In het voorjaar was ik te gast bij Fine Sounds Benelux, de nieuwe naam van de toen net door McIntosh overgenomen importeur Savor Audio, die in Nederland de high end hifi-merken McIntosh, Sumiko en Sonus faber vertegenwoordigt. Mijn bezoek had te maken met de review van een nieuwe voorversterker en monoblokken van McIntosh, die inmiddels in één van de andere Nederlandse hifi-periodieken is verschenen. Wegens een snel naderende deadline vond de beluistering van die versterkers op lokatie in Geldermalsen plaats. En hoewel ik vanwege de aanwezigheid van nogal wat variabelen liever thuis had geluisterd vond ik de hernieuwde kennismaking met Rob Hullekes en zijn team óók belangrijk. Bovendien bleken ze het in dat kantoren-verzamelpand aan de A15 behoorlijk goed voor elkaar te hebben wat betreft de luisteromstandigheden. De voor mij opgestelde set klonk glorieus, met naast de nieuwe McIntosh versterkers een zeer prominente rol voor de nieuwe Sonus faber Maxima Amator. Zo prominent zelfs dat ik ter plekke een balletje opgooide bij HIFI.NL voor een review van deze prachtige Italiaanse zuiltjes. Dat balletje werd gelukkig opgevangen, zie hier het resultaat.
Sonus faber
Sonus faber is het geesteskind van Franco Serblin. Hij wist in 1980 de aandacht op zich te vestigen met de Snail, een volledig uit notenhout opgetrokken geïntegreerd sub-satellietsysteem. In 1983 werd in Monteviale, in de prachtige, heuvelachtige gemeente Vicenze, het bedrijf Sonus faber opgericht. De Parva was het eerste officiële Sonus faber model dat Serblin maakte. De kast van deze tweeweg monitorluidspreker was, net als de Snail, gemaakt van massief notenhout. Dat zou één van de belangrijkste kenmerken worden van het merk, dat in de loop der jaren een sterke reputatie wist op te bouwen met fraai vormgegeven en minstens even fraai klinkende luxueuze luidsprekers. In 2006 verliet Franco Serblin het door hem opgerichte bedrijf om onder zijn eigen naam luidsprekers te ontwerpen, maar Sonus faber zette, inmiddels vanuit Arcugnano, zijn ontwerptraditie voort.
Sonus faber Maxima Amator
De Sonus faber Maxima Amator maakt deel uit van de Heritage lijn van Sonus faber. Heritage luidsprekers belichamen de ontwerpdenkbeelden van het merk op de meest traditionele wijze. Kasten van massief notenhout, geen scherpe hoeken, een baffle en achterpaneel die zijn overtrokken met het allerfijnste Italiaanse leer, en een niveau van afwerking waar andere merken vaak nog een puntje aan kunnen zuigen.
Ook in technisch opzicht zit de Heritage lijn op een zeer hoog niveau. De drivers worden allemaal in eigen huis gebouwd en er wordt gebruik gemaakt van hoogwaardige filtercomponenten en bekabeling. De drie modellen dragen allemaal de ‘achternaam’ Amator, wat in het Italiaans ‘geliefde’ betekent. De Maxima Amator is de jongste telg, en het is een bijzondere luidspreker. Voor ik inzoom op de uiterlijke designkenmerken moet ik even toelichten wat de Maxima Amator zo bijzonder maakt. De simpele verklaring is dat het een vloerstaand tweewegsysteem is, maar dat zegt nog te weinig. De uitgebreidere versie is dat het een vloerstaande tweewegluidspreker is met een kast van massief hout.
Eerst dat stukje ‘tweeweg’. Alle andere vloerstaanders van Sonus faber zijn tweeëneenhalfweg- of driewegmodellen met meerdere laag- en laag/mid drivers. Dat maakt een gullere laagweergave mogelijk, wat je ook mag verwachten van een grotere luidspreker, maar Franco Serblin vond - terecht - dat een tweewegsysteem een paar evidente voordelen biedt. Een minder complex filter en een beter tijdgedrag bijvoorbeeld, wat de zuiverheid van de weergave ten goede komt. Mede daarom staan (kleine) tweewegsystemen in het algemeen bekend om hun zeer fraaie en grote geluidsbeeld. Maar wat de Maxima Amator eigenlijk nog het meest speciaal maakt is dat ze kasten van massief notenhout hebben.
Iedereen die met massief hout werkt kan je vertellen dat dat de neiging heeft om onder invloed van bijvoorbeeld temperatuur en luchtvochtigheid te ‘werken’. De kleinere panelen van monitorluidsprekers zijn bij voldoende dikte stijf genoeg, maar grotere maten hebben van nature de neiging tot kromtrekken. Gelukkig voor de ontwerpers van Sonus faber zijn de processen voor het drogen van hout de laatste jaren sterk verbeterd, en konden ze met behulp van nieuwe computermodellen verstevigingen in de kast aanbrengen die met flexibele lijm op hun plek worden gehouden. Ook de ontwikkelingen in CNC-houtbewerking hebben niet stilgestaan.
Het Uiterlijk
Over het uiterlijk van de Maxima Amator zijn de meningen een beetje verdeeld, zo weet ik na een rondgang op wat hifi-fora en onder vrienden en collega’s. Een kleine groep vindt ze té overdadig gestileerd en zelfs een tikje vulgair, maar de overgrote meerderheid, waartoe ik zelf óók nadrukkelijk behoor, vindt ze erg mooi. Toegegeven, die voet van zwart/goud Port Laurent marmer is misschien op het randje, maar de messing inleg tussen de bodemplaat en de kast en rondom het met zwart leer overtrokken voor- en achterpaneel vind ik enorm chique.
Ook het onderaan op de achterzijde geplaatste doorzichtige aansluitpaneel met mat vergulde luidspreker-inputs, dat je een blik gunt op de filtercomponenten, vind ik te rechtvaardigen. Niet omdat er in andere luidsprekers filtercomponenten van dubieuze kwaliteit worden gebruikt, maar voor de Maxima Amator heeft Sonus faber extra in de bus geblazen. De gebruikte inductievrije weerstanden zijn van Mundorf, de luchtspoelen met litzedraad komen bij Jantzen vandaan en de op specificatie gewikkelde ESA condensatoren zijn van Clarity Caps. Deze onderdelen zijn stuk voor stuk het neusje van de zalm en daar mag je als luidsprekerbouwer best trots op zijn.
De notenhouten zijpanelen met hun afgeronde zijdes hebben een mooie, natuurlijk aandoende matte glans en door de kasthoogte van 112 centimeter inclusief de spikes zit de tweeter voor de meeste luistersituaties op een prima hoogte. De breedte van 30 centimeter die in de catalogus vermeld staat geldt alleen voor de marmeren voet, de kasten zelf zijn zo’n 7 of 8 centimeter smaller. In esthetisch opzicht vind ik de afmetingen min of meer volmaakt. Het meegeleverde frontje bedekt alleen de luidsprekerunits, de leren baffle blijft daardoor zichtbaar.
Het Innerlijk
Eigenlijk behoort het wisselfilter óók tot het innerlijk van de luidspreker, maar Sonus faber heeft daar zelf een venstertje op gezet en er een design-statement van gemaakt. Toch is alsnog de moeite van het vermelden waard dat het filter is ontworpen volgens Sonus faber’s eigen ‘Interactive Fusion Filtering’ topologie. Dat is een manier van filteren die vooral goed werkt bij tweewegsystemen, waarbij de stijlheid van het filter groter wordt naarmate de frequentie zich verder van het overnamepunt bevindt. De laag/mid unit en de tweeter sluiten daardoor nóg nauwkeuriger op elkaar aan. En er is nog méér te vertellen over het ‘innerlijk’, oftewel het technische design. Zo wordt een relatief grote tweeter gebruikt, met een doorsnede van 28 millimeter. De overnamefrequentie ligt daardoor ook lager, op 2100 Hz. Dat is gunstig omdat de 18 centimeter woofer met een conus van papierpulp en andere natuurlijke vezels dan minder ver door hoeft te lopen in het middengebied, waardoor hij ver bij zijn break-up vandaan blijft. Minder vervorming derhalve, en daarmee een zuiverder geluid.
De tweeter heeft een ‘Damped Apex Dome’ (D.A.D.) wat betekent dat vóór de dome een stervormige demper met drie gestroomlijnde metalen pootjes zit die subtiel op het topje van de koepel drukt en zo ongewenste resonanties in de hand houdt. Achter de krachtige neodymium magneet van de tweeter zit een uit vurenhout vervaardigde ‘kamer’ met daarin een labyrint dat naar achteren afgestraald geluid uitdooft, zodat het niet uit fase kan terugkaatsen. Opnieuw om vervorming tot een minimum te beperken.
Het onderste deel van de kast, pakweg een derde van de totale inhoud, is middels een diagonaal geplaatst paneel afgesloten van de rest. Deze ruimte is gevuld met een dempende ballast. Dat geeft ten eerste een lager zwaartepunt, waardoor de luidspreker stabieler staat. Maar het zorgt er ten tweede óók voor dat het filtercompartiment, dat zich eveneens in deze gevulde ruimte bevindt, niet wordt blootgesteld aan resonanties. Het opgegeven frequentiebereik bedraagt 35-35.000 Hz en de gevoeligheid zal met 88dB (2,83V/1m) weinig versterkers naar adem laten happen. De nominale impedantie bedraagt 4 Ohm. Sonus faber specificeert de minimale impedantie niet, maar metingen van een Britse collega tonen aan dat die bij geen enkele frequentie onder de 4 Ohm uitkomt. De Maxima Amator zou dus ook goed te combineren moeten zijn met een mooie krachtige buizenversterker. Al met al vertegenwoordigt de Sonus faber Maxima Amator de ‘state of the art’ van wat deze Italiaanse fabrikant op dit moment aan technologische kennis in huis heeft.
Het Luisteren
De set waar ik bij Fine Sounds Benelux naar mocht luisteren bestond naast de Sonus faber Maxima Amator uit de nieuwe McIntosch C8 en MC830 voor- en mono eindversterkers, een via zijn analoge uitgang aangesloten Bluesound Node 2i en kabels van Transparant. En geen geneuzel over de bron graag, de Node2i presteerde in deze combinatie echt waanzinnig goed. Dat ding is serieus veel beter dan zijn allemansprijskaartje doet vermoeden. De luidsprekers stonden een meter of wat vóór de set, en dus bijna twee meter vanaf de achterwand, met een tussenruimte van een meter of drie, wat overeenkwam met de luisterafstand. De totale ruimte was echt groot, ik schat meer dan 100 vierkante meter, maar met akoestische panelen was een soort nis gemaakt van pak ‘m beet 35 tot 40 vierkante meter waarin de set en de luisterstoel waren opgesteld. En de eerste tonen vanaf de door mij meegenomen USB stick hakten er meteen goed in. Ik kon al heel goed leven met het ‘klassieke’ Sonus faber geluid dat je in bijna al hun series wel in bepaalde mate terughoort, omdat het warm en muzikaal is. De keren dat ik er echt voor kon gaan zitten draaiden uit op lange en prettige luistersessies, en dat zegt eigenlijk al genoeg.
De klanksignatuur van Sonus faber is vriendelijk en zal zich nooit aan de luisteraar opdringen. Maar nét wat pittiger en opener is soms óók wel lekker. Veel luidsprekerfabrikanten schieten op dat punt echter door in resolutie. Het lijkt soms wel of ze ‘meer transparantie en dynamiek’ verwarren met ‘heel veel detail’. En dan gaat het allemaal wat ‘wit’ klinken. Mijn favoriete analogie is dat het geluid dan onder een elektronenmicroscoop lijkt te liggen. Je wordt daardoor als luisteraar zó dicht met je neus op de details in de muziek gedrukt dat het snel vermoeiend wordt en je naar de volumeknop grijpt om het geluid zachter te zetten. De Sonus faber Maxima Amator vond daar in deze set echt een perfecte balans in. De track Ekuté van het album Notes With Attachments van Pino Palladino en Blake Mills stond groots en met autoriteit bijna tastbaar vóór me, met een ongelooflijk diep en strak laag, een enorme ruimtelijkheid, snelheid en…nee, géén detaillering, maar transparántie!
De plaatsing was rotsvast en het neergezette beeld strekte zich een aardig eind voorbij de luidsprekers uit. Had ik al gezegd dat er echt een pútdiep laag uit deze kleine tweewegzuiltjes kwam? De opgebouwde druk en de doortekening waren zo groot en overtuigend dat ik stiekem op zoek ging naar een verborgen subwoofer. Die er uiteraard niet stond. Het kwam echt allemaal uit deze twee luidsprekers.
De openingstrack If You Love Me, op het fantastisch opgenomen smooth jazz album Sunset In The Blue van Melody Gardot, veroorzaakte kippenvel op plaatsen waarvan ik niet wist dat je er kippenvel kon krijgen. De Maxima Amators wisten me ervan te overtuigen dat Melody - die naast een begenadigd zangeres ook een erg mooie dame is - op een paar meter afstand van me speciaal voor mij stond te zingen. De trompetsolo van Till Brönner stond kleurrijk, bijna tastbaar en op de juiste hoogte, een beetje links achter Melody. De tweede track, een sensueel slow-bossa duet met António Zambujo, liet hun twee stemmen zéér goed los van elkaar horen, en het zwoele arrangement met strijkers en dwarsfluiten klonk en plaatste alsof ik in de zaal aanwezig was.
Sommigen zullen ongetwijfeld vinden dat dat best grote lof is om uit te delen bij een lokatie-review. Dat snap ik, maar ik durf dat in dit geval wel. Ik kom al ruim dertig jaar in allerlei luisterruimtes, ik weet hoe stemmen en instrumenten moeten klinken, en ik herken een goede en uitgebalanceerde set als ik hem hoor. Natuurlijk droegen de McIntosh versterkers en de Bluesound streamer óók een steentje bij aan de geweldige sound die ik hoorde, maar als de luidsprekers het niet kunnen weergeven komt het er dus gewoon niet uit.
Ik heb die dag naar veel meer muziek geluisterd, maar ik wil het speciaal nog even hebben over het album Seeing Through Sound (Pentimento Volume Two) van de onlangs overleden trompettist en muzikale innovator Jon Hassell. Daarop hoor je een spannende mix van elektronica, jazz en wereldmuziek, die vol details zit, zeer diep en contourrijk laag bevat en onder gunstige omstandigheden een bijna driedimensionale bubbel van geluid in de ruimte laat ontstaan. Dat bleek andermaal een spekkie naar het bekkie van deze luidsprekers te zijn, die een grote verdwijntruc uitvoerden en mij met een mengeling van verbazing en grote vreugde in de luisterstoel onderuit lieten zakken. De unieke, klaaglijk hese trompetklanken van Hassell zitten op dit album redelijk diep in de mix verstopt, het is meer een caleidoscopisch patchwork van sferen en samples, en door de onderhuidse gebroken ritmes kun je al snel alle besef van tijd en ruimte kwijtraken.
Dat gebeurde daar in dat kantorenverzamelpand in Geldermalsen dus óók. Ik zat er helemaal in, werd één met de muziek. Wat dat betreft vraag ik trouwens ook een klein hiephiephoeraatje voor de Bluesound Node 2i, die zich in deze high end setting nergens voor hoefde te verontschuldigen. Maar dat bééld! Zo gróót, zo kleurrijk, zo pakkend en meeslepend, daar speelden deze kleine grote luidsprekers wat mij betreft de hoofdrol in.
Conclusie
De Sonus faber Maxima Amator is door zijn combinatie van innovatief materiaalgebruik, de detaillering van de vormgeving en de gemaakte technische keuzes een bijzondere luidspreker binnen het assortiment van deze fabrikant. En dat hoor je wat mij betreft ook terug in de weergave. Die biedt een perfecte balans tussen warmte en klankkleur enerzijds, en snelheid, dynamiek en transparantie anderzijds. Daarin gaan ze naar mijn bescheiden mening nog een stapje verder dan álle andere Sonus faber luidsprekers waar ik tot nu toe naar heb geluisterd.
Het design is weelderig maar niet overdadig, en ze zullen door hun bescheiden afmeting gemakkelijk in veel interieurs te integreren zijn. Dit is schitterend vormgegeven, prachtig klinkende high-end. En daarom komen ze met stip op één binnen in mijn lijst van favoriete Sonus faber luidsprekers. Ja, er hangt ook een écht high-end prijskaartje aan, maar ik vind dat ze dat op alle parameters overtuigend rechtvaardigen.
Sonus faber Maxima Amator
7.499 euro per stuk | finesounds.nl
Beoordeling 5 / 5
