A met een minimale impedantie van 32Ω) een prima geluidskwaliteit geeft. Mijn AudioQuest NightHawk (25Ω) klonk er echter ook geweldig aan. Handig detail: als je met het knopje aan de achterzijde het volume op ‘fixed’ instelt kun je bij gebruik van een hoofdtelefoon tóch gewoon het volume bedienen. Zodra je de plug van je hoofdtelefoon uit de aansluiting trekt keert de DAC 8 DSD automatisch terug in de fixed-volume stand.
Enfin, dóór met de overige knopjes, want dat zijn er nogal wat. Aan/uit spreekt voor zich en de ingangskeuze van de digitale ingangen ook. De knopjes hebben allemaal een dubbele functie en de LED’s erboven geven door middel van een rode of blauwe kleur aan welke ingang gekozen is. Dat wordt trouwens ook kort in het display weergegeven, waarna de samplingfrequentie van het aangeboden signaal zichtbaar wordt. Naast de vier knopjes waarmee de acht digitale ingangen worden gekozen zitten de interessantste knopjes wat mij betreft, omdat je er redelijk vergaand invloed mee kunt uitoefenen op de klank van de weergegeven muziek. Maar daarover straks meer. Het display geeft dus de samplingfrequentie aan. De bitdiepte niet, maar daar zijn sowieso niet zoveel smaken van te krijgen. De T+A DAC 8 DSD kan PCM signalen tot 32 bit/384kHz verwerken, en maximaal achtvoudige DSD signalen (DSD512), wat op dit moment nog niet verkrijgbaar is, maar je weet nooit. Toekomstvast is de DAC 8 DSD dus wel.
Schoonheid zit ook van binnen
Inwendig is er ook heel wat interessants te melden. Ik wil niet te diep op de techniek ingaan, maar het is wél belangrijk om te weten dat de T+A DAC 8 DSD voorzien is van twee volledig gescheiden digitale circuits. Een aparte converter voor PCM en een aparte, échte eenbits-converter voor native DSD, en dat is uniek in deze prijsklasse. Daarnaast worden alle binnenkomende digitale signalen gebufferd en effectief ontdaan van vrijwel alle jitter, en zowel de digitale als analoge schakelingen hebben hun eigen, galvanisch gescheiden voeding. Met andere woorden: T+A is met de DAC 8 DSD extreem ver gegaan in het respecteren van signaalintegriteit. Elke mogelijke vorm van storende externe invloeden wordt aangepakt en uitgeschakeld, en dat, zo zal later blijken, is goed hoorbaar.
Rest me vóór ik aan het luisteravontuur begin nog de beschrijving van die eerder genoemde interessantste knopjes op het front. Om te beginnen geeft de DAC 8 DSD met het meest linkse van deze vier knopjes de mogelijkheid om de polariteit van het digitale signaal om te draaien. Ik heb gemengde gevoelens over die functie, maar hij dient zeker een doel. Ik wil ook hier niet te diep op ingaan, maar het is bekend dat er flink wat digitale opnames in omloop zijn met een omgedraaide polariteit (-180 graden), en dat we de weergave daarvan op normale polariteit (0 graden) als minder goed kunnen ervaren. Alleen blijkt dat dit verschijnsel volkomen random is en dat sommige albums tracks in zowel normale als omgekeerde polariteit bevatten. De bottom line is dat een opname die in de verkeerde polariteit wordt weergegeven net wat diepgang en levendigheid in het middengebied mist en soms wat schraal klinkt in het laag. Een druk op deze knop kan dan soelaas bieden. In de praktijk zal het er echter vaak op neerkomen dat je een standaardinstelling kiest (ik beveel 0 graden aan) en er verder niet veel aandacht meer aan besteedt.
De meest rechtse van deze vier knopjes geeft toegang tot de ‘Wide’-functie. Hiermee stel je de bandbreedte van het analoge uitgangsfilter in op 120kHz. Bij PCM signalen met een samplingfrequentie tot 48kHz doet die Wide functie niet veel, maar bij HiRes materiaal kan het een stukje meerwaarde bieden in de vorm van extra ruimtelijkheid en microdetaillering. Let er echter wel op dat je versterker die hoge breedbandigheid moet kunnen verwerken. Veel moderne versterkers kunnen dat, maar oudere apparaten kunnen er van over hun toeren raken. In dat geval is het verstandiger om de standaard ‘Clean’ instelling te gebruiken die tot 60kHz loopt. Raadpleeg de handleiding van je versterker of neem contact op met de importeur als je het zeker wil weten. Het effect van de hogere bandbreedte is vrij subtiel, maar wat mij betreft wel degelijk hoorbaar. Bij weergave van enkelvoudige DSD64 bestanden zijn alle filters trouwens uitgeschakeld, maar bij DSD128 bestanden en hoger kun je wel het Wide filter inschakelen.
