Niet iedereen kan (of wil) een surroundinstallatie met elf speakers en een handvol subwoofers plaatsen. Ben je dan gedoemd om voor een soundbar te gaan? Niet noodzakelijk. Er zijn ook receivers zoals de nieuwe Yamaha RX-V4A die filmliefhebbers en gamers een interessant alternatief bieden: echte surround met meerdere speakers, maar op een bescheiden 5.1-schaal en zonder de complexiteit van Atmos-opstellingen.
In 2020 zijn er niet veel nieuwe AV-receivers verschenen. Deels heeft dat te maken met de coronasituatie, deels omdat fabrikanten aan het wachten waren op de beschikbaarheid van chips met de nieuwste HDMI-videostandaard. Inmiddels bereiken ze wel al de consument - en inderdaad, de RX-V4A is een van de eerste surroundtoestellen met HDMI 2.1, waardoor het ook 8K60- en 4K/120-signalen kan verwerken. Is dat zo belangrijk? Tenzij je helemaal op de nieuwste generatie consoles bent gesprongen én een high-end tv in huis haalt, is die HDMI 2.1-tech nog niet zo relevant. Voor gamers ligt dat wel anders. Zij zijn zonder twijfel een van de voorname doelgroepen van deze receiver, want het bezit nog een aantal functies om beter samen te werken met spelconsoles. Gek is dat natuurlijk niet, want net als films vertrouwen games enorm op surroundgeluid om sfeer te scheppen. De filmliefhebber die zijn Netflix-bingewatchsessie graag meeslepend opgediend krijgt vindt in de Yamaha RX-V4A natuurlijk ook wel zijn gading. Net als de muziekliefhebber, die in het MusicCast-streamingplatform en AirPlay 2 de nodige streaming- en multiroommogelijkheden vindt. Uniek voor Yamaha is dan weer MusicCast Surround. Hiermee kun je de achterste luidsprekers en de subwoofer desgewenst draadloos aansluiten. Dit maakt de RX-V4A nauwelijks moeilijker aan te sluiten dan een soundbar.
Fris design
De RX-V4A is een van de eerste AV-receivers van Yamaha met een totaal nieuw design. De knoprijke voorkant van weleer wordt ingeruild voor een strakkere, modernere voorkant waarop alle aandacht naar een grote volumeknop in het midden gaat. Er is nog een kleinere draaiknop waarmee je ingangen selecteert en een bescheiden display met witte letters, voor het overige presenteert de RX-V4A zich heel sober. Al zorgen de afgeronde zijden en de fraaie verluchtingsgaten aan de bovenkant en twee zijkanten ook wel voor een geraffineerde toets. Wat niet opvalt is dat het voorpaneel meer knoppen bevat dan eerst lijkt. Op foto's lijken dze knoppen heel zichtbaar, als de receiver in onze testruimte op de rack staat en we er op vanop afstand naar kijken vallen ze nauwelijks op. Via deze touchknoppen selecteer je zaken als presets. Over op afstand gesproken: van ver lijkt die glanzende voorkant uit donker glas te bestaan, maar het gaat hier om een kunststof.
Klaar voor de toekomst
Omdat de RX-V4A een 5.1-receiver is, heb je niet enorm veel opties qua luidsprekeropstellingen. Dat is wel anders bij machines die 9, 11 of meer kanalen bezitten en ontworpen zijn voor Dolby Atmos-thuisbioscopen. Deze Yamaha mikt echter op iemand die wel van een beter surroundervaring wil maar nu ook niet de extremen opzoekt. Die 5.1-insteek van de RX-V4A is onder meer perfect als je graag films en tv-reeksen bekijkt via streamingdiensten als Netflix en Amazon Video. Deze diensten hebben wel content in Dolby Atmos (5.1.4, waarbij die 4 staat voor vier extra hoogtekanalen), maar de meeste video’s komen met een 5.1-surroundtrack.
Door zijn focus op 5.1 is het verbinden van speakers op de RX-V4A eenvoudig. Er zijn weinig aansluitingen achteraan en je kunt daardoor weinig fout doen. Op eerste zicht lijken de luidsprekerterminals enkel geschikt voor gestripte draadjes, maar als je de kleine dopjes verwijdert passen ook banaanstekkers.
Voor het aansluiten van videobronnen, zoals consoles en Blu-rayspelers, heb je vier HDMI-ingangen. Er is exact één HDMI-uitgang die je verbindt met je tv of projector. Deze is eARC-compatibel, wat betekent dat het geluid van tv-apps of een apparaat rechtstreeks aangesloten op je televisie in de hoogste kwaliteit bij de receiver wordt aangeleverd. Heb je een oudere tv? Dan schakelt de receiver wel terug naar HDMI-ARC.
Voor het aansluiten van muziekbronnen zijn er drie analoge cinch-paren en twee digitale (1 x optisch, 1 x coaxiaal). Yamaha houdt die achterkant dus relatief sober, maar voor de meesten zal dit aanbod wel volstaan. Het bescheiden aanbod lijkt ons in dit geval een sterkte.
Surround zonder kabels
Yamaha biedt op zijn nieuwere receivers een optie die het plaatsen van een echte surroundopstelling makkelijker maakt: MusicCast Surround. De bekabelde speakers achteraan kun je met deze functie vervangen door één of twee MusicCast 20 of 50-speakers. Als je dat wenst kun je hetzelfde doen met de subwoofer: in plaats van een toestel met kabel op de receiver aan te sluiten, doe je hetzelfde met de MusicCast 100. Omdat je een subwoofer sowieso best vooraan in de kamer plaatst, is die draadloze suboptie misschien minder noodzakelijk. Draadloze rear-speakers zijn wel handig, want je vervangt dan de langste en doorgaans lastig weg te werken luidsprekerkabels. MusicCast Surround hebben we met deze receiver niet getest, maar we hebben het wel eerder geprobeerd met een vorige generatie Yamaha-receiver. De functie werkt goed en levert een degelijk resultaat af.
Bij een MusicCast Surround-opstelling staan er dus twee draadloze speakers achteraan in de kamer, terwijl de drie speakers bij het scherm (links-center-rechts) met de kabel zijn aansloten. Dit is een redelijk compromis vergeleken met een high-end soundbar met draadloze rear-speakers. Door het gebruik van drie aparte speakers vooraan zal de soundstage bij de RX-V4A doorgaans grootser en realistischer zijn; high-endsoundbars (zoals de Samsung HW-Q950T) zullen echter ook vaak Atmos-compatibel zijn en via extra bovenliggende speakers in theorie een driedimensioneler weergave neerzetten. Al vallen de prestaties van dergelijke speakers in soundbars soms heel erg tegen, naargelang de ruimte waarin ze terechtkomen.
Klaar voor 8K
Yamaha positioneert deze receiver als de eerste van een nieuwe generatie die klaar is voor de toekomst. En inderdaad, onder meer eARC geeft aan dat het inderdaad een futureproof-receiver betreft. Dankzij eARC moet je niet paniekeren als je meer videobronnen hebt dan de vier stuks die je op de receiver kunt hangen. Een vijfde sluit je gewoon op de tv aan, zonder dat je daardoor iets inboet aan audiokwaliteit.
Qua functies is de blik van de RX-V4A op de horizon gericht. De HDMI 2.1-poorten ondersteunen veel nieuwe functies bijvoorbeeld, waaronder HDR10+ (een nieuwe HDR-standaard van Samsung) en videosignalen aan 4K/120 en 8K/60 (HDMI 2.0a is ‘beperkt’ tot 4K/60 en 8K/30). Daarnaast is er ondersteuning voor een reeks videofuncties bestemd voor gamers, zoals ALLM (die de tv automatisch overschakelt op de juiste game-modus) en VRR, QMS en QFT (die allemaal ingrijpen op de refreshrate en frames om vloeiendere gamebeelden te tonen). Let wel, een aantal van deze functies komen er pas met een firmware-update.
De Yamaha-receiver bezit overigens de HDMI-chipset die problemen lijkt te hebben met de combinatie Xbox Series X en een 4K/120- of 8K/60-videosignaal. De fabrikant zegt hiervoor wel een oplossing te gaan bieden. Een tijdelijke workaround is de nieuwe Xbox-console rechtstreeks aan te sluiten op je tv en het geluid via eARC naar de receiver te sturen. Met de nieuwe PlayStation 5 is er geen probleem met het doorsturen van games in 4K/120 of 8K/60. Sony past immers niet de optionele videocompressie toe die bij de nieuwe Xbox voor uitval zorgt.
Handige app om je te helpen
De tv-interface van de RX-V4A blijft typisch Yamaha: wat technischer van uiterlijk en kurkdroog als het op uitleg aankomt. Druk op de knop ‘Setup’ en een menu schuift over een deel van je scherminhoud. Op onze grote 65-inch tv is dat voldoende, op een 40-inch scherm zal het wat klein overkomen. Je moet niet vaak in de menu’s afdalen om deze receiver te gebruiken, maar wie het doet zal misschien aanvankelijk de handleiding nodig hebben. Het is ergens de keerzijde van de vele mogelijkheden die Yamaha graag aan zijn klanten biedt. Een pluspunt is dat Yamaha je echt veel opties geeft om het toestel te personaliseren. De HDMI-ingangen een gepaste naam geven (zoals ‘Xbox’ of ‘Ziggo’) bijvoorbeeld, is heel eenvoudig.
Positief is dat de informatie-arme interface aangevuld wordt door een app die je goed helpt om de receiver in te stellen en te gebruiken. Deze AV Setup-app is eenvoudig en helder, precies wat je nodig hebt als je weinig ervaring hebt met het configureren van een AV-receiver – wellicht het meest complexe audiotoestel dat je in huis kunt halen. Aan de hand van vragen word je heel praktisch geholpen bij het instellen. Je krijgt onder meer te zien hoe je in jouw specifieke situatie de speakers en apparaten moet aansluiten. Er is zelfs een checklist die je vertelt welke kabels je nodig hebt. Goed gevonden.
Snelle meting
AV-receivers kunnen heel complex zijn. Als je aan de slag gaat met de vele opties die zo’n apparaat biedt, kun je aanvankelijk zelfs snel verloren lopen. Met name het luik ‘kamercorrectie’ kan bij sommige toestellen ingewikkeld overkomen, met metingen op verschillende punten in de kamer en doelcurves die je kunt aanpassen. Sommigen houden daar echt van en dat technisch pad brengt je ook naar de allerbeste surroundervaring.
Yamaha mikt echter met deze receiver op filmliefhebbers die met minimale moeite een zo goed mogelijk resultaat willen. Om dat te bekomen is de RX-V4A uitgerust met YPAO, een systeem dat heel snel de akoestische problemen in een kamer identificeert. En met ‘snel’ bedoelen we precies dat: je haalt de hockeypuck-vormige microfoon uit de verpakking, sluit hem aan en bevestigt dat je de meting wil uitvoeren. Even de microfoon op je leuning van de sofa plaatsen... en dan weerklinken een minuutje lang testtonen om te checken dat je speakers juist zijn aangesloten en wat de kamerproblemen zijn. En dan is het klaar. Het is een groot verschil met de uitgebreide metingen bij Audyssey en Dirac. Dit is wel de eenvoudige vorm van YPAO, hogere Yamaha-receivers komen met een gevorderde versie waar je (optioneel) meermaals kunt meten en met extra functies, zoals YPAO Volume (wat hoge en lage pieken in een mix afvlakt).
Bij deze instapreceiver vinden we het echt een troef dat het instellen van de kamercorrectie zo moeiteloos is. YPAO doet veel om de surroundweergave te verbeteren (onder meer door speakers op elkaar af te stemmen), wat de beleving bij het filmkijken en gamen ten goede komt.
Uitstekend voor streaming
Ondanks zijn relatief bescheiden prijskaart bezit de RX-V4A precies dezelfde streamingopties als de duurdere Yamaha-modellen. Fijn dat je niet gestraft wordt omdat je verkiest een goedkoper model te kopen.
Nagenoeg alle AV-receivers van het Japanse merk zijn voorzien van MusicCast, Yamaha’s eigen platform voor streaming en multiroomgebruik. Je bedient alles via de MusicCast-app (iOS of Android), die inmiddels helemaal op punt staat en zeer goed werkt. Het is echt een veelzijdige app, waarin je naast streamingopties ook de fysieke ingangen kunt selecteren en geluidsmodi.
Heb je nog andere MusicCast-apparaten in huis, dan kun je ze allemaal bedienen via deze ene app. Dit deel van de app ziet er echt wel knap uit: elke zone/kamer wordt voorgesteld door een grote foto. Je kunt hier eigen beelden gebruiken, waardoor de app echt een persoonlijke toets krijgt. Audio van ene MusicCast-toestel naar een ander streamen is simpel. Zo kun je bijvoorbeeld de muziek die je afspeelt op een MusicCast Vinyl 500-draaitafel in de hobbykamer ook horen via de RX-V4A-receiver. Er zijn tientallen MusicCast-apparaten, gaande van Sonos-achtige draadloze speakers tot hifi-toestellen (en zelfs een piano). Bij het bouwen van een multiroom-systeem kun je dus kiezen uit heel wat bouwstenen.
Wie geen zin heeft in een nieuwe app, gebruik gewoon een andere wegen om te streamen. Spotify-gebruikers hebben het makkelijk: ze zien de receiver gewoon opduiken in de app van de muziekdienst. Tikken en de muziek speelt op de receiver af. De RX-V4A heeft geen Chromecast aan boord, maar je kunt wel de audio van elke app op een iPad of iPhone casten via Airplay 2. Dat werkt in onze ervaring prima en is in lossless-kwaliteit.
Een laatste optie is Bluetooth, met ondersteuning voor AAC. Bij mainstream-receivers is dat ongewoon, meestal wordt enkel de basale SBC-codec voorzien. We zijn ook blij te zien dat de RX-V4A beschikt over een Bluetooth-zender, niet alleen een ontvanger. Je kunt dus een draadloze hoofdtelefoon aansluiten als de rest van het gezin gaat slapen maar je toch de film wil uitzien.
Geluidsopties in overvloed
Via de MusicCast-app ontdek je het snelst de vele DSP- en geluidsopties die eigen zijn aan Yamaha-receivers. De meeste AV-receivers staan wel bol van dergelijke opties, maar het Japanse bedrijf is toch de hoofdsamoerai op dat vlak. Zo krijg je naast typische geluidsmodi als ‘stereo’, ‘stereo over alle kanalen’ en ‘surround’ (met verschillende decoder- en upmixingopties) ook eigenzinnige DSP-keuzes als ‘Drama’, ‘Role-Playing Game’ en een aantal simulaties van bekende concertzalen. Naar eigen smaak uit te proberen; we hebben toch de neiging om bij films en tv-reeksen met een surroundtrack te kiezen voor ‘Pure Direct’. Bij muzikale content is het resultaat wat wisselvalliger en afhankelijk van de content. Soms kan een van die DSP-modi echt wel een leukere luisterervaring opleveren. Op andere momenten wordt het wel heel artificieel. Wat ook je voorkeuren, het voordeel bij dit toestel is dat je via de MusicCast-app de verschillende keuzes eenvoudig kunt uitproberen. En dat is het belangrijkste, lijkt ons.
Als je in de geluidsinstellingen duikt, ontdek je nog meer opties die je al dan niet kunt inzetten om de klank af te regelen. Een handige vinden we de Dialogue Level-instelling, waarmee je dialogen in een film meer naar de voorgrond kunt brengen. Ook de sub stiller of luider draaien doe je snel. Dat is toch wel handig als je besluit naar een Michael Bay-film te kijken en ontdekt dat de regisseur weer helemaal los is gegaan in het LFE-kanaal.
Overigens kun je bovenstaande zaken ook allemaal oproepen via de meegeleverde remote. Het is geen superluxueus ding, maar wel doeltreffend. Er zitten aardig wat knoppen op, maar vergeleken met de kastjes van sommige rivalen – Denon bijvoorbeeld – is het niet overweldigend. Een aantal instellingen zijn op handige wijze meteen bereikbaar, zoals die Pure Direct-optie. Ook heel praktisch: zowel via de app als via de remote kun je vier scènes oproepen. Dat zijn presets die je instelt en die je bijvoorbeeld meteen naar de Blu-rayspeler brengen en de juiste geluidsmodi selecteert. Het is de moeite om de scènes in te stellen, want daarna is het heel comfortabel werken – ook voor andere gezinsleden die misschien geen zin hebben in een workshop ‘hoe bedien ik de AV-receiver (en wat is zo’n ding nu eigenlijk)?’.
Mando-goedgekeurd
De RX-V4X werd net op tijd opgesteld om de twee laatste afleveringen van ‘The Mandalorian S2’ (Disney+, Dolby Digital, via een Apple TV 4K) te bingewatchen. Vooral bij de spannende finale om baby Yoda te redden uit de klauwen van de perfide Moff Gideon kreeg de Yamaha-receiver een kans om zijn kunnen te bewijzen. Trouw aan de Star Wars-credo gepionierd door Lucas en Williams gebruikt deze reeks bijna continu muziek van Ludwig Göransson om je in de juiste mood te brengen. De componist gaat wel subtieler te werk dan bij de grote Star Wars-films, door bijvoorbeeld de grote orkestrale bewegingen van Williams in te ruilen voor zachte panfluiten die speels in de achtergrond door de Yamaha worden afgespeeld. De soundstage die de RX-V4A neerzet is ruim en goed gedefinieerd, een belangrijke eigenschap als je wil ontdekken waarom surround ook bij subtiele mixes de moeite is. Dit is trouwens ook bij games het geval. Het gaat niet enkel om explosies en geweerschoten. Met een accurate surround kun je ook bij pakweg ‘CoD: Warzone’ kleine audio-cues opvangen die je iets vertellen over de positie en bewapening van je tegenstrevers.
Bombast kan de Yamaha ook wel aan. We blijven in het Star Wars-universum en schakelen over naar ‘Rise of Skywalker’, naar de scène waarin de toch niet overleden keizer Kylo Ren verleidt door hem “alles” te bieden. Qua afregeling heeft die enkele YPAO-meting een prima resultaat neergezet op onze DALI Rubicon-luidsprekers. We zitten effectief in het midden van een geluidsbubbel, en de grafstem van de keizer komt vol en dreigend uit de centerspeaker. De Monitor Audio Silver W10-sub complementeert behoorlijk goed de rest van de speakers, wat vooral een kwestie is van een goede afstemming door YPAO. (Een sub is meestal actief en bezit zijn eigen versterker.) Wanneer de keizer onthult dat hij duizenden Star Destroyers achter de hand houdt en de vele ruimtetuigen uit de grond komen, wordt de spektakelliefhebber in ons verwend met aardschuddend gerommel en een dreigende sfeer. Dit is precies wat je zoekt als je de moeite doet om een echte surroundopstelling te bouwen.
Ook later in dezelfde film, tijdens het lightsabergevecht tussen Kylo Ren en Rey, komt de Yamaha overtuigend over. Het tweetal vecht op de brokstukken van de Death Star, in het midden van een stormachtige zee, wat zorgt voor heel veel geluidseffecten die langs alle kanten op je afkomen. Dat lukt de Yamaha-receiver aardig. De belangrijkste kanalen zijn goed vertegenwoordigd, waardoor je de kreten en de zwiepende lightsabergeluiden prima binnenkrijgt. De sfeeropbouwende watergeluiden – beukende golven, vooral – worden voldoende machtig overgebracht. Een duurdere receiver zal misschien voor wat meer body en definitie zorgen, maar dit is een goede prestatie voor dit prijssegment.
Qua vermogen levert de RX-V4A voldoende om typische speakers aan huiskamervolumes aan te sturen. Het is natuurlijk een groot contrast met de vorige receiver, de Denon AVC-A110 met 11 versterkte kanalen. Maar dat toestel kost dan ook letterlijk tien keer meer en is zeer zeker voor een andere doelgroep bestemd.
Conclusie
Het redelijke prijspunt van de Yamaha RX-V4A maakt deze receiver een echt alternatief voor betere soundbars. Tuurlijk, je moet nog de nodige speakers erbij kopen, maar als je goed kiest kom je aan een prijskaartje dat lager is dan een high-end soundbar maar geniet je wél van een betere surroundervaring bij films, tv-reeksen en games. De optie om met draadloze rears te werken is bijzonder handig als je geen kabels door de woonkamer wil leggen.
De RX-V4A is een goed uitgeruste machine die voor 500 euro (wat voor een receiver niet veel is) heel veel biedt. Er zijn voldoende HDMI-ingangen, uitstekende streamingopties en een eenvoudig te gebruiken kamercorrectiefunctie die toch prima werkt. Voor Dolby Atmos moet je naar een hoger model, maar wie tevreden is met een mooie 5.1-opstelling om zijn Netflix-kijkervaring naar een hoger niveau te tillen zal met deze Yamaha tevreden zijn.
Yamaha RX-V4A
€ 499 | nl.yamaha.com
Beoordeling 4,5 op 5
