Audiofabrikant Rotel heeft circa zestig jaar ervaring met het bouwen van versterkers en bronnen. Een versterker is doorgaans het hart en het centrale regelcentrum van een audioset, ongeacht de prijs. Rotel besteedt veel aandacht aan de voeding van zijn versterkers, ongeacht de prijs. In onze testruimte staat de A11 Tribute, een betaalbare geïntegreerde klasse AB versterker met analoge ingangen en bluetooth-connectiviteit. De A11 Tribute krijgt gezelschap van Rotel’s cd-speler CD11 Tribute. Beide toestellen zijn gemodificeerd volgens de inzichten van de legendarische Ken Ishiwata. Hoeveel functies en muziekplezier geven deze betaalbare componenten van Rotel?
Rotel A11 en CD11: de instappers van Rotel
Het Japanse audiobedrijf Rotel bestaat ongeveer zestig jaar. Versterkers zijn altijd de kern van het portfolio van het bedrijf geweest. Dat waren aanvankelijk stereoversterkers maar daar zijn later meerkanaals versterkers bijgekomen. Ongeveer een jaar geleden heeft Rotel onder het submerk Michi een set vlaggenschip-versterkers genaamd P5 en M8 op de markt gebracht (lees ook onze recensie over de Rotel Michi P5 en M8). De P5 en M8 presteren heel goed, maar ze zijn groot, zwaar en niet heel goedkoop (NB: de M8 is een mono-eindversterker, daar zijn er dus twee van nodig).
De Michi-productlijn bevindt zich dus aan de bovenkant van het portfolio van Rotel. Aan de onderkant van het portfolio bevond zich tot voor kort de geïntegreerde versterker A10. Eén stapje hoger vonden we de A11, maar ook deze is uitgefaseerd en thans opgevolgd door de A11 Tribute, ons testexemplaar en thans de instapper van Rotel. Het is natuurlijk leuk om te weten dat grote en zware vlaggenschepen goed presteren, maar lang niet iedereen heeft het ruimtebeslag en het budget over voor vlaggenschepen. De A11 (Tribute) is tilbaar en betaalbaar en belooft ook het nodige muziekplezier.
Iedere fabrikant heeft zo zijn speerpunten als het gaat om keuzes bij de bouw van hifiapparaten. Eén van Rotel’s speerpunten is de lineaire voeding in het hele portfolio van versterkers. Rotel maakt zelf ringkerntransformatoren en voert strenge controles uit op de onderdelen van de ringkerntransformatoren. Zo dient het door toeleveranciers gemaakte koperdraad en de ijzeren kern aan Rotel’s hoge eisen te voldoen. Ook de basis van de voeding van de A11 (Tribute) is een door Rotel zelf gemaakte ringkerntransformator (zelfs ex-instapper A10 was voorzien van een ringkerntransformator). Ringkerntransformatoren zijn relatief dure componenten en schakelende voedingen zijn veel goedkoper te bouwen, maar Rotel zweert bij lineaire voedingen met als hart een ringkerntransformator.
Rotel bouwt ook cd-spelers. De CD11 was het goedkoopste model van het Japanse bedrijf en is thans opgevolgd door de CD11 Tribute. Ondanks de opkomst van streaming en netwerkspelers, hebben cd-spelers nog steeds bestaansrecht. Geperste cd’s zijn immers – mits netjes behandeld – praktisch onverslijtbaar en er zijn honderden miljoenen cd’s op de wereld. Zowel de A11 als de CD11 zijn kostenefficiënt maar leveren een compromisloze kwaliteit, aldus Rotel. Dat geldt ook voor de Tribute-versies en daarover nu meer.
Rotel A11 Tribute en CD11 Tribute: gemodificeerd door Ken Ishiwata
De originele A11 en CD11 zijn in februari 2019 op de ISE aangekondigd. Rotel heeft ongeveer anderhalf jaar later van beide toestellen een Tribute-versie gelanceerd. De A11 Tribute en CD11 Tribute zijn gemodificeerd door niemand minder dan Ken Ishiwata, de beroemde topingenieur die eind 2019 het tijdelijke met het eeuwige heeft verwisseld.
Ishiwata-san werd alom bewonderd in de hifi-industrie vanwege zijn unieke vermogen om perfecte producten voor modificatie te identificeren en hun prestaties naar een nieuw niveau te tillen, vaak met slechts een bescheiden prijsstijging. Dat was precies het doel van Ishiwata, die samen met het technische team van Rotel een eerste beoordeling voor de nieuwe specificatie van de A11 en CD11 aanbood. Van daaruit werden voorlopige prototypes geproduceerd voordat de definitieve specificaties werden goedgekeurd door Rotel. Helaas overleed Ishiwata in november 2019 nadat de wijzigingen van de eerste prototypes waren goedgekeurd. Het was vervolgens de taak van Karl-Heinz Fink om de oorspronkelijke visie uit te voeren.
Aldus werden de A11 Tribute en de CD11 Tribute van Rotel geboren.
Rotel A11 Tribute: geïntegreerde versterker met analoge ingangen en bluetooth
De Rotel A11 Tribute heeft een strakke en min of meer klassieke vorm. De afmetingen zijn 430 x 93 x 345 millimeter (B x H x D). De volumeknop is uiterst rechts en de aan/uit-knop is uiterst links op het frontpaneel gemonteerd. Onder het centrale display zijn bronkeuzeknopjes geplaatst. Rotel heeft geen versieringselementen aangebracht. Het uiterlijk van de A11 Tribute straalt een zekere rust uit.
De A11 Tribute wordt geleverd met een volledig functionele IR-afstandsbediening van het type RR-AX1401, die gemaakt is van kunststof. De afstandsbediening ligt prettig in de hand. De volumeregeling kan op de tast worden gevonden.
 |  |
De gebruiker kan meer regelen dan de frontplaat zo op het eerste gezicht doet vermoeden. De A11 (Tribute) is voorzien van een toon- en balansregeling. Ook kan het inschakelvolume worden vastgelegd en het is zelfs mogelijk om het volume per ingang afzonderlijk vast te leggen. De gebruiker kan de A11 met de functie “Off Timer” na een zekere zelf te kiezen tijd van inactiviteit automatisch laten uitschakelen. De A11 kan ook in “Signal Sense” modus worden gezet om automatisch in/uit te schakelen al naar gelang of muzieksignaal wordt aangeleverd op één van de ingangen. Dit biedt ook de mogelijkheid om de A11 in een kast te zetten en mee aan/uit te laten schakelen met bijvoorbeeld een televisie. Al deze functies zijn te regelen door met de knopjes rechts van het display in het menu te duiken. De verlichting van het display en de felheid van de indicatieledjes kan ook worden geregeld. Desgewenst kan een repeater voor de IR-afstandsbediening worden aangesloten, zodat de A11 achter een kastdeurtje gezet kan worden. Hoewel de A11 niet echt warm wordt bij normaal gebruik, moet wel even worden gedacht aan voldoende ventilatieruimte.
De gebruiker heeft de beschikking over een viertal analoge cinch-lijningangen met een gevoeligheid van 180 mVolt en een impedantie van 47 kOhm. Dan is er ook nog een draaitafelingang voor mm-elementen met een gevoeligheid van 2,3 mVolt, die ook een impedantie van 47 kOhm heeft. De A11 (Tribute) heeft geen digitale ingangen maar wel bluetooth-connectiviteit (met ondersteuning van aptX en AAC). Het digitale signaal wordt afgehandeld door een Texas Instruments 24-bit/192 kHz DAC. De A11 is ook voorzien van een voorversterkeruitgang zodat eventueel een eindversterker of subwoofer aangesloten zou kunnen worden.
De gebruiker kan twee paar luidsprekers aansluiten en elk paar afzonderlijk in of uitschakelen met de knopjes op de voorkant. De luidsprekeruitgangen zijn relaisgestuurd en kunnen ook met de IR-afstandsbediening worden in/uitgeschakeld. Op het front is een 3,5 millimeter jackplug hoofdtelefoonaansluiting geplaatst. Als een hoofdtelefoon wordt aangesloten, wordt daarmee niet automatisch de stroom naar de luidsprekers uitgeschakeld. Dat moet de gebruiker zelf doen met de knopjes op het front of op de meegeleverde IR-afstandsbediening.
Rotel A11 Tribute: verschillen met de niet-Tribute versie
De Tribute-versie kan en doet precies hetzelfde als zijn gewone broertje, die inmiddels met pensioen is gestuurd. Er is geen andere gebruikershandleiding voor de Tribute-versie. Rotel’s A11 Tribute verschilt met zijn uiterlijk en functies niet van de “gewone” A11, behalve dat de Tribute-versie een badge rechts van het display geplakt heeft gekregen. Op de badge staat “Tribute” en daarnaast staat een Japans karakter dat staat voor zoveel als “respect”. Aan de buitenkant is er dus nauwelijks verschil tussen de toestellen. De verschillen bevinden zich aan de binnenkant.
In de versterkertrap van de A11 Tribute zijn alle tien condensatoren, evenals twee weerstanden in het signaalpad, gewijzigd. Bovendien zijn in de voorversterker een half dozijn condensatoren vervangen. Deze wijzigingen behelzen meer dan vijftig procent van de componenten in het signaalpad. Verder werden ook alle zes condensatoren in de volumefase vervangen door betere exemplaren. Ten slotte werden op maat gemaakte dempingmaterialen toegevoegd aan de behuizing van de A11 Tribute om eventuele trillingen in het apparaat verder te isoleren en dempen.
Rotel A11 Tribute: technische specificaties
De A11 (Tribute) werkt in klasse AB. Rotel geeft een maximaal vermogen op van 50 Watt per kanaal aan acht Ohm over een bandbreedte van 20 Hz tot 20 kHz. De vervorming blijft daarbij onder 0,03 procent.
 |  |
Het frequentiebereik van de A11 (Tribute) is 20 Hz tot 20 kHz (± 0,5 dB) op de phono-ingang. De lijningangen hebben een frequentiebereik van 10 Hz tot 100 kHz (± 0,5 dB) De S/R-verhouding is volgens opgave van de fabrikant 85 dB op de phono-ingang en 100 dB op de lijningangen. De dempingfactor heeft een nette waarde van 140. Dit zijn allemaal keurige cijfers voor een toestel in deze prijsklasse.
De A11 (Tribute) en de meegeleverde IR-afstandsbediening maken een ingetogen en degelijke indruk. We gaan de CD11 Tribute bekijken.
Rotel CD11 Tribute: cd-speler met analoge en digitale uitgang
De CD11 is een cd-speler die met zijn uiterlijk en prestaties helemaal bij de A11 past. Net als de frontplaat van de A11 is de frontplaat van de CD11 een toonbeeld van rust, eenvoud en bescheidenheid. De elementaire bedieningsknoppen op het front zijn natuurlijk voldoende voor de basale bediening, maar de meegeleverde kunststof IR-afstandsbedienining (type RR-D99) biedt nog meer functies, zoals het samenstellen en afspelen van een selectie van nummers van de geplaatste cd.
Rotel’s CD11 (Tribute) beschikt naar eigen zeggen ook over de gebalanceerde ontwerptopologie van digitale en analoge circuits van het bedrijf. Rotel’s Balanced Design Concept dient overigens niet verward te worden met een gebalanceerd ontwerp dat tot uitdrukking komt door de plaatsing van XLR-aansluitingen. Rotel’s Balanced Design Concept is Rotel’s aanduiding van een keuze van betere componenten op locaties in de schakelingen die een positieve invloed kunnen hebben op de geluidskwaliteit. De A11 en CD11 (Tribute) hebben geen XLR-aanslutingen.
 |  |
De cd-lade en het loopwerk van de CD11 zijn in het midden van de frontplaat geplaatst. Daarboven is het display geplaatst, rechts de elementaire bedieningsknoppen. De CD11 is voorzien van een analoge cinch-uitgang. Voorts heeft een Rotel een digitale cinch-uitgang geplaatst zodat eventueel een externe DA-converter gebruikt kan worden. De ingaande en uitgaande beweging van de cd-lade maakt weinig geluid en het loopwerk is niet hoorbaar op de luisterpositie. De DAC-chip is van het Amerikaanse Texas Instruments.
Rotel geeft een frequentiebereik op van 20 Hz tot 20 kHz, een gebruikelijke waarde voor cd-spelers. De vervorming is 0,005 procent (bij 1 kHz). De opgegeven kanaalscheiding is groter dan 115 dB (bij 10 kHz) en de A-gewogen S/R-verhouding is groter dan 125 dB. Het komt erop neer dat vervorming en ruis zich op een verwaarloosbaar niveau bevinden.
Rotel CD11 Tribute: verschil met de niet-Tribute versie
Het uiterlijk, de functionaliteit en ook de handleiding van de CD11 Tribute van Rotel wijkt niet af van de gewone versie van de CD11 (die inmiddels is uitgefaseerd), afgezien dan van het Tribute-plaatje rechts van het centrale display. De wijzigingen bevinden zich onder de kap.
De Tribute-versie van de CD11 bevat acht condensatorwisselingen in vergelijking met de oorspronkelijke CD11 van Rotel en één weerstandsverandering in de DAC-trap die overigens ook een Texas Instruments 24-bit/192 kHz DA-convertor bevat. Alle negen condensatoren van de voeding zijn verwisseld door verbeterde exemplaren. Ook werd de demping van interne trillingen aangepakt met aangepast dempingsmateriaal dat werd toegevoegd aan de bovenkant van de behuizing. Tegelijkertijd werden verdere wijzigingen aangebracht in de mechanische en elektrische aarding van de cd-speler.
We gaan de A11 Tribute en de CD11 Tribute aansluiten in de testomgeving en daarna gaan we doen waar het allemaal om draait: in een ontspannen setting zitten en muziek luisteren.
