Voor elke auteur is het heerlijk als het bedrijf waarvan een product afkomstig is wat meer achtergrondinformatie geeft. Want niemand wil tekst uit de duim zuigen met het gevaar de plank volledig mis te slaan. Helaas zijn er ondernemingen die zich nauwelijks uitlaten over hetgeen zij produceren of hoe zij tot bepaalde beslissingen zijn gekomen. Het product voor zichzelf laten spreken is klaarblijkelijk het motto, stevig omarmd door de Duits/Amerikaanse fabrikant van luidsprekers ELAC. Want hoe ik ook zocht, over hun creatie Uni-Fi Reference UBR62 monitor is weinig informatie vrijgegeven. Daarom werd het veel luisteren, verschillende versterkers proberen en schrapen over het web om tenminste iets te vinden. Gelukkig hoeft dat een oordeel over de kwaliteiten niet in de weg te staan.
ELAC Uni-Fi Reference UBR62
Wat we zeker weten is dat het Duitse ELAC werd opgericht in 1926 in de plaats Kiel. Begonnen werd met de productie van apparaten voor onderwatergeluidstechniek, naaimachines, luchtpompen en auto-onderdelen. Na de Tweede Wereldoorlog levert ELAC voor Siemens alle radioapparaten en platenspelers. Vanuit de platenspelers kwamen de pick-up elementen en in 1957 wordt een patent aangemeld. Licenties zijn daarvoor verleend aan onder meer Shure. Een belangrijke stap in de ELAC historie. Maar het zal tot 1984 duren voordat de Duitsers hun eerste luidsprekers op de markt brengen, waaronder de beroemde 4-Pi bandtweeter, een geweldige 360 graden rondstralende supertweeter. Later wordt een vestiging in de USA geopend en is een beroemde luidspreker ontwerper aangetrokken om ELAC niet alleen met de Jet Tweeters maar ook met heel betaalbare luidsprekers meer vleugels te geven. Het tijdperk van de Debut weergevers van de hand van Andrew Jones begint.
Zaken beginnen en eindigen helaas ook weer. Andrew Jones loopt tegen de pensioengerechtigde leeftijd aan en met de verhuizing van ELAC USA van het zonnige Californie naar het koudere Canada heeft hij besloten zijn werk daar neer te leggen. Maar niet voordat hij een afscheidsgeschenk bij ELAC USA achterliet waarin hij zijn naam nogmaals weet te bevestigen. Jones, ontwerper van onder meer kostbare high end als TAD weergevers, is niet te beroerd om zijn kennis in te zetten voor betaalbare systemen. Want wie de ELAC Uni-Fi Reference UBR62 monitor ziet en hoort, zal snel beseffen dat een verkoopprijs van 424 euro per stuk hoogstens in het uiterlijk te herkennen is, waarbij de weergave de prijsklasse ver overstijgt.
Laten we niet op zaken vooruitlopen en eerst eens de UBR62 enigszins ontleden. Kern van de weergever is de dual concentric puntbron bestaande uit een 1 inch tweeter met zijden dome, ingebouwd in een 4 inch middenunit met een aluminium conus. Neodymium magneten, een spreekspoel met grote diameter en een spider die lucht doorlaat zijn zaken waarop te scoren valt. Dus ook ELAC maakt daar gebruik van en steekt dat niet onder stoelen of banken. De twee units zijn samengebouwd op een gegoten chassis voor extra stijfheid en lage resonantie.
De woofer heeft eveneens een aluminium conus, een gegoten chassis en een naar achteren open magneet om reflecties te beperken. Units die speciaal werden ontwikkeld voor de UBR serie, die verder bestaat uit een vloerstaand model en een center luidspreker. De behuizing is gemaakt uit MDF, op diverse plaatsen verstevigd, afgewerkt in walnoot motief met een satijnlak zwart front of in eiken met een satijnlak wit front. De midrange en de woofer zijn zo dicht als mogelijk boven elkaar gezet, onder de woofer is een reflexpoort te vinden. Een poort uitgevoerd als sleuf en zowel aan de binnen- als aan de buitenzijde uitlopend om poortruis te vermijden en het rendement van de weergever te verhogen.
Zo heeft Andrew Jones voor ELAC een driewegsysteem achtergelaten waarvan de volgende specificaties het vermelden waard zijn:
- Frequentiebereik: 41Hz tot 35kHz
- Nominale impedantie: 6 Ohm
- Rendement: 85dB
- Overname frequenties 260Hz en 1,8kHz
- Aansluitingen: Bi-wire
- Afmetingen: 20,8 breed x 35,9 hoog x 33,4cm diep (29,5cm zonder terminals en frontdoek)
- Gewicht: 10,7 kg per stuk
Wie de UBR62 van dichtbij gaat bekijken ziet de afgeronde hoeken aan de zijkanten. Ziet dat het fineer netjes zit, maar geen echt fineer is. De gelakte fronten zijn prachtig afgewerkt, met een paar dunne glanzende ringen om de twee units en een klein logo. Dat alles af te dekken met een magnetisch frontje dat meegeleverd wordt. De units zijn in-gefreesd en met zwarte schroeven vastgezet. De achterzijde toont de bi-wire terminal. Gemonteerd op een kunststof plaat en van een kwaliteit die niet snel te vinden is in deze prijsklasse. De jumpers om bij single-wire de terminals door te lussen zijn ogenschijnlijk gemaakt uit hetzelfde materiaal als de terminals zelf. De UBR62 straalt klasse uit, maar duidelijk is wel dat naar de drivers (en waarschijnlijk ook het filter) het grootste deel van het budget is gegaan. Waar ondergetekende alleen maar blij van kan worden.
Setting
Het is verleidelijk de beste versterker in huis in te zetten aan de UBR62 en alles eruit te persen wat haalbaar is, helaas, niemand zal een voor-eind combi van ver in de twintigduizend euro koppelen aan deze ELAC. Zelfs een EAR-Yoshino 8L6 is overdreven, al wist die de UBR62 heel ver te brengen. De benen iets meer op de grond met een PrimaLuna Dialogue Premium en Driade Flow luidsprekerkabels dan. Want al snel is gebleken dat niet alleen een transistorversterker zich prima laat paren met de ELAC, ook een probleemloze PrimaLuna is uitstekend in staat te werken met de UBR62. De bron is streaming via een Auralic netwerkspeler en een Metrum DAC. Te goed voor de ELAC? Ja, misschien wel, echter zoals een Schotse fabrikant altijd zegt: “Garbage in, garbage out, the source is where it all begins”. De luidsprekers staan op een paar stevige, resonantievrije stands waaronder Gaia ontkoppeling zit. Kortom aan de randapparatuur zal het niet liggen.
De UBR62 is in een middelgrote woonkamer gebruikt en in een kamer van 12m2, in beide gevallen met een goed resultaat. Het feit dat zelfs in de kleine kamer geen problemen ontstonden met de poort wijst op een ideale tuning, waarbij een doorlopend laag van meer importantie is dan een reflex-poort-bult in het laag om de aandacht te trekken van argeloze kopers.
Genieten
Gisteren heb ik als afsluiting van een periode, waarin muziek is gespeeld om alle facetten van de luidsprekers te leren kennen, werk van celliste Sol Gabetta gespeeld. Twee en een half uur lang, achter elkaar, zonder een seconde te vervelen. Werk van Vivaldi en van Shostakovich verdeeld over twee cd’s. Heel mooie opnames, dan nog is het een compliment aan de ELAC weergevers dat ze blijven boeien, de muziek aantrekkelijk maken en geen moment irriteren. Dat was gisteren, vandaag is het schrijfdag en worden aantekeningen gemaakt. Te beginnen met een album dat mij recht in het hart raakt. “Based on a thousend true stories (acoustic version)” van de hand van Silje Nergaard. Stem en piano, zo gevoelig en teder, breekbaar met de speciale stem van Silje.
Het komt dichtbij, niet omdat de muziek niet op een nette afstand voor mij staat, maar omdat de artiest bijna tastbaar is. Op een paar speakers van 948 euro per paar! Perfect? Nee, alles kan beter, met wat meer detail, wat meer diepgang, zaken die plotseling onbelangrijk lijken als emotie en gevoel wel in orde zijn. Wie een veelvoud uitgeeft aan monitoren krijgt van alles meer, in stapjes die kleiner en kleiner worden naarmate de prijsverschillen steeds groter worden. ELAC legt de basis om andere merken ertegen af te zetten en dan heel goed na te denken of de meerwaarde gezocht moet worden in de bron en versterking of in de luidsprekers zelf.
Grappig detail, de PrimaLuna laat zich schakelen in penthode en triode. De triode stand gebruik ik eigenlijk nooit, ik hou wel van wat extra power, de Reference UBR62 is er echter helemaal gek van. Zeker met klassiek en met dit soort rustige muziek. Al hebben ze een laag rendement, qua dynamiek laten ze zich gelden. Het in triode beperkte vermogen is nog altijd ruim voldoende voor een realistische weergave.
Heeft u wel eens gehoord van Emanuelle Dauvin? Haar cd “Ovni Baroque” met werk van Bach en Biber trof ik aan bij de FNAC in Frankrijk. De eerste noten gespeeld over een gammele hoofdtelefoon waren genoeg om naar de kassa te hollen. Viool en orgel in een prachtige opname gevangen, heel mooi gespeeld in een ruimte met een zachte, natuurlijke galm, zodat tonen heel langzaam verdwijnen in het niets. Het orgel gaat veel dieper dan de UBR62 kan behappen, dat geeft niet, de klank welke wel naar buiten komt, samen met de viool, is goed genoeg om met ingehouden adem te blijven luisteren. Geen vuurwerk van een groot orkest, wel hoorbare passie van deze dame. De parel wordt door de beide ELAC’s zonder mankeren op de huid gedragen, waardoor leven en glans tot hun recht komen. Bij een solo stuk, alleen viool, is de ruimte om Emanuelle haast tastbaar. Het voelt aan of ik in de ruimte sta, een grote ruimte waarin de viool slechts een nietig instrument is dat klagend de noten van een Partita Prima voor viool uitdraagt. In gedachten sta ik in de kleine kerk waar dit opgenomen kan zijn. Nooit scherp, nooit een rafeltje, precies zoals het moet hebben geklonken in de oren van de opnametechnicus. Aanrader om te kopen! Oh ja, dat gaat ook op voor de luidsprekers, ik was ze even vergeten.
Meer Frankrijk
Wie keek naar het programma “Chansons” van Rob Kemps en Matthijs van Nieuwkerk heeft daar de naam Renaud horen vallen. Bij ons thuis al jaren bekend als een begenadigd zanger met een rauwe stem. Volks, accordeon, straatmuziek, van vrolijk tot tragisch, altijd boeiend. Vooral zijn naar hem genoemde cd. Heel goed hoe de ELAC’s de zanger en de band op luisterafstand weten te houden. Gevangen in een ruim stereobeeld dat uitdijt naar links, rechts en in de diepte. Zelfs hoogte afbeelding goed weet te vangen. Niet plakkend aan de weergevers, wat nooit lukte, om iets te laten plakken aan de baffle. Muziek stroomt vrij de ruimte in. Met groot gemak de luisteraar meevoerend op de noten. Waar een verrassing om de hoek ligt als ineens uiterst rechts of links een geluidje opduikt dat de aandacht weer helemaal in de muziek trekt. Renaud kan trouwens ook een aardig stukje rock neerzetten, daar waren Fransen nooit vies van. Ook daarmee kan ELAC overweg, het is een universeel systeem waarin ik nog geen voorkeur voor een muzieksoort heb kunnen ontdekken. Daarbij blijft de weergave heel neutraal, geen nadruk op het middengebied, niet in de bas, niet in het hoog. De bas is eerder slank dan aangezet, dat geeft de burger moed om de speakers dicht bij een achterwand te durven plaatsen. De spreiding en de werking van de puntbron zorgen wel dat de afbeelding van het stereobeeld puntig en correct blijft.
Je zou haast vergeten dat er meer landen zijn waar muziek gemaakt wordt. Oud speler Anouar Brahem maakte een cd met de titel “Le pas du chat noir”. De oud is een Arabisch snaarinstrument, gevormd naar een luit, waar Tunesiër Brahem graag op speelt. Zijn op het ECM label opgenomen muziek staat borg voor goede opnames, de audiofiel waardig, welke ook muzikaal hoogstaand zijn. De combinatie van piano, accordeon en oud zorgen voor betoverende klanken, verwant aan Arabische traditionele volksmuziek. Van een laag tot een hoog volume niveau gaat de UBR62 mee met hetgeen wordt gevraagd.
Op een laag volume blijft de weergever boeiend en volledig, gas geven is niet echt nodig, zodat ook later in de avond muziek nog kan overkomen. Wie de kans grijpt een realistisch niveau te halen wordt tevens op de wenken bediend. Het gaat uiteraard niet op oorlogssterkte, daarvoor is de weergever simpelweg te klein, maar luid kan muziek zeker gespeeld worden. Ik geniet op een gemiddeld volume van de klanken van de oud. Laat de pianonoten vloeien door de ruimte, verbaas mij nog steeds over de ongekleurde en neutrale weergave, mogelijk gemaakt in deze prijsklasse door Andrew Jones.
Oude knar
Je durft het haast niet meer neer te schrijven, zo verguist is Diana Krall omdat ze plat gedraaid is op hifi shows, toch maakte het mens prima muziek. Zoals samen met Tony Bennett en het Bill Charlap Trio op de cd “Love is here to stay”. Nu pas merk ik dat de UBR62 ook een boem in de bas kan geven. Logisch als dat in de opname zit gebakken (check op een ander systeem). Bekkens goed aanwezig, piano helder en passend in het geheel. De stem van Bennett en Krall zuiver en te verstaan. Bennett is hier de performer is en Krall de ondergeschikte. Samen zetten ze een stuk muziek neer grotendeels gebaseerd op The Great American Songbook.
Krall leeft ervan op en de door haar huidige echtgenoot altijd toegevoegde violen met een vals sentiment blijven gelukkig achterwege. Dit is nog ruig, jazzclub waardig, rook en schrale whisky geur ligt om de hoek, de biertap staat open. Zo’n club die het grote publiek niet kent en waar musici voor hun plezier spelen. Laat maar draaien die Bennett. Wie bedenkt dat de man bijna 70 jaar geleden zijn eerste opname had ten opzichte van deze 2018 uitgave, kan niet anders dan bewondering hebben voor zijn zangkunst. Muziek houdt mensen jong, wat helaas niet opgaat voor de club van 27. Maar dat is een heel ander verhaal.
Ze spookt door mijn hoofd, al dagen wil ik het draaien, het komt er ook van. “Soldier of love”, het laatste album van Sade. Al ruim 10 jaar is er niets meer van haar gehoord op een enkele soundtrack na. Dit album brengt power mee, kan dreunen door de luisterruimte, geeft de zangeres alle ruimte om haar soms dampende tonen door de conus te jagen. Het staat net als alle andere muziek los in de ruimte, heeft impact en kracht met voldoende details. Subtiliteit en ruigheid wisselen elkaar af. Lekker die stomende bas, een kenmerk van haar muziek, het slagwerk en natuurlijk haar stem. Met een achtergrondkoor waarin stemmen herkenbaar zijn als personen. Eerlijk is eerlijk, de opname heeft niet de zuiverheid van eerder gedraaide klassieke muziek of jazz, terug te horen in bijvoorbeeld de pianonoten. Toch is het prima te draaien op de UBR62, die slikt het, net als meer oude muziek van Fleetwood Mac, Dire Straits of Alison Krauss.
De luidspreker toont wederom aan dat hij universeel is. Want reken maar dat ik er het nodige oude werk ook doorheen heb gejaagd de afgelopen weken. Immers voor een echt goede indruk gaat niets boven thuis luisteren, op het eigen systeem en lekker rommelen met bronnen, kabels en versterkers.
Opsommend
Het is lang niet de eerste keer dat een product uit de ontwerpershanden van Andrew Jones mij weet te pakken en blijvend te boeien. Eerder waren al eens ontwerpen uit zijn hand beschikbaar en op de High End Show in München hoorde ik naast mij een collega recensent over een grote ELAC roepen: “Dat worden mijn volgende speakers”. Kortom, Jones weet van wanten. Terug naar de onderhanden Uni-Fi Reference UBR62 want dat is de hoofdrolspeler in dit verhaal. Twee weken veel muziek draaien, intensief luisteren, op de achtergrond tijdens werk, met een half oor, klassieke muziek tot pop, via jazz en alternatief.
De UBR62 liet zich kennen als een fijne luidspreker, niet de aandacht trekkend, niet opdringerig, evenmin zo rustig dat slaap wordt opgewekt. Het is een systeem waarin veel aandacht is gegeven aan de drivers, netjes verpakt gezien de prijsstelling, maar de nadruk ligt voor mij echt op de prima weergave. Het Uni-Fi concept, waarbij in de UBR de tweeter is gecombineerd met een midrange, zorgt voor een uitstekend stereobeeld, volkomen los van de weergever zelf. Vrijheid, ruimte en focussering zijn prima in orde. Met zijn prijsstelling van 424 euro per stuk is de Uni-Fi Reference UBR62 zeer concurrerend, het zou zomaar een groepswinnaar kunnen worden in een multitest. Het afscheidscadeau van Andrew Jones aan ELAC is om te koesteren.
De Uni-Fi Reference-modellen van ELAC zijn op 13 & 14 november te bewonderen op de Audio Show iEar' in het Willem II-stadion in Tilburg. Aansluitend gaan we ook met de UFR52 vloerstaander aan de slag!
ELAC Uni-Fi Reference UBR62
424 euro per stuk in walnoot of eiken | www.servi-q.nl
Beoordeling 4 / 5 voor afwerking, uiterlijk en kleurstelling, 5 / 5 voor prijs-kwaliteitverhouding
