Toen ik in 2014 werd uitgenodigd om een kijkje te gaan nemen bij de fabriek van KEF in het Engelse Maidstone ging een lang gekoesterde droom van me in vervulling. Dat klinkt misschien een beetje dramatisch, maar laat ik er dan even bij vertellen dat ik mijn eerste schreden op het pad van de echte hifi lang geleden zette door een paar compacte KEF Chorale III luidsprekers te kopen, die ik nog steeds in mijn bezit heb. Sinds de jaren waarin mijn persoonlijke zoektocht naar betere weergave begon is er veel veranderd bij KEF, maar aan één ding zijn ze altijd trouw gebleven: ze streven er voortdurend naar om de beste luidsprekers ter wereld te bouwen. In hún zoektocht naar betere weergave staat al sinds jaar en dag één ding centraal: de Reference Series. Waarvan de KEF REFERENCE 5 die ik voor deze recensie beluisterde het huidige topmodel is.
Reference. De Referentie. Het is een woord dat allerlei fabrikanten graag te pas en te onpas gebruiken om hun koopwaar een stukje extra geloofwaardigheid te geven. Niet zo bij KEF. De naam ‘Reference Series’ is niet bedacht door hun marketingafdeling, maar het is een beschrijving van het proces dat gebruikt wordt om deze serie topluidsprekers te bouwen. Als er een nieuwe luidspreker wordt ontwikkeld ontstaat uit dat proces op een gegeven moment een definitief ontwerp, dat op alle punten voldoet aan de eisen die de ontwerpers er in muzikale en technische zin aan stellen.
Dat definitieve luidsprekerpaar wordt vervolgens aan een oneindig aantal metingen onderworpen en dat levert, samen met de exacte gegevens over de gebruikte materialen, het fabricageproces en wat je allemaal nog meer kunt bedenken om de bouw te beschrijven, een dossier op waarin als het ware het DNA van dat model is vastgelegd. Het moederpaar wordt onder laboratorium-omstandigheden bewaard als fysieke back-up. Het dossier en de moederluidsprekers samen vormen vanaf dat moment de absolute referentie waaraan alle volgende productiemodellen moeten voldoen, binnen toleranties die eenvoudig te onthouden zijn: plus of min nul procent. Ziedaar de duidelijkst mogelijke uitleg van het begrip referentie. En om er geen twijfel over te laten bestaan hoe serieus KEF die getrouwheid aan het referentiemodel neemt hebben ze de serie de naam van het proces te geven: The Reference Series.
KEF Reference 5 - Techniek
De KEF REFERENCE 5 is het grootste model uit de huidige Reference Series. Het is een driewegsysteem met zes drivers per luidspreker: vier woofers, en middentoner en een tweeter. Die laatste twee zijn samengebracht in de unieke, door KEF ontwikkelde Uni-Q configuratie, waarbij de tweeter in het hart van de middentoner is gemonteerd en zo een perfecte puntbron vormt. De woofers zijn daar twee aan twee boven en onder gemonteerd zodat er in feite sprake is van een D’Apollito-configuratie. De gebruikte Uni-Q unit is een vergevorderde doorontwikkeling van het oorspronkelijke ontwerp, en wat mij betreft is het de mooiste driver die KEF ooit heeft gebouwd. Er bestaan meerdere ‘gradaties’ van deze nieuwe unit, en de beste wordt gebruikt in de Reference Series, de BLADE en BLADE TWO en de vernieuwde MUON.
Door gebruik te maken van de modernste materialen en ontwerpsoftware is een zeer krachtige geïntegreerde tweeweg-unit ontstaan die muzieksignalen vanaf 350Hz met zó weinig vervorming weergeeft dat er daadwerkelijk een natuurlijke puntbron ontstaat. Iets dat in de precisie van de ruimtelijke weergave terug te horen zou moeten zijn. De eveneens nieuw ontwikkelde woofers zijn gemaakt van een zeer lichte metaal-legering en bieden een combinatie van snelheid en extreem lage vervorming. In feite zou je kunnen zeggen dat de luidsprekerbezetting van de REFERENCE 5 dezelfde is als die in de KEF BLADE, alleen worden de luidsprekers bij de BLADE in een nóg geavanceerdere behuizing en configuratie geplaatst. De behuizing van de REFERENCE 5 verbergt achter zijn stijlvolle en strakke uiterlijk echter ook een complexe constructie van zorgvuldig ontworpen luchtdoorlatende verstevigingspanelen die resonanties onderdrukken.
En er zijn nog andere akoestische hoogstandjes. Zo kun je met de meegeleverde flexibele baspoorten van verschillende lengte de laagweergave ‘tunen’ op de ruimte waarin de luidsprekers geplaatst worden. De laagweergave is daarmee variabel en het frequentiebereik van de REFERENCE 5 is naar mijn idee dan ook wat conservatief gespecificeerd. Hij gaat beslist dieper dan de opgegeven 40 Hz +3 dB. Met een rendement van 90 dB bij 2,83 V/1m en een impedantie die over het gehele frequentiegebied nergens onder de 3,2 Ω komt is de REFERENCE 5 op papier een niet al te moeilijke belasting. Dat betekent echter niet dat je voor de versterking kunt volstaan met een geïntegreerd apparaat van een paar honderd euro. De verfijning van het ontwerp van de REFERENCE 5 is zó hoog dat er eigenlijk geen limiet is aan de kwaliteit van de versterker en de bronnen die je ervoor zet. Wat tijdens de luistersessie goed tot uitdrukking komt.
