NAD heeft enorm gescoord met de M33, een alleskunner-versterker met alles aan boord wat je maar kon wensen én zowat het eerste apparaat met EigenTakt-versterker van Purifi aan boord. Wie echter al over een streamer, DAC of voorversterker beschikt, heeft iets anders nodig. En hallo, daar is de C 298. Deze eindversterker oogt eenvoudig, maar geeft je wel een snelle manier om je muziekset met de bejubelde Eigentakt-versterking te upgraden.
Laten we maar meteen inzoomen op wat iedereen die de C 298 ziet zal denken: dit apparaat ziet er niet spannend uit. Het is een sobere, zwarte doos met een aan-uitknop en een led die zelfs in een verduisterde kamer nauwelijks opvalt. Maar kom, onderdruk die geeuw toch nog heel even. Het is gewoonweg niet de bedoeling dat deze zwarte doos van NAD begeerte opwekt. Toch niet met zijn looks, maar wat onder de motorkap steekt is wél heel prikkelend. We hebben het dan – watdachtjedan? – over de klasse D EigenTakt-versterking van Purifi die in zoveel hoeken bejubeld wordt en evenzoveel hifi-kenners doet watertanden.
Waarom? Dat heeft allemaal te maken met de namen van Lars Risbo en Bruno Putzeys die als uitvinders aan EigenTakt bengelen. Deze twee heren zijn een beetje hifi-supersterren, met dank aan de verschillende innovatieve audioproducten die de afgelopen jaren verschenen. Denk dan bijvoorbeeld aan de vele hoogvliegers van Mola-Mola en de machtige actieve speakers van Kii Audio.
Tweede Purifi-primeur
De C 298 is dus, na de M33, de tweede Purifi-primeur voor NAD. Binnenkort komt daar een derde bij, de M28, een zevenkanaalseindtrap op basis van EigenTakt-modules. De versterkingsmodules mogen dan wel vrij beschikbaar op de markt zijn, zodat ook andere bedrijven en hobbyisten er mee aan de slag kunnen, het zijn wel de Canadezen die duidelijk een voorsprong kregen om als eerste mainstream-merk Purifi te mogen gebruiken.
In de komende maanden zal je vast nog andere merken zien uitpakken met Purifi-versterking. Wat we niet verwachten is dat je opeens versterkers zal zien opduiken van kleinere zelfbouwmerken die heel wat goedkoper zijn dan EigenTakt-producten van grotere hifi-namen. Dat was bij nCore wel het geval. Maar zoals wij het verstaan, zullen de EigenTakt-modules altijd een hogere licentiekost dragen om te zorgen dat de ontwerpers bij Purifi billijker vergoed worden. Dat mag ook wel – en geeft meteen wat context aan het 1.999-euro prijskaartje van de C 298. Gegeven de technologie die het gebruikt is de prijs scherp te noemen.
Klassiek maar ook weer niet
De NAD C 298 is qua concept een klassieke vermogen- of eindversterker zonder eigen controls, goed voor een vermogen van 2 x 185 Watt (2 kanalen volledig belast en bij 8 Ohm). Aan de buitenkant oogt het nagenoeg identiek aan eerdere NAD-eindversterkers uit de Classic-serie, een reeks toestellen die pronken met een weinig verleidelijke designtaal. Liefde op eerste zicht, we denken het niet.
Je moet de C 298 combineren met een aparte voortrap of -versterker. Daarnaast moet je mogelijk nog voor een of meerdere bronnen zorgen, naargelang of die voorversterker streaming ingebouwd heeft of niet. Daar gaan we zo dadelijk verder op in, maar je weet nu dus al dat het gaat om een apparaat dat past in een old-school hifi-systeem met meerdere componenten.
Voor zij die geen zin hebben in zo’n ‘tower of power’ in de woonkamer en nu al afhaken: het kan ook anders. De C 298 heeft de trigger-aansluitingen en een instelbare autosense-functie zodat je desgewenst het ding ook ergens in een kast kunt wegstoppen. Wie het heel subtiel wil aanpakken, kan het toestel zelfs verbannen naar de technische ruimte – al ga je dan wel uiteraard het nodige moeten doen qua bekabeling. Dankzij die trigger en autosense schakelt de NAD-versterker zich automatisch aan wanneer je muziek begint te spelen.
Droomhuwelijk
De voor de hand liggende kandidaat om in dit verhaal de rol van voorversterker op te nemen is de C 658. Het is een apparaat dat NAD vorig jaar introduceerde en veel meer is dan een simpele voorversterker. Integendeel, we noemden het in onze review zelfs een Zwitsers zakmes van de hifi. Ok, ok, in de hifi-journalistiek is dat een van de Grote Clichés, samen met ‘Ik kreeg kippenvel’, maar in dit geval was het volledig op zijn plaats. Dankzij de ingebouwde DAC, de BluOS-module en Dirac-software is de C 658 zelfs een van de veelzijdigste hifi-apparaten die je momenteel op de markt kunt vinden.
Je kunt er allerlei fysieke bronnen op aansluiten (incluis een draaitafel), streamen via een aantal streamingplatforms en je akoestiek optimaliseren via de Dirac-functie. Schuif de gepaste MDC-uitbreidingskaart in die C 658 en je hebt zelfs HDMI-ingangen én een HDMI-ARC-aansluiting om een verbinding te maken met je televisie. Er is eigenlijk weinig dat het niet kan en wat het doet, doet het ook op een hoger niveau.
Al kan het natuurlijk altijd beter. Voor wie twijfelt tussen de combinatie C 658 en C 298 versus de even veelzijdige M33: naast het overduidelijke verschil in industrieel design, is het dubbele DAC-luik in het Master-toestel toch hoger gespecifieerd. We kregen ook te horen dat de gain-stage in de M33 een stukje beter is.
Uiteraard kan de C 298 ook met een andere DAC/voorversterker worden gecombineerd. Het is geen NAD-only oplossing. We hebben het bijvoorbeeld tijdens het testen tussendoor ook gekoppeld aan een Mytek Brooklyn Bridge, een Primare PRE35 en gewoon om iets excentriek te doen: een Chord Hugo 2 met een 2go. Er zijn talloze andere mogelijkheden. Je moet er enkel voor zorgen dat hetgeen je voor de C 298 plaatst een volumeregeling bezit, want zoals je zou verwachten is er geen volumeknop op de ingetogen NAD.
Een of twee stuks?
Op een apparaat zoals de C 298 vind je niet zoveel ingangen. Logisch. Bronnen aansluiten? Dat doe je op de voorversterker. Vanuit deze voortrap vertrek je met een paar cinch-kabels of (beter, als het kan) met twee gebalanceerde XLR-snoeren naar de NAD-eindversterker. Je gaat wellicht langer bezig zijn met het uitpakken van de doos dan met het aansluiten van kabels op dit apparaat. Oh ja, je hoeft je geen breuk te heffen als je de NAD uit de doos tilt. Een voordeel van klasse D is dat het licht en compact is. Nu ja, een pluimgewicht is het nu ook weer niet, want de voeding is nog vrij fors om eventuele dynamische pieken vlot te nemen.
De C 298 mag je gerust qua vermogen een potige eindtrap noemen. NAD specificeert een 185 Watt vermogen als je speakers van 8 Ohm aansluit, met een piekvermogen tot 570 Watt. Dat is al heel wat, al is het iets minder dan de M33. Maar die kost natuurlijk een pak meer, zelfs als je de kost van een C 658 meetelt: 5.499 euro. Je kunt bovendien die topper overtroeven door twee C 298’s in bridgemodus te koppelen. Geen goedkope optie, maar je eindigt wel met 620 Watt aan Purifi-vermogen (met een piekvermogen van 1.000 Watt).
Waarom de hype rond Purifi?
EigenTakt mag je beschouwen als meer dan een klein beetje de spirituele en technische opvolger van nCore, de versterkingstechnologie die tot voor kort als het summum van klasse D werd beschouwd en die ook door Putzeys ontworpen werd. Die kampioenstitel is nCore nu wel kwijt, al wil dat zeker niet zeggen dat de technologie nu opeens achterhaald is. Om het figuurlijk te stellen: als je achter een EigenTakt-stuur zit, zie je in de achteruitkijkspiegel nCore nog altijd groot opdoemen.
Wat EigenTakt zo interessant maakt, is dat de luitjes van Purifi gepoogd hebben alle mogelijke vervorming uit het klasse D-versterkerproces te halen. Dat doen ze met een zelf-oscillerend ontwerp (vandaar die naam EigenTakt) dat sterk inzet op verschillende soorten feedback (net om de vervorming van de elektronische onderdelen te elimineren). Het eindresultaat is een stabiele versterker die, aldus de ontwerpers, zich niets aantrekt van het gedrag van de speakers (hun impedantiecurve). Het einddoel van een versterker als een ‘wire with gain’ wordt daarmee schijnbaar benaderd, al heb je natuurlijk een nog een gain-stage die klankmatig een impact kan hebben.
Testing
Het is interessant om af en toe te schakelen tussen de C658 en de twee andere voorversterkers die we in de testruimte hebben staan. De NAD-streamer/DAC is natuurlijk een beetje ‘hors categorie’ omdat het Dirac biedt, wat een significante impact heeft op de weergave. In de positieve zin, wat ons betreft. Hangt natuurlijk af van hoe je staat tegenover DSP-ingrepen. Maar als we deze functie even uitschakelen – het gebruik ervan is niet verplicht – kunnen we beter vergelijken. Het knappe aan de pure EigenTakt-versterking is dat het niets toevoegt, wat in dit geval heel mooi de verschillen qua DA-conversie laat horen tussen de NAD C 658, Mytek Brooklyn, de Chord DAC/streamer en de Primare PRE35 (we houden de bron gelijk: streamen via Roon, moet dat bij de Primare wel via Google Cast). De warmere Primare met zijn AKM-chip en de Chord met zijn zelf gebrouwen FPGA-aanpak klinken meteen anders (en naar onze smaak iets beter) dan de C 658 of de Mytek (toevallig beide met een verschillende ESS-DAC, de Mytek komt net iets analytischer over).
Het gaat hier echter minder om de verschillen tussen die vier toestellen, maar het feit dat de C 298 naar ons gevoel het ware karakter van die DAC’s laat horen. Idem als het gaat om de luidsprekers, die uiteraard een immense impact hebben op de klank die je ervaart. Dat maakt de C 298 nu ook weer niet zielloos, verre van, maar maakt het matchen in een systeemcontext ergens weer wat eenvoudiger. Bij een zoektocht naar jouw ideale sound kun je nog meer richten op het vinden van weergevers en bronnen die in je smaak vallen. De keerzijde: je kunt niet op de C 298 rekenen om tekortkomingen te maskeren.
Los van de sessie ‘DAC’s vergelijken’, hebben we toch vooral geluisterd naar de combinatie C 658 en C 298 aangesloten op onze Focal Sopra N°2’s. Meestal ook met een Dirac-correctie op basis van NAD’s doelcurve, beperkt tot 500 Hz. Terwijl we door onze eclectische test-playlist reizen van Lorde’s ‘Green Light’ en ‘WHO KILLLED BAMBI’ naar ‘Last Things Last’ van Rachel’s en het interessante Bach Recomposed-album van Peter Gregson, valt het keer op keer op dat niets opvalt. Vooraleer je dat opvat als een vernietigende kritiek: het is net het omgekeerde, wat ons betreft. Het is een heel andere ervaring dan pakweg toen we een tijdje terug de knappe Model 30 van Marantz op bezoek kregen. Ook mooi (en het is natuurlijk een geïntegreerde versterker), maar ook met een heel specifieke sound. Dat heb je met de C 298 niet, en dat is precies de bedoeling.
Toeval wil dat de M33 tijdens het testen van de C 298 ook weer opdook in de luisterruimte, en we makkelijk konden schakelen tussen de Classic-combo en de Masters-alleskunner. Zeer boeiend om te doen, want we vermoeden dat een aantal muziekliefhebbers hopen met de C 298 en C 658 hetzelfde te krijgen als de M33 – maar dan voor significant minder geld. We moeten toegeven dat het ook voor ons een moeilijke keuze zou zijn. De M33 is zonder twijfel inzichtrijker, krachtiger, handiger, strakker en fraaier gebouwd – dat zijn veel goals in het net. Maar de Classic NAD-combinatie levert puur qua geluidskwaliteit echt heel veel van de ervaring.
Conclusie
Een must-have upgrade voor je hifi-set of een behoorlijk perfecte aanvulling voor een goede DAC/voorversterker, en dat voor een redelijke prijs. Dat is in een notendop wat de NAD C 298 te bieden heeft. Dankzij de grensverleggende EigenTakt-versterking kun je rekenen op een spectaculaire weergave, met een uitstekende controle en zuiverheid die precies onhult wat een aangesloten DAC/voorversterker uit een opname heeft gehaald. Ook je speakers worden optimaal aangestuurd, hoe veeleisend en wispelturig ze zich gedragen. Doe de stap naar bridge-modus en je hebt meer vermogen dan je ooit nodig zal hebben.
De C 298 lijkt ons geschikt als compagnon voor alle voorversterkers, al is het huwelijk met de NAD C 658 helemaal geslaagd op vlak van features. Je kunt qua DA-conversie wel nog hoger mikken, maar dat ga je wellicht wel aan het prijskaartje merken.
NAD C 298
1.999 euro | nadelectronics.com | dalibenelux.eu
Beoordeling 4,5 op 5
