Denon timmert al enkele jaren (opnieuw) aan de weg richting head-fi nirwana. Met de nieuwe AH-D9200 maakt het meteen een grote sprong ten opzichte van het vorige topmodel van 799 euro. Ongeveer dubbel zoveel kost dit vlaggenschip, waarmee zich op het terrein waagt van gerespecteerde namen als Audeze, Focal en HiFiman. Als dat maar goed komt.
Denon AH-D9200
De AH-D9200 is een ambitieuze, 1.600-euro kostende koptelefoon van Denon. Voor wie de head-fi-wereld niet intiem kent lijkt dat een bijzonder hoog bedrag, voor de echte kenners is het vooral een statement dat Denon het durft op te nemen tegen wel heel talentvolle rivalen. Rivalen die bovendien de laatste jaren serieuze geloofsbrieven hebben ontwikkeld in het premiumsegment. Denk bijvoorbeeld aan een HiFiMan of een Audeze, beide relatief jonge merken die reeds ingebed zijn in de top van de markt en daar veel succes oogsten.
De D9200 heeft dus een heel uitdagende taak: Denon ook bij de luxezoekende head-fi-liefhebber op de kaart zetten. Ze doen dat met een koptelefoon die op eerste zicht niet enorm verschilt van de prima AH-D7200 van 799 euro. De D7200 vonden we een prima koptelefoon, toch als je houdt van de achterliggende geluidsfilosofie, en ontving ook van de internationale vakpers een EISA Award. Een mooie basis dus, maar voldoende om een dubbel zo duur vlaggenschip op te baseren? Dat onderzoeken we in deze review, waarin we ook de AH-D9200 vergelijken met de goedkopere Denon AH-D7200 en de duizend euro goedkopere AH-D5200 die je hierboven ziet.
De hergeboorte van Denon
Bij mensen die vertoeven in de hogere delen van de head-fi-wereld is Denon wellicht niet meteen de eerste naam die naar boven komt. Nochtans heeft het Japanse merk in het verleden een aardige reputatie opgebouwd met fraaie koptelefoons, in het bijzondere de generatie waarbij de D7000 de ster was. Deze koptelefoon met Fostex-drivers was op dat moment - circa 2008 - een van de boeiendste vlaggenschepen die je voor circa 800 euro kon kopen. Maar dat was lang geleden en de head-fi-wereld is inmiddels aardig geëvolueerd. Er zijn nieuwe merken, technologieën zijn verder ontwikkeld en – bovenal – wat vroeger premium was is nu middenklasse.
De afgelopen jaren probeert Denon weer het élan van vroeger terug te vinden. Het haalde daarvoor een jonge Japanse ingenieur binnen, Yoshinari Fukushima, die meteen begon met het ontwerpen van een nieuwe generatie hoofdtelefoons uitgerust met een eigen driver. Dit leidde onder meer tot de creatie van de AH-D7200, een fraaie koptelefoon met walnoten cups en een smeuïge geluidssignatuur die sterk leek op die van de D7000 van weleer. Een koptelefoon met een hoog ‘pride of ownership’-gehalte en een ontspannen geluid die voorrang gaf aan lang genieten van muziek boven kritisch luisteren. Niets mee mis, integendeel.
Japans bamboe
De AH-D9200 is heel kort door de bocht gezegd meer van hetzelfde. Uiterlijk lijkt het nieuwe vlaggenschip sterk op de AH-D7200, en zelfs op de goedkopere AH-D5200 van 599 euro. We bedoelen dan qua vorm; het is ook meteen duidelijk dat de earcups (de buitenkant van de behuizingen waar de speakers in zitten) van deze drie hoofdtelefoons van heel andere houtsoorten gemaakt zijn.
De Denon D5200
Bij de D5200 gaat het om een donker zebranohout, bij de D7200 om een lichter notenhout en bij de D9200 om bamboe met een mooi composietuiterlijk. Dit zijn niet verschillen die puur vanwege visuele, benadrukt Fukushima, die we op de redactie ontvingen voor een woordje uitleg rond het nieuwe Denon-vlaggenschip. Het materiaal van de cups en hoe ze geconstrueerd zijn aan de binnenkant heeft altijd mee een impact op de klank van een koptelefoon. Het zijn niet enkel de drivers die geluid maken, maar ook wat er achter ligt. De cups bepalen bijvoorbeeld grotendeels de demping (dus hoe lang of kort de driver natrilt) of kunnen door resonantie en trilling het geluid beïnvloeden. Fukushima heeft hier uitgebreid onderzoek naar gedaan, en concludeerde dat de invloed van het gekozen materiaal voor de behuizingen behoorlijk groot is. Hout is een interessante optie, omdat het organisch materiaal is dat goed trillingen kan absorberen. De keerzijde is dat hout goed behandeld moet worden vooraleer je er een earcup van kunt maken. Doe je dat niet, dan kunnen de vorm en de karakteristieken door warmte en de vochtigheidsgraad nog veranderen.
Uiteindelijk concludeerde Fukushima dat de beste akoestische eigenschappen geleverd worden door bamboe. En niet zomaar bamboe, maar wel een soort die in zijn thuisland Japan groeit. Dat verklaart meteen een deel van de prijs. Japan is een hoogloonland waar met veel trots wordt gewerkt én bamboestengels moeten op een behoorlijk complexe wijze tot planken verwerkt worden, wat de materiaalkost van de AH-D9200 meteen de hoogte injaagt. Maar, zegt de ontwerper, het is echt de moeite waard om een resonantievrije behuizing te krijgen.
Stabieler en meer detail
De AH-D7200 kennen we zeer goed, want we hebben die vorig jaar enkele maanden na onze test via de handel aangekocht om deel uit te maken van onze vaste testcollectie. We kunnen de D9200 dus naast deze koptelefoon plaatsen en vergelijken. Je ziet meteen dat deze twee hoofdtelefoons verwanten zijn. Zeg maar gerust: bijna-tweelingen. De verschillende houtsoorten van de cups zijn het opvallendste verschil. De constructie van de beugel en de hoofdband met gewatteerde lamsleder zijn echter grotendeels dezelfde. De oorkussens zijn wel anders, maar dat hadden we wel verwacht. Het is niet zo bekend bij het grote publiek, maar ook de oorkussens van een hoofdtelefoon hebben een merkbare impact op de klank. Ze moeten dus door de ontwerper in functie van de driver gekozen worden. Aangezien de driver in de D9200 anders dan in de D7200 is het niet meer dan logisch dat de oorkussens ook anders zijn. We verwachten ook iets meer luxe en duurzaamheid. Dat eerste lijkt het vlaggenschip wel te bieden. Tijdens het testen merken we trouwens op dat de D9200 (voor ons) een iets betere pasvorm heeft. We zien niet meteen waaraan het ligt, want de kussens hebben een gelijkaardige vorm. Ze passen gewoon beter.
Laten we alvast het voornaamste meegeven: de klankverschillen tussen de D7200 en D9200 zijn significant. We hadden dat eerlijk gezegd niet verwacht, maar we horen het meteen als we A/B-schakelen bij ‘Where’s the drop?’ van Deadmau5 via de IFI Audio Pro iDSD. De Denon AH-D7200 vinden we nog altijd een zeer goede koptelefoon, als je houdt van die specifieke Denon-klank, die aanleunt bij merken als Fostex en de vroegere MrSpeakers. Schakelen we over naar de D9200, dan klinkt het een beetje helderder en ook wat grootser. Dit voelt – misschien onterecht – wel meer aan als een andere tuning (dus een bewuste keuze van de ontwerper) dan echt een kwaliteitsstap als het gevolg van betere materialen.
Het laag is datgene waarbij je ontdekt dat de D9200 een betere driver heeft. In dit album van Deadmau5 zitten best wel wat diepe tonen, bijvoorbeeld op het einde van ‘monophobia’, en die blijven heel zuiver, geen spoor van resonantie. Niet dat de goedkopere D7200 opvallend rammelt of resoneert, maar je hoort wél waar zijn grenzen liggen. En we moeten ook een zekere nuance aanbrengen. De lichte resonantie die soms kan optreden is inderdaad technisch fout, maar zal door sommigen net wel worden ervaren als een 'machtigere' bas.
Wat we zeker kunnen smaken aan de D9200 is dat het echt bijna universeel is. Je kunt er naar alles mee luisteren en tevreden zijn.We duiken in een hoop oude lossy muziekbestanden en stuiten op ‘Palomine’, een oud favoriet album van Bettie Serveert – die tot ons afgrijzen al 25 jaar oud blijkt te zijn. De bestanden zijn niet geweldig en ontwijken naar Tidal geeft geen soelaas, want dit blijkt een album te zijn dat zelfs met een HiFi-abonnement enkel in AAC beschikbaar te zijn. “Whatever”, en we drukken op play. En weet je: het klonk prima. Die beukende gitaarsolo op ‘Kid’s Allright’, de melancholische stem bij ‘Brain-Tag’, de D9200 presenteert deze niet-zo-audiofiele-muziek-in-lossy-vorm gewoon op een manier die je aanzet te blijven luisteren. Ja, het is wel kritischer dan de D7200, de onvolkomenheden liggen dichterbij, maar hyperkritisch is de D9200 niet.
‘Bach: Variations on Variations’ van Concerto Italiano en Rinaldo Alessandrini (88,2 kHz / 24-bit) is iets helemaal anders, een heel mooie opname van geïnspireerde variaties op Bach-klassiekers. Vergeleken met de D9200 klinkt het bij de D7200 minder ruimtelijk, iets doffer. Wellicht heeft dat toch te maken met de merkbare vroege roll-off in het hoog bij de lager geprijsde Denon. De D9200 geeft je een veel sterker ‘ik-ben-daar’-gevoel, al vinden we wel dat dit album nog net iets beter past bij een open hoofdtelefoon zoals de Sennheiser HD 800S of de Audio-Technica ATH-X5000. Beiden zijn open hoofdtelefoons. Een open design start gewoonweg met een voorsprong als het gaat om ruimtelijkheid. Maar als je enkel gesloten hoofdtelefoons overweegt, dan zit je met de D9200 wel bij de absolute top qua ruimtelijkheid.
Nog meer laidback
En hoe zit het dan met die AH-D5200? Een 599 euro koptelefoon naast eentje van 1.599 euro plaatsen, dat is heel gevaarlijk. Een van de grootste valkuilen in head-fi is precies dat: doen alsof prijsverschillen niet bestaan en dan concluderen dat de duurste beter klinkt. Het is niet altijd waar, maar vaak komt het toch over als een open deur intrappen. Je moet eigenlijk vergelijken met prijsgenoten en ook rekening houden met de andere tuning van producten die bedoeld zijn voor audiofielen met andere prioriteiten dan casual luisteraars. Hou dat even in je achterhoofd als je het volgende leest, want nu gaan we net wél vergelijken tussen de drie Denons. Overigens, voor het beluisteren hebben we altijd de Chord Hugo 2 en Roon ingezet.
De D5200 heeft hetzelfde design als de twee duurdere Denons, maar is qua afwerking toch duidelijk een goedkoper product. Als we de drie naast elkaar liggen, vinden we de kloof qua subjectief kwaliteitsperceptie tussen de D5200 en D7200 groter dan tussen de D7200 en D9200. Dat komt vooral door de minder riante hoofdband en de oorkussens. De earcups zijn ook minder ons ding, ze lijken minder organisch en meer kunstmatig dan de notenhout en bamboe van de twee anderen. De metalen verstelbare beugel komt dan weer wel heel gelijkaardig over. Het draagcomfort zit wel weer heel goed, al merken we wel dat de oorkussens op de AH-D5200 wat stugger voelen dan de knusse oorstreling die je van de D7200 en D9200 krijgt.
Klankmatig zit de AH-D5200 op het andere uiteinde ten opzichte van de AH-D9200, met de AH-D7200 opnieuw dichter bij het vlaggenschip. De roll-off van het hoog lijkt sterker dan bij de AH-D7200, wat een beperkter detail en een meer gesloten gevoel geeft. De combinatie van de 50-mm FreeEdge-driver en zebrano levert ook een meer overheersend (maar niet per se diepere) bas op, wat zeker tracks als ‘Unfinished Sympathy’ van Massive Attack of ‘Uta Iv: Reawakening (Remix)’ van L’orchestra Cinematique uit onze lange testplaylist best machtig en meeslepende doet klinken. Leuk, maar soms missen we toch een streep verfijning en ruimte voor stemmen en de midrange. Als kd lang bijvoorbeeld hoge noten inzet bij haar cover van Cohens ‘Hallelujah’ lijkt er toch iets te zorgen dat het te scherp overkomt. Bij de D7200 klinkt dezelfde track veel meer open en live, en denk je nooit ‘is dat een klein streepje vervorming?’. Het is echter de AH-D9200 die bij sterke vocale tracks echt goed uit de hoek komt. Dan is die D5200 toch wat doffer en verstopt.
Dit klinkt natuurlijk echt allemaal negatief, net omdat we zitten te vergelijken met koptelefoons van (in theorie) 300 en 1.000 euro meer. Niet iedereen kan of wil die stap zetten. Moet ook niet. Beschouw je de AH-D5200 even los van zijn grote broers, dan spreek je over een koptelefoon met best wat kwaliteiten. De draagcomfort is vrij goed, ook qua gewicht, en het apparaat voelt waardevol aan. We vinden het ook meer een koptelefoon die bij rock en elektronica past. ‘Amerika’ van Rammstein – dik in orde!
Conclusie
Het is in de head-fi-wereld niet onopgemerkt gebleven, dit vlaggenschip van Denon. Het prijskaartje is een statement: wij kunnen echte high-end maken. Wie het verhaal hoort achter de gebruikte materialen en het vele werk dat er in ging, zal daar niet aan twijfelen. Het is echte vakmanschap. Net zoals de D7200 kiest Denon wel voor een bepaalde richting, één die aansluit op wat het Japanse merk in het verleden deed. Dat is prima, vinden we, vooral omdat Denon toch iets anders doet dan de andere high-end merken. Volgens ons ben je als consument beter geholpen met een divers aanbod dan met vele gelijke producten. Dat is echte keuze.
De AH-D5200 is een mooie koptelefoon op zijn prijspunt. Het blijft trouw aan de Denon-koptelefoonfilosofie die easy listening voorop zet en die van de D7200 een persoonlijke favoriet maakt om op een zondagavond rustig ontspannen op te gaan in muziek. Bij heel wat genres is dat prima. Het onkritische, iets doffere karakter van de D5200 maakt deze koptelefoon prima voor het luisteren naar muziek in alle kwaliteit. Spotify-streams, geen probleem. Wie echter wat meer wil en binnen het Denon-verhaal wil blijven, zouden we echter aanraden om toch te vergelijken met de AH-D7200. Kijk je naar reële winkelprijzen, dan is het prijsverschil tussen de AH-D5200 en AH-D7200 immers niet zo groot meer. Wij zouden weten welke van de twee te kopen.
Maar is de D9200 voldoende beter dan de D7200 om dat ander prijsverschil te rechtvaardigen? Vinden we moeilijk. Ja, het is echt een heel fijne hoofdtelefoon die veel meer kan dan elitaire head-fi-lui mensen denken. De zuiverheid van het laag als je naar diepe bassen luistert in elektronische of klassieke muziek is indrukwekkend. Geen spoor van vervorming. Het is effectief een hoofdtelefoon die je met plezier blijft opzetten om naar muziek te luisteren, iets dat je niet over alle topmodellen kunt zeggen. Maar zal het de ultrakritische head-fi-luisteraar tevreden stellen? We vrezen van niet. Zeker niet als hij dol is op het open karakter en de ultieme vergrootglas op detail van een audiofiele koptelefoon als de HD800. Wie echter meer houdt van de klank van een Audeze LCD-2 bijvoorbeeld, die vindt in de AH-D9200 meer en beter.
Denon AH-D9200
€ 1.599 euro | Beoordeling 4,5 op 5
Denon AH-D5200
€ 599 euro | Beoordeling 4 op 5
