Dankzij steeds betere klasse D-versterking wordt het mogelijk om compacte geïntegreerde versterkers te bouwen die heel goed klinken. Steeds meer merken voegen daad bij woord, en lanceren verrassende kleine alleskunners voor veeleisende muziekliefhebbers. Ook de MusicBook Combo van Lindemann is zo'n compact toestel, uitgerust met veel opties en verpakt in een luxueuze behuizing uit aluminium.
Lindemann
We moeten niet doen alsof: natuurlijk weten we vooraf wat we gaan uitpakken. Maar mocht het voor een of andere reden toch niet duidelijk zijn, dan zouden we dat uitgefreest logo op de bovenkant van dit toestel niet nodig hebben. Het is meteen duidelijk dat we een Lindemann in handen hebben. Compact, uit aluminium opgetrokken, met een focus op techniek en volgepropt met functionaliteit – dat zijn nu eenmaal de typische eigenschappen van de toestellen van het Duitse merk. Dat ontdekten we al tijdens het testen van een aantal apparaten uit de compacte Limetree-familie van Lindemann, net voor de zomer. Behoorlijk indrukwekkend, die kleine Limetrees.
Maar hoe zit het als je wat hoger gaat in hun assortiment? Je komt dan de MusicBook Combo tegen die we in deze review onderzoeken, een apparaat van circa 4.500 euro dat heel wat hoger mikt dan die kleine en relatief betaalbare Limetree-kastjes. Waar de Limetrees eerder een snelle manier bieden om je systeem te upgraden of uit te breiden, gaat het hier om een alles-in-één-versterker met veel mogelijkheden die ook in een heel chique behuizing verpakt is. Dat is de MusicBook Combo: een compact ding met veel streamingopties, gemaakt om meteen muziek te spelen zodra je een paar luidsprekers aansluit.
Het hoort dus thuis in het steeds langer wordend rijtje van interieurvriendelijke oplossingen, zoals T+A’s Caruso of de NAD M10v2. Maar het is ook anders, onder meer dankzij een premium-insteek en een formaat vergelijkbaar met een kloek kookboek. Op technisch vlak pronkt de Lindemann met een paar intrigerende zaken, zoals ingebakken DSD-upsampling, ondersteuning voor USB-cd-spelers en een beter luik voor platenspelers. De 2 x 70 Watt-versterking (8 Ohm speakers) wordt geleverd door een Ncore-module.
Bij de MusicBook Combo zit alles in één behuizing. Hou je toch liever versterking apart van alles wat met het digitale te maken heeft? Dan is er de MusicBook Power en Source II. In feite biedt dit duo precies hetzelfde als de Combo – maar dan in twee behuizingen met dezelfde look en voetafdruk als de alleskunner die we hier bekijken.
Heel fraaie constructie
Je mag de toestellen uit de MusicBook-familie gerust uniek en ‘iets anders’ noemen. Ze zijn om te beginnen een stukje kleiner dan een klassiek hifi-toestel, welke van de drie dimensies je ook bekijkt. 28 x 22 x 6 cm, groot is het niet. En drie kilogram zwaar? Dat maakt het een pluimgewicht, zeker als we het vergelijken met de Hegel H590 die in de testruimte ernaast stond. Ontworpen om ergens bescheiden maar toch elegant op een meubel te staan, een rol die goed bij deze MusicBook Combo past. De perfect afgewerkte behuizing met zijn afgeronde hoeken en het grote, geïntegreerde OLED-display zorgen dan weer voor een versterkt gevoel van weelderigheid.
En dan is er nog de volumeknop die op een knappe én subtiele wijze deel is van de behuizing. Hier wordt geen designtaal gehanteerd die krampachtig je aandacht probeert te trekken, maar net geopteerd voor een stille, eenvoudige kracht. Less is more, voor een keer klopt het echt wel.
Het scherm aan de voorkant van de MusicBook weet op dezelfde wijze in alle eenvoud indruk te maken. Verwacht niet een groot kleurending waarop opvallende albumhoezen van het scherm spatten, maar wel iets dat naadloos opgaat in een groter zwart vlak uit glas. Meer zelfs, er verschijnt amper informatie op.
Lindemann selecteerde een hoog resolutie OLED-scherm dat vooral pikzwart toont, met sterk contrasterende en fijne tekens in het oranje. Die vertellen iets over de gekozen ingang, eventueel zie je een paar grote cijfers als je het volumeniveau aanpast. Minimalisme en discretie heersen. Als je zelfs dat te veel vindt, kun je het scherm met een druk op een knop dimmen of uitschakelen.
Ook de meegeleverde compacte remote houdt het simpel. Muziek afspelen, met playback-knoppen die ook werken met Roon, daar draait het om. Moet je niet naar een telefoon grijpen als je naar een volgende track wil springen.
Gebruiksvriendelijkheid troef
Al tijdens het testen van de Network II ontdekten we dat de Lindemann-app uitstekend is. En het goede nieuws is: je gebruikt precies dezelfde app ook voor de Combo. Op een smartphone toont het heel overzichtelijk, pak je een tablet vast dan komt de app helemaal tot zijn recht. Het scherm wordt dan in twee verdeeld, zodat je links door bronnen en muziekcollecties kunt neuzen en rechts de albumhoes van de spelende track kunt zien. Op een grote display, zoals op een iPad Pro of een Samsung Galaxy Tab S8 Ultra, is het een heel aangename ervaring. De app en de Combo reageren ook heel soepel op dingen je die selecteert, dat maakt het zoeken naar nieuwe muziek heel wat fijner.
Dit alles ontdek je eens je echt muziek begint te spelen. Maar aanvankelijk denk je mogelijk dat alles een tikje droog gepresenteerd wordt, omdat de MusicBook veel streamingopties biedt en er dus een lange lijst met keuzes opduikt. Het is wel heel overzichtelijk, en je vindt snel je weg.
In de Lindemann-app ontdek je een karrevracht opties qua muziek afspelen – daarover zo dadelijk meer – en ook dat je meerdere toestellen kunt bedienen. Muziek afspelen in verschillende kamers kan dus ook via deze weg, naast de multiroomopties die AirPlay 2 en Roon bieden.
De app biedt een volledige bediening van de MusicBook Combo. Je kunt dus via je mobiel toestel schakelen tussen fysieke ingangen en instellingen aanpassen. Van die laatste zijn er niet zoveel. Denk aan de helderheid van het scherm, gain van de hoofdtelefoonuitgang vooraan en een paar andere zaken. Echt complex is het niet. Via de app verbind je ook de Combo met het netwerk (WiFi of ethernet), iets dat je ook kunt regelen via de WiFi-instellingen van je iPhone of iPad. Bij de lijst van ondersteunde streamingdiensten zien we internetradio en ‘betere’ muziekdiensten als Tidal en Qobuz. In het lijstje prijkt ook HIGHRESAUDIO, een Duitse dienst waarvan we wellicht niet moeten uitleggen waarin ze gespecialiseerd zijn.
Wat ongewonere zaken uit in de app die we wel op prijs stellen zijn een overzicht van wat je recent beluisterde (over alle streamingbronnen heen), het tonen van alle extra info over een artiest bij Qobuz, en de optie om lokale playlists te maken. Streamen over Bluetooth gebeurt via het AAC-codec. AptX of LDAC was natuurlijk nog mooier geweest, maar AAC klinkt ook wel goed.
Vinylheld
Een platenspeler aansluiten? Dat kun je rechtstreeks op de MusicBook Combo, aangezien er een phono-ingang is voorzien. Prima, dan hoef je niet extra te investeren in een aparte phono-voorversterker. Vooropgesteld dat je platenspeler uitgerust is met een MM-cartridge, wat tegenwoordig meestal het geval is.
Als we een Pro-ject Debut Pro aansluiten en wat vinyl draaien, zijn we heel tevreden over de prestaties. De trance-achtige tracks op ‘The Undivided Five’ van – diep ademhalen – A Winged Victory for the Sullen spelen heel vol en authentiek af bijvoorbeeld, met het volledige behoud van het fundament van diepe tonen onder de meeste van hun werken.
Op dit onderdeel is niet bespaard, heel fijn. Af en toe wordt die phono-ingang bij alles-in-één-producten wél verwaarloosd - als er zelfs überhaupt een aanwezig is. Klein detailpuntje: de aardingskabel aansluiten is net iets uitdagender bij de Combo, omdat Lindemann kiest voor een 2-mm plug in plaats van de typische schroefaansluiting. Maar het lukt wel.
In feite heeft Lindemann gewoon het MM-phonogedeelte uit de Limetree Vinyl die we recent bekeken gelicht, dus heel verbaasd zijn we niet over de bovengemiddelde prestaties. De Limetree Vinyl vonden we heel goed klinken. Dat kastje bevat wel twee phono-versterkers in één; het kan ook MC-cartridges naar het juiste niveau tillen. In de Combo vind je enkel het MM-gedeelte.
Alles naar DSD
Ze houden bij Lindemann zo te zien wel ook van het DSD-formaat. Dat leiden we af van de aanwezigheid van een functie om inkomende PCM-streams net voor de DA-conversie om te zetten naar een 1-bit DSD-stroom, nadat de muziekstroom eerst met een femtoclock herklokt wordt. Voor dit alles zorgt een aparte AKM-chip. Met welke DSD-kwaliteit je eindigt hangt af van de sampling rate van de PCM-audio. 88,2 en 96 kHz/24-bit streams zagen we omgezet worden naar DSD256, maar cd-kwaliteit en lager werd opgewaardeerd naar DSD128.
Zo’n DSD-functie hebben we al eens vaker gezien, voornamelijk bij standalone DAC’s. Vaak vonden we ze ook goed klinken (al moet je oppassen, want dergelijke functies gaan vaak gepaard met een volumetoename – en dat misleidt het oor wel eens). Het achterliggende idee is dat er door die conversie een stap wordt gezet qua geluidskwaliteit omdat de DA-conversie die daarop volgt eenvoudiger wordt. Er verdwijnt dan een stukje filtering uit het omzettingsproces.
Omzetten naar DSD is maar af en toe aanwezig op een geïntegreerde versterker, deze Lindemann heeft het aan boord en is dus zo’n buitenbeen.
Hoe dan ook, je kunt de functie snel in- en uitschakelen via de app en zelf beslissen wat je verkiest. En ja, Roon-gebruikers kunnen op hun Core eveneens een conversie doen naar DSD – maar dan moeten ze wel die zware streams over het netwerk verstuurd krijgen. Wat Lindemann biedt is eleganter en kun je toepassen op elke digitale ingang. Je cd’s naar DSD omzetten, dat intrigeert wel. Dat gaan we eens uitproberen.
Het DAC-gedeelte van de Combo is opgebouwd rond twee AKM AK4493-chip’s in dual differential modus om ruis en vervorming nog verder te minimaliseren. Verkies je om het audiosignaal niet om te zetten naar DSD? Dan kan deze chip PCM-audio tot 384 kHz / 24-bit verwerken, naast eigen DSD-bestanden tot DSD256. Voor het afspelen van de meeste hi-resmateriaal staat de Lindemann dus wel paraat.
Geen junior-prestaties
Na het afronden van een andere review stonden de Focal Sopra n°2-luidsprekers nog opgesteld toen we met de MusicBook aan de slag gingen. Dat moesten we toch even uitproberen. We verwachten wél dat mensen die voor deze compacte alleskunner kiezen eerder een set fraaie boekenplank- of staanderspeakers erbij zullen nemen. Maar toch wel interessant om te doen, want uiteindelijk was de Lindemann zeker in staat om veel uit die Sopra’s te halen, ook bij het beluisteren van een symfonisch werk. Verrassend, al hadden we vanwege de NCore-module ook niets minder verwacht. Voor echt uitdagende speakers zou een paar gebridgete MusicBook Powers natuurlijk wel een betere keuze zijn. Maar de eerste indruk is toch: deze versterker kan z’n mannetje staan.
De hoofdmoot van het testwerk deden we met de Canton Reference 7K, een paar machtige vloerstaanders waar we regelmatig met plezier naar luisteren. Nu ook, want de Lindemann weet deze Duitsers ondanks z’n compacte formaat vol vertrouwen aan te sturen. Zo komen de kleine nuances die altijd opduiken bij de ingetogen muziek van Olufar Arnalds, zoals op ‘Living Room Songs’ (ALAC cd-kwaliteit), heel mooi naar bovendrijven, bijvoorbeeld op ‘Tomorrow’s Song’. Ook de viool op ‘Film Credits’ komt rijk aan textuur naar boven, en dat openbaart de emotionale impact van dit nummer op een geslaagde manier.
Toegegeven, de IJslandse componist volgt iets te veel een formule, maar hier blijven we graag naar luisteren. Los van de muziekkeuze, denken we toch: dit is een weergave die je gerust met een grotere hifi-versterker mag associëren – wederom het bewijs dat goede klasse D-technologie niet per se veel ruimte nodig heeft.
Begin dit jaar waren we helemaal weg van het rockende, wat angstige ‘Fear of the Dawn’ van Jack White, en dan komt de ex-White Stripes-zanger drie maanden later met nog een ander nieuw album op de proppen. ‘Entering Heaven Alive’ is heel ander werk, met veel meer folkinvloeden en geëxmperimenteer in plaats van de lichtjes ontspoorde rockabilly van de release uit april. Iets totaal anders dus, al ontdek je op het einde van het album wel een kleine knipoog naar het vorige werk in de vorm van een akoestische ragtime-versie van ‘Taking me Back’ – het openingsnummer of ‘Fear of the Dawn’. We kunnen de MusicBook Combo nauwelijks bekritiseren qua weergave, want de nummers worden heel fraai en natuurlijk neergezet. Ritmisch en groots is de MusicBook Combo bij ‘A Madman from Manhattan’, terwijl ook kleinere details zoals de akoestische gitaar of de piano op het einde goed uit de mix treden. Het is gewoon heel fijn en ontspannen luisteren – niet te klinisch, niet te wollig. Een mooie match met de Cantons, en we vermoeden met heel wat luidsprekers.
Conclusie
De MusicBook Combo is zo compact dat je er makkelijk overheen kijkt. Maar pas op, er zijn maar weinig hifi-apparaten die zo klein zijn en waar toch zoveel muziek uitkomt. De combinatie van een beproefd klasse D-versterkerluik met de uitgebreide streamingopties van Lindemann, plus een app die goed in elkaar steekt, maakt de MusicBook Combo een zeer goede keuze voor liefhebbers van minimalisme en haters van complexiteit. En je kunt ook nog heel gemakkelijk een platenspeler aansluiten.
Als een bezoeker dan toch de Combo van dichtbij gaat bekijken, dan ontdekt hij of zij een zeer knap afgewerkt apparaat dat absoluut het etiket 'luxe' mag dragen. Als je op zoekt bent naar iets dat superdiscreet in de kamer staat én tegelijkertijd op een hoog niveau speelt, dan zit je hier zonder twijfel op het juiste adres.
Lindemann MusicBook Combo
4.499 euro | www.lindemann-audio.de
Beoordeling 4,5 op 5
