In de luisterruimte staat de Monitor Audio Gold 300, het topmodel uit de veelbelovende en recent geheel vernieuwde Gold-series. De Platinum en Gold modellen bieden zowel geavanceerde technologie, die in dienst staat van de geluidsmatige prestaties, als een afwerkingsniveau van hoge klasse.

Monitor Audio

Monitor Audio startte in 1972 met de MA1-luidspreker. Een weergever met een hoogte van 76 cm, een prijs boven de duizend dollar en voor zover ondergetekende zich dat nog kan herinneren een tweeter, midrange en een KEF B-139. Het geluid was levendig, dynamisch en haast van studiokwaliteit. In die tijd hadden Engelse luidsprekers best een pittig hoog en de MA1 vormde daarop geen uitzondering. Dat realistische en levendige karakter is altijd wel een basiseigenschap gebleven van de Monitor Audio luidsprekers. Inmiddels zijn er zo’n elf series. Monitor Audio leverde en/of levert ook platenspelers, versterkers, multiroom versterkers, custom install luidsprekers en weergevers voor buitengebruik. Daarnaast veel accessoires.

De Gold-series begonnen met de Gold GR. Die kreeg in 2006 een vervolg met de Gold GS. De 2014 update van de Gold-series liet een re-design zien van de C-CAM RST technologie. Terugkijkend in de historie van Monitor Audio valt het op dat er een continue stroom is van innovatieve technieken, die dan weer worden toegepast in nieuwe generaties luidsprekers, maar ook vanuit de topmodellen een weg vinden naar de andere series. Die innovaties en het ontwerp van de luidsprekers worden bedacht in Rayleigh. De productie vindt plaats in het Verre Oosten. Daardoor kan Monitor Audio luidsprekers leveren die aan een zeer hoge productiestandaard voldoen, maar aanzienlijk voordeliger zijn dan wanneer de bouw in de UK plaats zou vinden.

Gold-series

2019 betekent de komst van de nieuwste generatie Gold luidsprekers. Twee vloerstaanders, een monitor, een center, een subwoofer en de speciale Gold FX. De laatste kan gebruikt worden voor allerlei surround sound luidsprekerposities. In principe bedoelt voor bevestiging aan de wand, maar aan het plafond zou ook kunnen. Aan de andere kant heeft Monitor Audio een custom install range met zeer veel mogelijkheden voor inbouw- en opbouwluidsprekers. Dolby Atmos kan onder andere genoten worden in een 9-1-2 configuratie. Hoe uitgebreider de configuratie, hoe beter de specifieke Atmos-imaging wordt. Atmos is bedoeld voor een bioscoop-setting met 64 luidsprekers. Maar, omdat Atmos gebaseerd is op object-based audio, kan het systeem geschaald worden naar kleinere luidspreker-configuraties. 64 luidsprekers is uiteraard ideaal en betekent wat extra breek- en montagewerk in de huiskamer, maar door de specifieke techniek van Atmos, kunnen kleinere configuraties voor de huiskamer in de buurt komen van de bedoelde Atmos-beleving. De 9-1-2 configuratie kunt u dus eventueel invullen met de luidsprekers uit de Gold-series. Dat is goed voor uw cinema-ervaring en ook goed voor de omzet van Monitor Audio.

Het sterke van Monitor Audio is dat er altijd nog wordt gedacht in luidsprekerprogramma’s voor homecinema en multichannel audio. Wat in ieder geval niet werkt zijn allerlei ‘speciale’ Atmos (opzet)luidsprekers die geluid tegen de muur of het plafond spuiten en gebaseerd zijn op reflectie. Dat is een door marketing bedacht concept dat nergens op slaat. Je doet iets goed of je doet het gewoon niet. Maar niet een of andere surrogaat-oplossing.

Gold 300

De Gold-series beschikt wederom over de door Monitor Audio in 2007 geïntroduceerde ribbon-technologie. Ribbon-drivers zijn extreem snel, ongekleurd en klinken erg natuurlijk. Omdat de ribbon, die vaak bestaat uit een strookje aluminium, erg weinig massa heeft, is het start- en stopgedrag zeer snel. Een aantal professionele ribbons kunnen ook geluidsdrukken halen van 140 dB. De Gold 300 komt onder andere met als belangrijke update de MPD-driver uit de Platinum II-series. De essentie van de MPD-driver is dat de ribbon een harmonica-structuur heeft, waardoor het oppervlakte groter is. Zulke drivers worden ook in een aantal professionele studiomonitoren toegepast. De MPD is gebaseerd op de AMT (Air Motion Transformer). De beweging daarvan is erg klein, maar door de harmonica-structuur wordt er toch meer lucht verplaatst dan bij een ‘gewone’ ribbon. Ook wordt in de Gold-series de RDT-II technologie voor de midrange en bass drivers uit de Platinum II-series toegepast. De voorkant van zo’n conus bestaat uit C-CAM (aluminium met ceramiek) en de achterkant uit geweven carbon fiber. Die lagen worden gebonden door een laagje Nomex. Er ontstaat dan een conus die niet kan vervormen en dus een zuivere piston-beweging maakt. Nomex is een materiaal van Dupont. Het is een aramid polymer en wordt in sheet-vorm onder andere gebruikt voor de constructie van zogenaamde double-top gitaren. Je krijgt dan een extreem dun, beweeglijk en sterk klankbord dat vaak bestaat uit twee lagen spruce met daartussen Nomex. Feitelijk is de double-top bedacht door Gernot Wagner, maar gepopulariseerd door Matthias Dammann. Double-tops worden onder andere gebouwd door Jellinghaus, Redgate en Brück.

De Gold 300 heeft een hoogte van 1047 mm, weegt 30.5 kilo, staat op fraaie verstelbare metalen voeten en is leverbaar in high gloss piano black, satin white, dark walnut en piano ebony. Ebbenhout is doorgaans puur zwart, maar heeft vaak bruine accenten. Monitor Audio gebruikt echt dik houtfineer en geen papier met een foto-printje. De kunst lederen bekleding van het bovenpaneel verraadt enige Italiaanse inspiratie. Het exemplaar in de luisterruimte is de super chique piano black uitvoering. Technische specs zijn niet echt belangrijk. Behalve dat het -6 dB punt voor het laag bij 30 Hz ligt en het rendement op 90 dB. Dat laatste biedt mogelijkheden voor high quality (buizen) laagvermogen versterking. Met een minimum impedantie van 3.5 Ohm zal het aantal versterkers dat uit kan branden zeer beperkt blijven. U heeft dus een ruime keuze voor de aansturing.

Convergentie

Geen idee hoe uw ervaringen zijn, als lezer en muziekliefhebber, tijdens shows en dealerdemo’s, maar het is opvallend dat veel luidsprekers met betrekking tot prestaties behoorlijk naar elkaar toe groeien. Ook Sound United merkte onlangs op dat er behoefte is aan neutralere en transparantere luidsprekers voor alle markten. Moderne luidsprekers komen in hoge mate met hetzelfde neutrale geluidsbeeld en blinken allemaal uit in balans, homogeniteit, dynamiek, ruimte, snelheid, fasegedrag en andere belangrijke eigenschappen. In de basis is dat een goede ontwikkeling. Vanuit een theoretisch perspectief is het uitermate vreemd dat als tien luidsprekers dezelfde opname weergeven, deze per luidsprekerset fundamenteel anders klinkt. Zoiets is eigenlijk volstrekt onacceptabel want je hebt dan tien verschillende versies van de waarheid. Maar, dat was wel de situatie in de jaren vijftig tot het midden van de negentiger jaren. Elk model had een duidelijk herkenbare geluidsmatige signatuur. Sommige fabrikanten waren zelfs trots op die bewust gekozen afwijkingen. Hoe gek kan het zijn. Door ontwikkelingen in luidsprekerontwerp en bouw komen moderne weergevers veel dichter in de buurt van de opname en van elkaar. Aan de andere kant is dat een hoofdpijndossier voor fabrikanten en de marketing. Hoe verkoop je namelijk producten die voor hun hoofdfunctionaliteit identiek presteren aan wat de concurrentie biedt? De truc zit uiteraard weer in het gaan sturen op design, prijs en emotie. Voorbeelden zijn de auto-industrie, de smartphone-wereld en de haute horlogerie. 

Een insider uit de auto-industrie gaf laatst, tijdens een discussie over luidsprekers, een aardig inkijkje in de manier waarop deze worden ontwikkeld. De designer zit achter een grafisch ontwerpstation. Die vraagt gewoon hoe groot zo’n luidspreker moet zijn, hoeveel drivers je wilt plaatsen, in welke prijsklasse zo’n ding moet vallen en in welke mate je bij de authenticiteit van de opname wilt komen. Na een druk op een knop wordt alles doorgerekend en rolt het ontwerp uit de printer. Of beter gezegd: het CAD-systeem stuurt meteen de hele CAM-trein aan (Computer Assisted Manufacturing). Vergelijkbaar met de manier waarop moderne optische lenzen worden ontwikkeld. Je kunt letterlijk alles maken. Omdat ook de drivers zelf ontwikkeld worden, kun je de eigenschappen daarvan exact aanpassen aan de behuizing en de ook door het computerprogramma berekende filtering. Wie nu nog luidsprekers ontwerpt door te gaan zagen, elcootjes en drivers uit gaat wisselen en te ‘voicen’ heeft het niet helemaal meer begrepen en zal producten maken die nog behept zijn met de traditionele fouten die luidsprekers kunnen maken. Oude reviews, uit de jaren zeventig en tachtig, bieden daarover ontluisterende inzichten. Die tijd ligt gelukkig achter ons. Aan de andere kant heeft de historie geleerd dat er ook met de ouderwetse houtje-touwtje manier van ontwerpen enkele zeer goede luidsprekers zijn gebouwd. Was dat geluk of heeft zo iemand een erg goed gehoor? Veel moderne en vaak uitermate betaalbare luidsprekers bieden verbluffende prestaties. Maar, of je met al die haast perfecte luidsprekers ook een goed presterend systeem krijgt is een heel andere materie. Kopen of advies krijgen via internet helpt daarbij niet. Maar, wel de enorme kennis en ervaring met systeembouw van een aantal topwinkeliers.

Dilemma

Met de komst van steeds perfecter presterende luidsprekers, die ook te vinden zijn voor hele acceptabele winkelprijzen, ontstaat een heel specifieke problematiek. Een luidspreker laat nog steeds de kwaliteit horen van alles dat daarop aangesloten wordt. Als de luidspreker van lage kwaliteit is, hoor je niet de extra kwaliteit van een veel betere versterker. Het heeft dan weinig zin om een erg goede versterker aan te sluiten. Maar, als de luidspreker van hogere kwaliteit is, wordt ook de kwaliteit van een veel betere versterker waarneembaar. Het duivelse dilemma ontstaat als een modern setje luidsprekers topprestaties levert en niet duurder is dan 500 - 2000 euro. Zo’n luidspreker kan dan heel makkelijk de kwaliteiten laten horen die een (goed ontworpen) versterker van 60K heeft. Wat ga je dan doen en wat gaat een winkelier dan adviseren? Moet je dan ook kabels hebben van 10.000 euro/meter? Dat zijn fundamentele vragen waar we als samenleving, naast de opwarming van de aarde, mee zullen worstelen…

In ieder geval is er in de luisterruimte even een oplossing gevonden voor deze vraagstukken. Maar eerst hier en daar wat versterkers aangesleept. Enerzijds speelde de Gold 300 met solid state versterkers die een hoger prijskaartje hebben, maar ondanks die prijs vooral onderscheidend zijn in kwaliteit. Anderzijds speelde de Gold-set met een setje vintage versterkers waarvan de aanschafprijs indertijd gelijk was aan die van een condensator uit het wisselfilter van de Gold 300. De bewuste versterkers hebben dan wel weer een performance-niveau dat schrikbarend hoog ligt. Het geheim zit weer in de match, de akoestiek en de opstelling. Zeg maar het groene boekje met dirty tricks. 

De Gold 300 werd ge-shipped naar luisterruimte 5. Daar is digitaal geluid aanwezig, maar vooral analoog in de vorm van een aantal machtige draaitafels die het verschil kunnen maken. De Gold 300 is ook zo’n moderne luidspreker die je eigenlijk niet meer op fundamentele fouten kunt betrappen. De eerste indruk, met digitale bronnen, was dat deze weergevers in zekere zin geciviliseerd klinken. Een lichte vorm van een smooth karakter.

Monitor Audio luidsprekers van vroegere generaties waren best soms upfront aanwezig met een heel pakkend, uitbundig en vaak zeer realistisch geluid. Het karakter van de Gold 300 is anders dan van de Platinum luidsprekers. In een gesprek met een Monitor Audio designer uit de UK gaf deze aan dat de Gold-series nooit ‘harsh’ klinken en dat het waargenomen karakter duidelijk als zodanig ontworpen is. De huidige Gold-series is neutraler en lineair, maar houdt daarin een aangename toon. In vergelijking met vroegere Monitor Audio luidsprekers is de Gold een transparanter venster geworden dat fundamentele geluidsmatige eigenschappen, zoals dynamiek, stage-presentatie, focussering, gedefinieerd laag, snelheid, enzovoorts beheerst, maar in een heel coherente samenstelling. De ribbon voor het hoog is ook geen driver die sterk voor zichzelf spreekt. Hoge tonen worden haast onopvallend en natuurlijk weergegeven, als onderdeel van het totaalbeeld. Daarbij profiterend van de geweldige snelheid die zulke drivers kunnen presenteren.

Luisteren

Het downloaden van bestanden bestaat al vanaf het moment dat er servers kwamen in de computerwereld en is dus allesbehalve modern. Downloadend en streamend hifi-volk kan dus niet over zichzelf afroepen dat ze zo trendy en modern zijn. Ook vinyl bestaat al heel lang. Maar, die manier van muziek luisteren raakte even op de achtergrond en kwam daarna met volle kracht terug. Dat is pas trendy en bovenal stijlvol. Als je nieuwe date langskomt, dan ga je niet streamen. Dat is de ultieme showstopper voor een ontluikende relatie. Je laat dus zien dat je klasse hebt en zet een langspeelplaat op. Bijvoorbeeld het nieuwe White Album. Een willekeurige greep in het archief leverde de plaat op die genoemd is naar de Metro Goldwyn Mayer ‘Any Number Can Win’ film (Verve V-8552, met Jimmy’s fraaie Jaguar op de hoes). Jimmy Smith speelt hier onder andere de track You came a long way from St Louis. De Gold 300 volgt moeiteloos de enorme dynamiek van de Hammond en het orkest. De recording engineers waren ook niet de minste. Onder andere Rudy van Gelder en Phil Ramone. Met de filmmuziek uit ‘Ascenseur pour L’Echafaud’ (Lift naar het schavot) brengt Miles Davis een enorme sfeer. Er zijn veel re-releases gemaakt van deze plaat, maar de muziek wordt hier gespeeld vanaf de originele 10-inch (Fontana 660 213 TR) uit 1958. Op de hoes de beroemde foto met Miles op de voorgrond en Jeanne Moreau daarachter. De Monitor Audio’s presenteren hier een fraai driedimensionaal beeld.

Dat de Gold 300 extreem powerful kan spelen bewijst de fenomenale track Candy van Back to Back (Hamilton/Tate Concord CJ-85). Een van de best klinkende jazz-platen met enorme dynamische uithalen, waar deze Monitor Audio’s weinig moeite mee hebben. Ook de piano in dit stuk, gespeeld door Nat Pierce, klinkt subliem. Een uitermate fraai intermezzo tussen het geweld van de saxen in. Het Italiaanse label Red Record wordt wel gezien als de Europese Blue Note. Wie de hoezen ziet, zal enige herkenning ervaren. Het Trio van Cedar Walton heeft in 1986 een serie van drie platen uitgebracht met een indrukwekkende geluids- en artistieke kwaliteit. Girl Talk from Harlow (Red Record VPA-194) laat het geweldige samenspel tussen het slagwerk en de bas horen. Op de Gold 300 hebben de drums een geweldige snelheid, levendigheid en de bas is subliem gedefinieerd. Hetzelfde geldt voor het fraai opgenomen ‘Special Edition’ (Jack DeJohnette ECM 1152). Terug naar digitaal speelt Eric Lu op fenomenale wijze Beethoven’s Piano Concert no.4 (Warner Classics). Hier weer die fraaie, haast ingetogen en beschaafde, maar ook krachtige manier waarop de Gold 300 een groot (concert) podium neerzet. Een fraaie vertaling van de klankmatige aspecten uit de opname, hoewel er ook weer luidsprekers in de markt zijn die zo’n stage met iets meer precisie en focussering kunnen presenteren.       

Epiloog

De nieuwe Monitor Gold 300 kan op een enorme manier muziek maken. Ten opzichte van vroegere generaties Monitor Audio luidsprekers klinkt de Gold 300 evenwichtiger, coherenter, erg lineair en met een lichte vorm van ‘beschaafdheid’ oftewel ‘smoothness’. Daarmee neemt deze Gold wellicht enige afstand van het vroegere uitbundige karakter van de Monitor Audio luidsprekers, maar biedt daarmee een ervaring die meer in balans is. Het laag is erg goed gedefinieerd en kan erg strak klinken. Door onder meer de ribbon-driver is er snelheid in het hoog. Eigenschappen als dynamiekweergave, ruimte, klankweergave, focussering, detaillering, snelheid en laagdefinitie zijn allemaal op een hoog niveau.

De Gold 300 lijkt makkelijk aanstuurbaar. Deze luidsprekers presteerden fenomenaal met een haast zestig jaar oude buizenversterker. Deze zeer neutraal klinkende versterker, met haast 20 Watt uitgangsvermogen, stuurden de Golds naar ijzingwekkende geluidsdrukken. Maar belangrijker was natuurlijk de overtuigende geluidskwaliteit, die ook werd gehaald met een aantal solid state versterkers. Zoals eerder opgemerkt kan deze Monitor Audio met veel versterkers probleemloos spelen, maar om alle voortreffelijke en potentieel aanwezige eigenschappen tot het maximum uit deze luidsprekers te halen, moet er toch even heel goed nagedacht worden over de versterkerkeuze. In ieder geval is de Gold 300 een luidspreker met een innemend karakter en vanuit de eigenschappen geschikt voor elke muzieksoort. 

Monitor Audio Gold 300
€ 5.750,- per paar

Monitor Audio Nederland
www.monitoraudio.nl