Traditiegetrouw staat de maand december ieder jaar weer bol van de mooie, leuke en interessante audio/video-presentaties. De ene klein en toegesneden op een specifieke productintroductie, terwijl de ander zoals de hier te bespreken surround, stereo en streaming show bij het Limburgse Stassen Hifi juist heel breed van opzet is.

Op vrijdag 14 en zaterdag 15 december jl. werd ik hier samen met medebelangstellenden hartelijk met een heerlijk stuk uiteraard Limburgse vlaai en lekkere koffie ontvangen, om vervolgens te worden ‘losgelaten’ in het enorme en maar liefst 14 compleet ingerichte ruimtes-tellende Kijk- & Luisterkasteel! Een show vol primeurs en hoogtepunten die een waardige jaarafsluiting van 2018 vormden.

Stassen Hifi

Mijn laatste bezoek aan deze bijzondere winkel dateert alweer uit mei 2013. Wat mij van de toenmalige heropening van het Palazzo luisterkasteel - want zo heet deze winkel in werkelijkheid - vooral is bijgebleven, is dat het Stassen-team een bijna on-Nederlands groot assortiment met een zinnenprikkelende fantasierijke omgeving weet te combineren. Want waar anders in de Benelux vind je de laatste noviteiten uit de wereld van beeld en geluid elkaar net zo snel afwisselen als de in het pand toegepaste bouw- en inrichtingsstijlen waaronder art deco, hightech, renaissance en barok? Mede door dit gegeven val je bij deze unieke winkel al snel van de ene verbazing in de andere. Het is dan ook maar goed dat na de koffie met taart in het trapportaal een nette gedrukte opsomming van wat op welke plaatsen is te zien en horen is opgehangen om het broodnodige overzicht te bewaren.

NAD C658 met DALI Rubicon 5

Hoewel ik natuurlijk op ieder willekeurig punt kan beginnen, besluit ik mijn rondgang in de enorme kelder te starten, bij een heuse Europese primeur. Het gaat hier om de gloednieuwe NAD C658 BluOs Streaming DAC. Een omschrijving die de lading niet eens dekt. Want dit bijzondere apparaat bevat naast een D/A-converter ook nog een voorversterker, streamer met MQA, een Dirac ruimte akoestiekcorrectiesysteem, Bluesound Operating Systeem (waarmee het mogelijk is om onder andere Spotify, Tidal, Roon, internetradio, FLAC en MQA in multiroom-verband te streamen) en instant access tot wireless hi-res in één!

Geflankeerd door twee NAD C268 stereo eindversterkers die hier in mono zijn geschakeld, wordt een paar fraaie DALI Rubicon 5 (€ 2.858,- per paar) weergevers aangestuurd. Ondanks dat het hier meer om een informatieverstrekkende opstelling gaat dan een echte demo, is toch meteen duidelijk dat hier zeker voor de gevraagde € 1.699,- iets heel bijzonders staat te spelen. Hoewel het niet bepaald om een budget systeem gaat, is zelfs dan nog steeds de weergave van opvallend hoog niveau. Zo is er een mooie verfijning, komt het geluid vrij en evenwichtig over en wordt het geheel afgemaakt met een natuurlijke tonale balans. Terwijl luid heel goed gaat, blijkt er ook op lagere volumeniveau’s al heel veel te genieten van dit wolf-in-schaapskleren systeem. Een mooie kijk op de nabije toekomst waarin techniek een steeds grotere rol gaat spelen bij het zorgen voor een ongecompliceerde, aangename luisterervaring.

PCM Fact Fenestria met Luxman 700-serie 

Net terwijl ik nog wat verder wil snuffelen op deze benedenverdieping, neem ik ineens een subtiele maar wel goed waarneembare vibratie door de massieve constructie van het gebouw waar. Verbeeld ik het mij nu of ben ik zelf ook toe aan de rust van de eindejaarsdagen? Maar nee, nu is het er weer en duidelijker ook, wanneer een heel diep ondergronds gerommel de vloer voelbaar in trilling brengt. Een aardbeving zal het vast niet zijn en dus besluit ik op onderzoek uit te gaan. Eenmaal op de begane grond worden de subtiele trillingen omgezet in fysiek voelbare drukgolven en lijkt het van boven te komen. Maar wacht eens even, deze Stassen show vormt ook het eerste Nederlandse podium van het nieuwe PMC consumenten luidsprekertopmodel genaamd Fenestria.

Een absolute grootheid die met zijn 170cm hoogte, 37cm breedte en 62cm diepte vrienden van het transmissielijn-ontwerp tot absolute hoogte of beter gezegd laagte weet te verwennen. Want met een frequentieomvang van 23 Hz tot 25 kHz weet dit immense 3-weg systeem met 6 units per kast en een gewicht van 80 kilo praktisch iedere ruimte met onvervormde live geluidsdrukken evenwichtig te vullen.

Het doel van deze net geen € 50.000,- per paar kostende vlaggenschipluidspreker is alle ongewenste vervorming en kleuring die door de luidspreker zelf wordt opgewekt te verwijderen, waardoor uiteindelijk alleen de muziek overblijft. Aan de ontwikkeling van de Fact Fenestria is vijf jaar besteed, waarbij zelfs de techniek die in wolkenkrabbers is verwerkt om aardbevingen te weerstaan bij de bouw van de kast is toegepast! Zo vibreren de 170cm hoge zijpanelen in tegenfase tot de rest van de luidsprekerconstructie, waardoor eventuele trillingen die door de hoofdkast en drivers worden opgewekt worden geëlimineerd. De kast zelf is ook zwaar verstevigd en akoestisch geïsoleerd van de zes luidsprekerunits. Hieronder een 1,95cm soft dome tweeter en een heel bijzondere 7,5 centimeter dome middentoner die beide zijn ondergebracht in een speciale aluminium constructie die ze van de rest van de kast ontkoppeld houdt. Zeker in dit geval is dat met de vier lange slag koolstofvezel woofers met een diameter van 16,5 centimeter geen sinecure.

De tweeter is op zijn beurt ingekapseld in een met siliconen gedempte ophanging ter isolatie van de midden unit. De Fact Fenestria zou tenslotte geen PMC-luidspreker zijn zonder het gebruik van de merkeigen transmissielijn basweergave-technologie en de specifiek door PMC ontwikkelde techniek die Laminair-vent wordt genoemd. Een ontwikkeling die stamt uit de F1 techniek en is bedoeld om een zo aerodynamisch mogelijke luchtstroom aan het uiteinde van de transmissielijnopening te verkrijgen.

Luxman

Hoewel de hoofdrol in deze opstelling voor de PMC luidsprekers lijkt te zijn weggelegd, doet deze opmerkelijk sierlijk gevormde mastodont toch echt niets zonder de voortreffelijk goede aansturing van de extreem solide Luxman 700-serie modellen. Slechts één klasse onder de top 900-serie gesitueerd, weten deze aanmerkelijk scherper geprijsde modellen zich wel met een groot deel van die kwaliteiten te profileren en al helemaal wanneer importeur Marc Cluysenaar van AudioScript van twee in brug geschakelde stereo M-700u (€ 8.000,-) eindversterkers gebruikmaakt. Hierdoor komt een vermogen van 420 Watt aan 8 Ohm en zelfs 1.680 watt per kanaal beschikbaar en dat is zelfs voor de behoorlijk lange ruimte ruimschoots voldoende.

Als voorversterker dient de bijbehorende C-700u (€ 8.000,-), terwijl een D-06u (€ 8.000.-) SACD-speler het Luxman-plaatje afrondt. Alweer eind 2015 mocht ik zelf thuis met dit bijzonder hoogwaardige trio kennismaken en de toen geconstateerde kwaliteiten zoals rotsvaste stabiliteit, rijk van timbre, vloeiend en organisch in combinatie met een mooie dynamische expressie hoor ik absoluut ook aan de manshoge Fenestria terug. Want mensen, wat kan dit systeem op toch geciviliseerde wijze prachtig te keer gaan! Demonstrateur van dienst Marc Cluijsenear is net als ikzelf een muzikale alleseter en dat uit zich ook in de gedraaide muziek. Van zangeres Malia die samen met Electro pop kunstenaar Boris Blank hun zeer geslaagde album Covergence uitbrachten, tot de viermansformatie Fourplay met hun gelikte mix van fusion en jazzy rock, het Requiem van John Rutter op Reference Recordings en de levensgrote Japanse Kodo drums. Voor ieder wat wils dus.

Crispin Murray

Doordat ik nogal vroeg op de show aanwezig was op de eerste show dag, is het qua bezoekersaantallen en de enorme afmetingen van het Stassen-pand op dat moment nog rustig. Toch maak ik gelukkig nog de komst van de eregast op deze show in de persoon van Crispin Murray mee. Crispin is een ware expert op het gebied van opname en mastering en heeft gewerkt aan producties van grootheden als Carlos Santana, Paul McCartney, Kraftwerk, Whitney Houston en Queen. Hij vertelt gedreven maar ook op rustig typische Engelse wijze over de verschillende stappen en spanningsvelden die er bestaan bij het creëren van een nieuwe productie (de verschillende opname- en bewerkingsstadia en de wensen van de artiest, de platenmaatschappij en het publiek) en illustreert dat met de nodige praktijkvoorbeelden.

Uiteraard wordt ook over het belang van een goede studiomonitor gesproken want de naam PMC staat niet voor niets voor Professional Monitor Company. Volgens Crispin dient een goede weergever zowel in de studio als thuis een ‘vaste’ of gelijke tonale stabiliteit te bezitten op zowel laag als hoger volume. Het karakter van de opname dient dus te allen tijde hetzelfde te blijven. Het Fenestria project heeft geleid tot een prachtige transformatie van de genadeloos zuivere studiomodellen, tot deze top van de ‘huiskamer’ Fact modellijn. Ook hier is nog steeds heel veel informatie in correcte relatie tot elkaar te horen, maar staat verder vooral het genieten en beleven voorop. Door de enorme bandbreedte in samenwerking met de compressievrije weergave van dit nieuwe topmodel, krijgen consumenten eenzelfde soort ervaring zoals een mastering engineer in een topstudio dat kan ervaren. Het enige echte verschil is daarbij dat de professionele ontwerpen nog meer zijn afgestemd om werkelijk ieder detail waar te nemen, terwijl de Fact-modellen die teugels net wat losser laten en daardoor het absolute genieten voorop stellen.

Focal Kanta 

Nog helemaal muzikaal verzadigd en onder de indruk van de smeuïge vertelwijze van Crispin, loop ik even later op dezelfde verdieping een heel andere muzikale wereld in. Het is de omvangrijke wereld van de beroemde Franse luidsprekerfabrikant Focal. Hoewel op het eerste gezicht en ook gehoor een totaal andere onderneming, blijken de overeenkomsten al snel groter dan de verschillen. Want ook het grote Focal vervaardigt weergevers die tonaal stabiel op lage en hogere volumes functioneren en die meer dan gemiddeld goed de informatie binnen een opname kunnen doorgeven. Maar waar het Engelse PMC duidelijk wat meer ‘voornaam’ klinkende roots meebrengt, zit Focal op typisch Frans wijze in de meer nadrukkelijk levendige hoek. Zo worden het midden en hoog net wat nadrukkelijker voor het voetlicht gebracht, waarbij de woorden ‘verhoogd temperament’ denk ik het beste bij de lading aansluiten.

Op deze Stassen show is het met name de nieuwe Kanta serie die de aandacht trekt. Want naast de oorspronkelijke Kanta die nu No 2 (€ 7.990,-) is gedoopt, zijn er nu ook een kleinere No 1 (€ 4.998,-), een center en een grote Kanta No 3 (€ 9.998,-). Ten tijde van mijn bezoek stond laatstgenoemde aangesloten op een fraai gevormde en hoogwaardige (2 x 150 Watt aan 8 ohm) Audio Analogue Meastro Anniversary (€ 7.450,-) geïntegreerde versterker, die samen met de top-of-the-line Marantz SA-10 SACD-speler (€ 6.995,-) de luidsprekers aanstuurt.

Hoewel een set in een volslagen onbekende omgeving altijd lastig valt in te schatten, maakt dit systeem vanaf het eerste moment op prettig uitgewogen en vooral lekker enthousiaste wijze muziek. Alle muzikale ingrediënten zijn daarbij zonder zichzelf op te dringen aanwezig. Waarbij het vooral opvalt dat dit systeem een echte alleseter is die aanzienlijk meer mensen aan het merk Focal zal kunnen binden.

KEF R en LSX serie

Tijdens de afgelopen zomer gehouden GP Acoustics dealerdagen kon ik er al voor een eerste keer kennis mee maken en tijdens deze Stassen show staan ze (de LSX-modellen) dan uiteindelijk in hun definitieve productieversies op verschillende locaties in het luisterkasteel te spelen. In een pas gereedgekomen en daardoor nog niet akoestisch optimale ruimte kom ik echter als eerste een KEF R5 (€ 2.398,-) tegen. Dit kleinste vloerstaande model uit deze nieuwe serie staat hier als primeur op het gloednieuwe geïntegreerde versterker L-509X (€ 10.000,-) topmodel van de Japanse fabrikant Luxman aangesloten. Waarbij een D-05 SACD-speler (€ 5.000,) van het gelijknamige merk voor de muzikale discs zorgt.

Helaas gooit de akoestiek van deze nieuwe nog onbehandelde ruimte dermate veel roet in het eten, dat ik gehoormatig helaas maar vrij weinig over de weergave van dit verder mooie systeem kan zeggen. Wel herken ik gelukkig nog de opmerkelijk vrije en ongedwongen speelwijze die deze nieuwe modellen zo typeert. Gelukkig gaat dat in de grote concertruimte pal daarnaast een heel stuk beter. Hier geven het KEF R serie topmodel R11 (€ 4.998,-) aangesloten op de prijs-kwaliteitsbreker Hegel H590 (€ 9.990,-) en een Denon DCD-2500NE (€ 1.749,-) acte de presence. Zeker gezeten op de sweet spot op de voorste rij neem ik meteen weer het inmiddels beroemde KEF Uni-Q geluid in alweer zijn twaalfde generatie waar. Oftewel een heel puur, geloofwaardig en ‘nuchter’ stereobeeld waarbij alles staat waar het hoort te staan en niets wordt overdreven. Mede gezien zijn verhoudingsgewijze scherpe prijs en de D’Appolito opstelling van de vier 16,5 cm laag/midden units, weet de R11 meer dan een vleug de weergave van de beroemde en veel duurdere Blade ontwerpen te emuleren. Een razendknappe prestatie!

KEF LSX

Hoewel de budget LS50 Wireless in de vorm van de piepkleine LSX al als voorserie-exemplaar op de GP Acoustics dealerdagen diepe indruk maakte, ben ik zo mogelijk tijdens deze Stassen show nog meer onder de indruk. Want terwijl de LS50 Wireless al geen reus is, toornt deze nog steeds hoog boven de echt veel kleinere LSX uit. Daarbij zet deze laatste ook nieuwe maatstaven op het gebied van kleurgebruik en aaibaarheid doordat de kast zelf met bij de frontkleur passende stof is bekleed.

Alsof dat nog niet genoeg is blijken deze mini’s met gemak de toch forse hal met speels gemak vol te spelen! Diep en knorrend van genoegen hoor ik lage tonen die je toch al snel aan een aanzienlijk groter systeem zou toewijzen. Koppel dit plezier met de vele gebruiksmogelijkheden en de aanstekelijke muzikaliteit met typische Uni-Q focus en er staat hier – durf ik het te zeggen? – een echte Sonos ‘beater’ voor mij! Eindelijk een duidelijk betere weergave uit eenzelfde maat behuizing voor eenzelfde prijs. | Lees ook onze review

Audio Note      

Een heerlijk vreemde eend in de bijt vormt de demonstratie van een reeks Audio Note producten op de zolder van het Stassen pand. Net als het Japanse Kondo of 47 labs zijn de producten van Audio Note UK met ontwerper Peter Qvortrup aan het roer anno 2018 best een beetje ‘wereldvreemd’. Niet in de zin dat ze niet meer zouden deugen, als meer dat het nog ‘ouderwetse’ ontwerpen zijn die enkel en alleen bedoeld zijn om muzikale emoties op te wekken. Het bedieningscomfort, het uiterlijk en al helemaal de Wife Acceptance Factor zijn hier geheel aan ondergeschikt. Daarbij is Audio Note geen fabrikant die aan massaproductie doet. Al hun producten worden volledig met de hand gebouwd, waarbij veel van de gebruikte onderdelen zoals weerstanden, condensatoren, transformatoren en kabels in eigen beheer en naar eigen ontwerp worden vervaardigd.

Als luidsprekers staan in dit geval de Audio Note AN-E SPE HE (€ 8.960,- /zilverdraad gewikkelde spreekspoelen en zilveren binnenbekabeling) voor mij klaar, aangevuld met een M3 voorversterker, een CDT2 mk II CD loopwerk (€ 6.400,-) met het befaamde en in dit geval gemodificeerde Philips Pro2 loopwerk en tenslotte een DAC 2.1X. (€ 3.500,-). Hoewel de uitverkoren zolderruimte eigenlijk een aantal maten te groot voor deze toch relatief kleine set is, laat de weergave op de eerste rij gezeten bij de juiste muziek (lees pure opname waar weinig mee aan is gerommeld) toch behoorlijk veel van de typische Audio Note magie horen. Zo krijgen de artiesten echt de ruimte, is er een duidelijke onderlinge interactie en bezit de weergave een aanstekelijke organische en vloeiende ‘feel’, die buitengewoon aanstekelijk is. Voor een ultra ‘cleane’, strakke en ‘moderne’ weergave zult u ergens anders moeten zoeken. Maar is uw doel de emotionele overdracht samen met het speelplezier van het muzikale gebeuren echt te voelen, dan zou Audio Note best wel eens uw merk kunnen zijn.      

Dolby ATMOS en Auro 3D

Hoewel ik door het drukke programma de actieve draadloze DALI Callisto luidsprekers en Bluesound generatie 2i met hun betaalbare multiroom streaming apparaten helaas aan mij voorbij hem moeten laten gaan, rond ik dit verhaal tenslotte af door twee demo’s van respectievelijk Dolby ATMOS en Auro 3D te ondergaan. Wat de eerste betreft gaat het om een moderne maar intieme niet al te grote ruimte in de kelder van het Stassen-pand, waarbij van inbouw Bowers & Wilkins 700-serie luidsprekers en Yamaha elektronica gebruik is gemaakt.

De tweede veel grotere bioscoopruimte op de eerste verdieping staat dan weer volledig in het teken van Auro 3D. Hier is het een combinatie van Triangle luidsprekers met Denon aansturing en 4K beeldsignaalverwerking die uw en in dit geval mijn zintuigen verwennen. In principe maken beide systemen naast de bekende voor en achter kanalen met center en subwoofer(s), ook gebruik van hoger geplaatste lagen. Hierdoor ontstaat een werkelijk prachtig gelaagde drie dimensionale geluidsprojectie, die het geluid van een goede mix bij het beeld echt volledig tot leven kan brengen. Hoewel beide ruimtes en systemen zeer verschillend zijn ingericht, valt mede door de overtuigende demo’s met een mooie reeks film- en muziekfragmenten voor beide implementaties het nodige te zeggen. Uiteindelijk heeft het vooral met het budget en de wensenlijst van de koper te maken voor welke implementatie hij of zij wil gaan.

Conclusie

Terwijl veel shows zijn toegespitst op de presentatie van een select aantal items, blijkt de Surround, stereo en streaming show van Stassen Hifi veel breder te zijn opzet. Hoewel de aandacht per item met andere noviteiten zal moeten worden gedeeld, valt er zo natuurlijk wel meer te horen en in dit geval ook te zien! Hoewel ook de andere demo’s ieder op zijn eigen prijsniveau charme en kwaliteiten bezitten, zijn het voor mij de KEF LSX aan de ene kant en de kostbare PMC Finestria die samen met de evenwichtige Luxman 700-serie aan de andere kant van het prijsgamma met de show eer aan de haal gaan.

Wat laatstgenoemde betreft is zelfs in de lange maar wel relatief smalle ruimte op veel plaatsen een indrukwekkend breedbandige, vloeiende en ook snelle, hoog oplossende weergave te ervaren. Dat grootschalige en krachtige werken buitengewoon goed op dit systeem gaan, is vooraf al te verwachten. Maar dat zelfs kleine bezettingen met delicate instrumenten mooi overeenkomstig klein en verfijnd kunnen worden weergegeven is al veel meer bijzonder. Rest mij tenslotte niets anders dan Marcel Stassen en de aanwezige distributeurs te danken voor hun gastvrijheid en de wijze om onder één dak zoveel mooie demo’s bijeen te brengen.

Stassen Hifi
Tel: 077-3207320
www.stassen.nl

Noot van de redactie: het team van Stassen heeft afgelopen week het verdrietige nieuws gedeeld dat oprichter en drijvende kracht Matthieu Stassen op 2 januari op 87-jarige leeftijd is overleden. Het volledige bericht is te lezen via deze link.