Een maandje geleden publiceerden we op HiFi.nl een review van de AudioQuest DragonFly Cobalt. Die review werd uitgebreid nagelopen door Lukas Koelikamp, een van onze vaste lezers en een fan en gebruiker van de DragonFly Red. In een reactie liet hij ons weten het erg te betreuren geen duidelijk vergelijk tussen de Cobalt en die rode voorganger te lezen. We vroegen hem daarom dat gemis zelf even recht te zetten. Bij dezen!
Tekst: Lukas Koelikamp
Ik ben een groot fan van de DragonFly Red. Dat komt omdat hij zo mooi matcht met mijn Grado GS1000. Een koptelefoon die in mijn ervaring nergens naar klinkt met de meeste amps, veel te helder, maar met sommige heb je een klankjuweel als een kroontje op je hoofd, wat weer heel natuurlijk en vrij klinkt. Net echt.
Toen ik las dat de Red een opvolger kreeg, de Cobalt, keek ik uit naar een review waarin de twee met elkaar vergeleken werden, én met eeuwige concurrent en gigant de Chord Mojo - die natuurlijk wel bijna een keer zo duur is. In de review van HiFi.nl werd vooral geschreven over het gemak van de Cobalt als buddy onderweg. Ik miste een vergelijk, met bovenstaande dac/amps met goed opgenomen muziek. Gelukkig zijn HiFi.nl en AudioQuest zo vriendelijk geweest om mij de Cobalt te sturen, zodat ik zelf dit vergelijk kan doen!
Hoe ik luister
Voor mij is muzikaliteit leidend. Dat maakt luisteren met het hart vanzelfsprekend. Je kunt je in de muziek verliezen en het is een coherent geheel. Poëzie in notenvorm, wat lang uitklinkt. Als daarin iets niet klopt, dan komt secundair een verhaal over hifi-elementen zoals soudstage, treble, mids, bass, et cetera. Je gaat dan naar je hoofd en soms meten. Natuurlijk hoort dat er ook bij.
Wat ik ontdekt heb, is dat het hierbij niet altijd gaat om de duurste componenten, maar om synergie. Zowel intern als met de apparatuur als geheel. Ik ben dan ook een groot fan van de producten van 47 Labs en heb het geluk een set bestaande uit Musical Affairs en Pel Audio met 47 Labs thuis te hebben. Daarnaast hou ik van wat analoog brengt in de vorm van een Nagra IV-S. Ook mijn portable RWAK100 met Grado GR10 is een blijvertje om reden van synergie, terwijl dit echt niet ‘het beste’ klinkt in vergelijk met wat vandaag de dag gemaakt wordt.
Met hoge resolutie bestanden heb ik minder; het klinkt beter, maar voor muzikaliteit is 16/44 genoeg is mijn beleving.
Het vergelijk
Om maar met de deur in huis te vallen: de Cobalt doet alles hifi-technisch gezien beter dan de Red en is net even anders, daar die wat meer naar voren speelt. De Mojo blijft daar nog weer boven, zij het met wat minder afstand. Zo zal je het overal op internet vinden denk ik. Dat is ook mijn ervaring. Good job, AQ! Echter bleek het ook weer niet zo simpel... Lees verder.
Muziekkeuze
Eerder had ik voor tests altijd muziek die dan iets ging vertellen over hifi-elementen. Ik ben daar vanaf gestapt en luister bij tests ook gewoon mijn favoriete muziek. Dat beroert mij (of dan dus niet), is de muziek die ik na de test ook het meeste zal luisteren en of het wel of niet beroert is immers mijn eerste perspectief.
De goed opgenomen muziek is door mijzelf geript met een Plextor, of het zijn hoge resolutie-bestanden van TRPTK. Vervolgens via een Samsung S6 met USB Audio Player Pro afgespeeld. Een selectie:
Yun Sun – Dancing with you
Yun Sun – Voyage
Ane Brun – Temporary Dive
Nynke Laverman – Kear
Lisa Ekdalh – When did you leave heaven
- Vrouwen met een gitaar, gemakkelijk om weg te dromen.
Mozart on the Stein vis a vis
- De hele cd bestaat uit een opname van een combinatie van een pianoforte en een klavecimbel uit 1777. Hier zit zoveel klankkleur in, gewoon prachtig.
Sinikka Langeland – Stjernestund
- Prachtige combinatie tussen muziek, poezie, stem en snaren die oneindig uitklinken.
Rabih Abou Khalil – L’histoire d’un Parapluie
- Mooi om het vel van de grote trommel te horen en hoe vrij en natuurlijk lage tonen kunnen klinken.
Herman van Veen – Suzanne
- Jeugdsentiment
Couturier – Voyage
Couturier – Mychkine
- Dit brengt mij bijna altijd in vervoering
Fink – See it All
- Live fantastisch en mooie herinnering aan.
Dead can Dance – Sanvean
- Emotioneel en net even anders dan de rest van mijn favoriete muziek.
STS – 4 girls 4 harps
- Ik ga soms met Fritz van STS mee naar opnames, 1 van de zo niet de beste opnames.
Charlie Haden – Chairman Mao
Caccini, Picinnini – Amor, io parto
- Wat ik zo prettig vind hieraan is dat de stem links zit en de Theorbe links gedurende de hele opname.
QOPE TRPTK – Fall
- Prachtig pianostuk.
Conclusie
De Cobalt laat in vergelijking met de Red meer klankleur en textuur van de klanken horen. Dat hoor je bijvoorbeeld in het feit dat snaren meer naar snaren klinken, en hout meer naar hout in een klankkast van een cello. Vooral ook het laag is mooier. Het brengt een geluid wat aanwezig is. Er is meer presence.
De afbeelding is ook meer naar voren dan bij de Red. Hij is verfijnder en herbergt meer rust, wat er volgens mij voor zorgt dat de ademruimte tussen instrumenten groter is en de soundstage groter wordt. Dat is prettig, het geluid wordt daardoor vrijer ervaren door mij. De opnameruimte is tastbaarder, er komt veel meer informatie daarvan mee. Ook is hij iets warmer dan de Red, die in vergelijk ‘dunner’ klinkt.
De Cobalt is wel echt beter dan de Red. Ik ging echter van de DragonFly 1.2 naar de Red, en dat was een wereld van verschil. Zo groot is het verschil tussen de Cobalt en Red nu niet, maar wel groot genoeg om een paar dagen in te korten op de vakantie, om hem van dat geld te kunnen kopen.
Nu heb ik het overigens toch vooral over de hifi-elementen die voor mij secundair zijn. Ik merk dan ook dat de Red mij iets geeft wat ik met de Cobalt minder krijg. Bij de Red luister ik vooral naar een geheel. De Cobalt laat dingen zo mooi horen dat mijn aandacht van de stem naar de snaren gaat, en dan weer naar details van een stoel die kraakt of een zucht. Ze klinken allemaal rijk en zo echt. Dat is ook een genot om te beluisteren. Wat ik merkte is dat ik ook steeds behoefte bleef houden aan ‘het geheel’ wat de Red biedt. Andere keren bleef ik in mijn nieuwsgierigheid, naar hoe de Cobalt mij trakteerde op nieuwe klankleuren die ik eerder niet gehoord had.
Zo gemakkelijk als 'de Cobalt is beter en de Red gaat weg' is het voor mij dus niet. Ik hou ze allebei. In vergelijk met de Mojo tot slot is de Mojo toch echt superieur. Dat mag je ook verwachten gezien het prijsverschil. Ik vind de Mojo nog wat muzikaler, vanzelfsprekender, krachtiger, rustiger, de textuur van de instrumenten nog mooier en op het podium geplaatst. En het luistert als geheel lekker weg. Voor onderweg zou ik echter altijd de Red of Cobalt kiezen. Ze klinken muzikaal en zijn kleurige klankjuweeltjes die in je broekzak passen. Chapeau!
