Bowers & Wilkins heeft in het voorjaar Formation gelanceerd, een hele reeks producten die de nieuwste technologieën inzetten om muziek draadloos door het huis te sturen. Multiroom dus, maar dan wel met echte hifi-kwaliteiten. In dit artikel zoomen we in op een onderbelicht aspect van Formation: de netwerktechnologie.

Bowers & Wilkins Formation

Als je kijkt naar welke soort audio de meeste consumenten kopen, dan is dat niet een versterker, een set speakers en de bijhorende kabels. Heel veel mensen vallen voor draadloze producten die je makkelijk bedient via een app en die wanneer nodig kunnen samenspelen. Voor een gerespecteerd hifi-merk als Bowers & Wilkins is dit een trend die niet te negeren valt, maar die wel op de juiste manier moet ingevuld worden. Misschien is het wel daarom dat de Britten hun tijd namen om het Formation-producten op punt te zetten. Het moet natuurlijk altijd klinken als een Bowers & Wilkins, maar even belangrijk is dat ‘draadloos’ niet mocht staan voor ‘lagere kwaliteit’. Daarom ontwikkelde het Britse bedrijf een netwerktechnologie die zowel kwaliteit als stabiliteit kon garanderen. Het sleutelwoord daarbij? Mesh.

Draadloos zonder compromis

Er zijn wel meer draadloze muzieksystemen te vinden, maar de meeste van hen werken over WiFi. Hetzelfde netwerk als waarlangs je surft op Facebook, belastingsaangifte digitaal invoert of een serie bingewatcht via Netflix. Bowers & Wilkins koos er voor om dat net niet te doen. Een grote stap, want zelf netwerktechnologie ontwikkelen is niet evident. Toch waren er verschillende reden om toch deze inspanning te leveren. Om te beginnen is WiFi in steeds meer omgevingen een lastig verhaal. Zeker in rijwoningen en flats dringen er veel draadloze netwerken de leefruimtes binnen. Niet enkel je eigen WiFi-netwerk hangt in de lucht, maar ook die van alle buren en zelfs hotspot-netwerken die je internetaanbieder via jouw router verdeelt. Hoewel WiFi zowel in de 2,4-als 5-GHz frequentieband meerdere naastliggende kanalen inzet om verschillende netwerken een eigen plaats te geven, blijkt er de praktijk een aardig probleem te zijn. De netwerken storen elkaar, het luchtruim is verzadigd.

Het antwoord van Bowers & Wilkins is verrassend complex – en verklaart ook waarom het merk koppig durft te beweren dat Formation zal werken op plaatsen waar andere draadloze systemen haperen. In elk Formation-product zitten zes aparte radiozenders (plus een zevende voor Bluetooth). Twee van de zes dienen voor de communicatie met je draadloze router, twee opereren op 5 GHz om binnen een kamer of naar nabijgelegen ruimtes met een ander Formation-product te praten, en de twee resterende gebruiken kanalen rond 2,4 GHz om verder weg in de woning met andere Formation-producten gegevens uit te wisselen. In veel gevallen zal een Formation-product eerst trachten via 5 GHz te werken. Lukt dat niet, dan schakelt het pijlsnel over op 2,4 GHz. Die aanpak is veel ingewikkelder dan bij typische multiroom-producten.

Waarom die keuze voor 5 GHz in één geval en 2,4 GHz in het andere? Dat heeft te maken met de eigenschappen van radiosignalen in die twee delen van de frequentieband. 2,4-GHz signalen zijn robuuster en dragen verder, maar neigen naar een lagere bandbreedte. 5-GHz signalen dragen niet ver, maar halen hoge bandbreedte. Formation zit wel slim in elkaar: als de 5-GHz verbinding niet werkt (bijvoorbeeld omdat er tijdens een feestje veel mensen in de kamer vertoeven), dan wordt er overgeschakeld op de 2,4-GHz frequentieband. Welke verbinding er ook wordt toegepast, de Formation-producten zouden hi-resaudio tot 96 KHz / 24 bit kunnen streamen.

Door te werken met meerdere radio-eenheden kan Formation stabieler werken en ook tegemoet komen aan audiofiele eisen. De speciale draadloze verbinding binnen een kamer zorgt er bijvoorbeeld voor dat de synchronisatie tussen een linkse en rechtse speaker bijna-perfect blijft. De vertraging tussen de twee zou bij Formation nooit meer dan 1-2 microseconden mogen bedragen, wat niet detecteerbaar is door de mens.

Weerradar

Interessant is dat Bowers & Wilkins voor de communicatie tussen Formation-producten niet dezelfde kanalen moet gebruiken als doorsnee WiFi-apparatuur. Wanneer er wordt gesproken over draadloze netwerken die op 2,4 GHz opereren, wordt er eigenlijk bedoeld ‘op een kanaal in de buurt van 2,4 GHz’. Een WiFi-netwerk kan immers (als het gaat om de 2,4-GHz frequentieband) op één van dertien kanalen zitten. Elk kanaal is ongeveer 20 MHz ‘breed’ en ‘begint’ om de 5 MHz, met een stukje overlap tussen elk kanaal.

Dat is natuurlijk al behoorlijk technisch – de reden om het te vermelden is dat Bowers & Wilkins de toestemming kreeg om een aantal kanalen in te zetten die doorgaans verboden zijn voor WiFi-gebruik. Meestal mag dat niet, omdat ze voorbehouden zijn voor militaire en civiele toepassingen, zoals weerraders. Het verbod is echter niet absoluut. Netwerkapparatuur met een zogenaamde DFS- of Dynamic Frequency Selection-functionaliteit mogen er wel op, zolang ze actief een oogje in het zeil houden. Zodra er radarverkeer gedetecteerd wordt, moeten de voorbehouden frequenties vrijgemaakt worden. Dit DFS-trukje gebruikt Bowers & Wilkins in de Formation-producten om waar mogelijk onverzadigde frequenties op te zoeken – en dus ongestoord te blijven spelen.

Groter bereik dankzij de mesh

Een ander basisprobleem blijft natuurlijk dat draadloze signalen die vanuit één punt verdeeld worden met elke meter afstand in kracht afnemen. Hoe verder weg van je router, hoe slechter het WiFi-signaal wordt. Bij het surfen of downloaden valt dat minder op, maar bij het continu streamen van muziek is het wel een struikelblok. Dit was nog een reden om niet zomaar gebruik te maken van het bestaande WiFi-netwerk in een woning. Ook een aparte hub zou geen oplossing zijn. Bowers & Wilkins koos daarom voor een zogenaamde mesh-topologie.

Bij een mesh-netwerk is elk product niet enkel een ontvanger/zender van een draadloos signaal van/naar de router , maar werkt het ook als versterker van het hele netwerk. Het netwerk wordt dus niet verdeeld vanuit één punt, maar groeit telkens je een Formation-product toevoegt. Mesh-technieken bestaan al lang, en worden bijvoorbeeld in smart home-producten (zoals Z-Wave-apparaten) gebruikt. Bij smartphones, tablets en laptops is er nooit voor mesh gekozen. Het kon wel – er is al heel lang een WiFi-standaard met meshfuncties – en zou zelfs nuttig zijn. Maar omdat je meer radiochips nodig hebt, kost mesh meer dan klassieke punt-tot-punt WiFi-oplossingen. Meer betalen, daar hebben IT-merken geen zin in. Maar voor een premium muzieksysteem houdt het wél steek.

Klassiek en innovatief tegelijkertijd

Het Formation-systeem bestaat uit meerdere producten die je naar eigen noden combineert. Vanwege zijn design is de Formation Duo de blikvanger van de familie. Het ontwerp zal Bowers & Wilkins-kenners meteen bekend voorkomen. Het is tegelijkertijd klassiek en heel vooruitstrevend van design.

De Duo bestaat uit twee actieve, draadloze speakers met designelementen die heel sterk doen denken aan legendarische Bowers & Wilkins-speakers. Zoals de carbon dome-tweeter die in een aparte behuizing bovenop de luidspreker rust, een constructie die je op de betere passieve luidsprekers van de Britten terugvindt. Niet het enige geval van high-end techniek die zijn weg naar deze speakerset vindt, want ook de Continuum bassdrivers zijn afkomstig van de 700-reeks.

Het idee is dat de Duo je de geluidskwaliteit biedt die je kent van de passieve speakers van het Britse merk – maar met de voordelen van een actieve speaker. Door het slim gebruik van DSP’s en ingebouwde versterkers die perfect inspelen op de drivers zou de Duo beter moeten presteren dan een willekeurige combinatie van aparte versterker van een ander merk en een passieve luidspreker. Voeg daarbij het gebruiksgemak van een ingebouwde streamingplatform die Spotify Connect, AirPlay 2 en Roon ondersteunt, en je spreekt over een hele moderne interpretatie van hifi. AirPlay 2 zit ingebakken in de Formation-producten, wat het streamen vanaf een iPad of iPhone heel eenvoudig maakt. Gebruiksgemak staat voorop, maar zonder verlies van audiokwaliteit.

De brug naar vinyl (en meer)

Een ander lid van de Formation-familie is de Formation Audio. In tegenstelling tot de andere toestellen is dit geen weergever, maar wel een apparaat dat twee dingen kan doen. Ten eerste kan het je helpen om een brug te slaan tussen een Formation-systeem en je bestaand muzieksysteem. Sluit de Formation Audio bijvoorbeeld op een ingang van een versterker aan, en je kunt de Formation-app gebruiken om te streamen naar je bestaande luidsprekers. Ook kun je het hifi-systeem dat aan de Audio hangt in de hobbykamer koppelen met een ander Formation-product, zoals een Formation Bar in de woonkamer.

De Formation Audio heeft ook ingangen, waardoor het een tweede rol kan opnemen. Stel dat je in de woonkamer een mooie draaitafel een prominente plaats geeft. Verbind de platenspeler met het Formation-kastje, en je kunt je vinylalbums draadloos naar Formation-speakers elders in huis sturen.

Bar, Bass en Wedge

De Formation-familie bestaat verder uit nog twee andere producten: de Wedge en de Bar. Strikt genomen is er zelfs nog een derde Formation-product, de Bass. Maar dit is geen autonome speaker, het is een subwoofer die je combineert met andere Formation-luidsprekers om een rijker laag te krijgen. Vooral bij de Formation Bar zou de Formation Bass een logische aanvulling kunnen zijn om spectaculaire soundtracks nog heftiger te maken. De Bar is immers een elegante soundbar die zowel sterk moet zijn in muziek afspelen als het verbeteren van het tv-geluid. Het verschil met een klassieke soundbar zit hem niet enkel in het design en bouwkwaliteit, maar net de muzikale vaardigheden.

De Wedge is de spirituele opvolger van de iconische Zeppelin-speakers van Bowers & Wilkins. Van vorm is er een zekere gelijkenis, al is het design toch wel anders. De bolle, riante behuizing van deze draadloze standalone-speaker bevat twee 1 inch double dome tweeter, twee 3½ inch FST midrange-drivers en een enkele woofer van 6 inch, aangestuurd door 240-Watt aan versterking. Al deze drivers zijn binnen in gepositioneerd om muziek zo breed mogelijk uit te stralen, waardoor de Wedge behoorlijk kamervullend beloofd te zijn.

De volgende stap

Het technische verhaal achter Formation is zonder twijfel bijzonder boeiend. Het toont ook aan dat iets later de markt betreden goede redenen kan hebben. Ja, er zijn nog veel andere draadloze muzieksystemen te vinden, maar weinigen hebben een zo doordacht netwerkluik. Het is nogal wiedes dat dit bij een draadloos muzieksysteem dat hi-res streamt behoorlijk cruciaal is. Formation bereikt stilaan de winkels, maar tegelijkertijd moet de echte plechtige lancering nog komen. Op vlak van apps en streamingopties wordt er volop gesleuteld om alles te leveren, zoals meer streamingdiensten. Dat zit er dus allemaal aan te komen!