John van Polen vraagt zichzelf regelmatig af hoe hij zijn hifi-systeem optimaal kan laten klinken en is de afgelopen decennia naar eigen zeggen 'nogal obsessief' bezig geweest met het verbeteren van zijn drie installaties. Daar is aardig wat tijd en geld ingestoken, maar ook het nodige door geleerd. De belangrijkste van die lessen is volgens John de enorme 'beïnvloedbaarheid' van de weergave. "Dat 'preciseren van een installatie met accessoires' -de term is van Rob Wilms- kost veel tijd. Die tijd heb ik er in gestoken. Nu wil ik weer eens wat delen met belangstellenden."

In deze tweede aflevering vertelt John over zijn ervaringen met het concept schone aarde.

Zo’n dertig jaar geleden maakte ik kennis met producten die beogen de voedingsspanning van de audio-installatie te verbeteren. Sindsdien ben ik druk in de weer met filters, andere power conditioners en apparaten die de spanning opnieuw opbouwen, met zeer bevredigende resultaten. Een kostbaar high end systeem “dat gewoon uit de muur eet”, kan ik mij bijna niet meer voorstellen. De laatste tijd steekt een nieuwe categorie accessoires de kop op die doorgaans worden ingedeeld bij de power conditioners, maar fundamenteel anders werken. Ik doel op apparaten die uitsluitend de aarde van de set aanpakken, dus op zogeheten Ground Boxes. Deze zijn er inmiddels in vele soorten en maten, van merken als Entreq, Synergistic Research, Telos, Nordost en het Nederlandse Akiko Audio. Bestaat er zoiets als “schone aarde” en zo ja, wat je hoor je daar dan van?

Schone aarde

Het concept “schone aarde” is niet helemaal nieuw. Zo’n twintig jaar geleden las ik in een Nederlands audiotijdschrift over een man die een aardpen de grond in had geramd in de kennelijke veronderstelling dat hij zo schonere aarde voor zijn audioset zou verkrijgen dan via de randaarde van het stopcontact. Wat moeten wij ons voorstellen bij “verontreinigde aarde”? Ik doe een poging.

Apparaten genereren tal van hoogfrequente spanningen en elektromagnetische velden die via de metalen buitenkant van die apparaten, de geaarde mantel van lichtnetkabels enzovoort voortrazen en zo de optimale werking van het systeem in de weg zitten. Daarnaast wordt de moderne mens in toenemende mate omgeven door sterke elektromagnetische velden die worden veroorzaakt door draadloze communicatie. Deze velden zijn overal; ook de aardleiding kan deze hoogfrequente narigheid dus niet zonder meer “afvoeren”. Hier komt het concept van de Ground Box om de hoek kijken: het briljante idee is dat hoogfrequente storing die locaal roet in het eten gooit ook locaal bestreden kan worden. Verbind de audiocomponent direct met een “wonderdoos” die bedoelde storing absorbeert en klaar is Kees. Maar hoe zou dat dan moeten werken?

De Ground Box volgens Akiko Audio

Akiko Audio is een initiatief van de Maastrichtenaar Marc van Berlo die met zijn zoon Sander in betrekkelijk korte tijd een bedrijf uit de grond heeft gestampt dat inmiddels exporteert naar de halve wereld. Akiko Audio heeft twee Ground Boxes in het assortiment: de kleine Phono Booster wordt verbonden met de aarde van de phonotrap en de recent ontwikkelde Ground Conditioner Castello is bedoeld voor de gehele set.

De Castello heeft drie stevige aansluitingen voor banaanstekkers; er worden drie kabels van 1,5 meter bijgeleverd die standaard zijn uitgerust met een RCA-stekker voor aansluiting op een ongebruikte in- of uitgang. Op verzoek kunnen er ook andere connectoren aan. Merk op dat beide dozen uitsluitend worden verbonden met de aarde van het te ontstoren apparaat (dus niet met het lichtnet).

Hoe zou dit moeten functioneren? Welnu, in essentie berust de werking op absorptie van hoogfrequente elektrische spanningen en elektromagnetische straling door kristallen. Het betreft hier een bekend natuurkundig fenomeen dat dus ook meetbaar is. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een quartz-kristal: een elektrische spanning brengt het kristal in trilling en die trilling heeft een zodanig vaste frequentie dat daarmee in feite een zeer nauwkeurige klok ontstaat. De Ground Boxes van Akiko Audio bevatten een gehoormatig samengestelde “tuningmix” van kristallen, ingegoten in een omhullende hars (nieuwsgierig openmaken toont alleen “zwarte drab”). Via een draad wordt de aarde in contact gebracht met de inhoud van de doos. Uiteindelijk wordt de verontreiniging van de aarde dus omgezet roostertrillingen, oftewel een minieme hoeveelheid warmte. Ik vermoed dat de Ground Boxes van het Zweedse Entreq op dezelfde wijze werken; over de andere genoemde merken doe ik nu geen uitspraken.

Klankmatige effecten van de Phono Booster en de Castello

De Phono Booster heb ik alweer wat langer in gebruik. De klankmatige effecten van dit grappige kleine hebbedingetje waren direct duidelijk. Vooral het ruisniveau komt beduidend lager te liggen. Hierdoor komen er meer subtiele details, begeleidende figuurtjes, tegenstemmen enzovoort bovendrijven die vooral bij klassieke muziek van ongedacht belang blijken te zijn voor de emotionele impact van het muziekstuk. Kort en goed: muziekliefhebbers die het uiterste aan klank uit hun kostbare platenspeler willen persen, kunnen naar mijn mening eigenlijk niet om de Phono Booster heen.

De eind vorig jaar op de markt gekomen Castello is precies genoeg voor mijn hoofdsysteem: de cd-speler en de voor- en eindversterker worden er op aangesloten; het phonotrapje heeft dus al de Phono Booster. Ook de hoorbare gevolgen van het aansluiten van de Castello waren direct duidelijk en overtuigend. Ik registreerde onder meer mooiere, meer verfijnde timbres van akoestische instrumenten en ook hier een (nog) stillere achtergrond. Vooral bij de weergave van blaasinstrumenten werd het timbre zogezegd meer karakteristiek: het pregnante geluid van de hobo, de warmere klank van de klarinet en het gekwaak van de fagot wonnen duidelijk aan realisme en daarmee aan zeggingskracht. Ook was er sprake van “meer gelijkwaardigheid van muzikale lijnen”: je hoort de afzonderlijke instrumenten meer apart waardoor je toch weer meer inzicht krijgt in muziekstukken die je goed dacht te kennen. Een voltreffer dus. 

Conclusie

Fabrikanten en audiofiele muziekliefhebbers raken in mijn ervaring in toenemende mate overtuigd van de klankmatige voordelen van Ground Boxes. Het betreft hier een betrekkelijk nieuwe productcategorie die logischerwijs effecten genereert die op andere wijze niet te bereiken zijn.

De Ground Conditioner Castello van Akiko Audio heeft mij volledig overtuigd; een nog sterkere aanbeveling moet uitgaan naar de Phono Booster die ik beschouw als een absolute “no brainer” voor de serieuze liefhebber van vinyl. Tot slot een algemene overweging die ik niet steeds zal herhalen: laat u nooit door iemand aanpraten dat iets geweldig klinkt of enorme effecten heeft als u dat zelf niet hoort. Alleen u bepaalt of iets goed klinkt of niet. Accessoires voor audiosystemen -vooral de duurdere- moeten daarom altijd vrijblijvend in de eigen omgeving worden geprobeerd. Akiko Audio biedt een niet goed, geld terug garantie van dertig dagen.

In zijn columns bespreekt John van Polen zijn persoonlijke ervaringen met diverse tweaks en accessoires. Voor de volgende aflevering die komende maand zal verschijnen is hij aan de slag gegaan met een power conditioner.