We kennen het allemaal wel: hoewel je hoegenaamd niets aan je set hebt veranderd, klinkt het vandaag op de ene of andere manier anders dan gisteren, of vorige week. Allerlei omgevingsfactoren kunnen je perceptie van dezelfde muziekweergave behoorlijk op zijn kop zetten, zowel in positieve als negatieve zin. Dat hoeft niet per se tussen je oren te zitten (stressvolle dag op het werk, onenigheid thuis of juist verliefd, leuke nieuwe baan, et cetera…); hoog- en laagfrequente elektromagnetische velden, populair gezegd 'elektrosmog', kunnen een cruciale invloed hebben op je welbevinden en daarmee ook op je perceptie, aldus Norbert Maurer van Vortex Hifi.
Elektrosmog
Elektrosmog is een onderwerp waarover de meningen danig uiteenlopen. De een zegt dat het niet bestaat, de ander leeft dagelijks in angst dat straling van elektriciteitsmasten, mobiele telefoons, draadloze netwerken en wat dies meer zij blijvende gevolgen voor de eigen gezondheid zal hebben. Er is online veel over het fenomeen te vinden, waarbij het onderscheid tussen wetenschappelijk onderbouwde publicaties en Tell Sell-achtige verhalen – waarbij vooral op de angst van de laatste groep wordt ingespeeld – op het eerste gezicht niet altijd even duidelijk is.
In het laatste geval begint de auteur heel slim met algemeen geaccepteerde waarheden (nou ja, behalve voor de zelfverklaarde 'objectivisten' die stellen dat er alleen een stroom van de ene naar de andere kant door een draad gaat, en dat daarom weerstand en inductiviteit de enige criteria zijn waarop die draad (kabel) mag worden beoordeeld…). De aanwezigheid van elektrische en elektromagnetische veldstructuren rond alles dat op een of andere manier een elektrische spanning draagt (of het nu aan het lichtnet of een batterij is aangesloten of niet) is gewoon een vaststelling. Je kan deze ook meten en je kan door meting vaststellen dat deze na het nemen van bepaalde maatregelen – zoals afscherming – is verminderd. Dat de aanwezigheid van heel sterke (laagfrequente) magnetische velden van wisselstroombronnen een negatieve invloed op ons welbevinden kan hebben, ook – en daarvoor zijn dan ook in internationaal verband grenswaarden vastgesteld.
Ook weten we dat velden van hoogfrequente stralingsbronnen zoals mobiele telefoons door het menselijk lichaam worden omgezet in warmte. In hoeverre en op welke manier elektromagnetische straling die zich binnen bepaalde grenswaarden beweegt, ons mensen beïnvloedt, is echter omstreden. Bij gebrek aan diepgaand wetenschappelijk onderzoek komen we al snel terecht bij gebieden als homeopathie en esoterie. En bij de Bioregulator, een metalen armband met twee kogels aan beide uiteinden waartussen een magnetisch veld plaatsvond. Deze werd in de jaren tachtig door zanger Nico Haak aangeprezen (voor 25.000 gulden per jaar) als middel tegen hoofdpijn, stress, slapeloosheid, bloedarmoede, hoge bloeddruk en menstruatiestoornissen. Toen Haak in 1990 onverwachts door een hartaanval overleed, was de eerste reactie op het nieuws altijd dezelfde: 'Dan heeft die armband ook niet geholpen…'
Placebo (en wat dan nog)?
Is het erg dat we niet met zekerheid kunnen zeggen hoe iets werkt als we ervaren dat het werkt? Ik denk van niet. Per slot van rekening worden we al tientallen jaren geconfronteerd met apparatuur die de meest fantastische meetwaarden laat noteren van het kaliber 'dit ligt absoluut buiten de grenzen van het menselijk gehoor' en die toch op geen enkele manier klinkt als muziek en geluid zoals we die 'live' ervaren – en omgekeerd met audioapparaten die bij de 'standaard' metingen op een of meerdere punten forse afwijkingen van het 'ideaalbeeld' vertonen en bij beluistering toch het gevoel geven dat we een stap dichter bij de werkelijkheid zijn. We kunnen niet alles meten, en dat wat we niet kunnen meten, blijkt vaak een grotere invloed te hebben op het gehoormatige resultaat dan die zaken die we wel kunnen meten…
Maar dat betekent niet dat we niet op zijn minst moeten zoeken naar een plausibele verklaring voor wat we horen en ervaren. Onze oren mogen dan een fijngevoeliger meetinstrument zijn dan de meest geavanceerde meetapparatuur, wat er tussen die oren zit is misschien nog wel een krachtiger instrument. We zullen eerder verschillen horen tussen bijvoorbeeld twee audiokabels als we verschillen willen horen dan wanneer we ons mentaal hebben ingegraven in de stelling dat kabels niet kunnen 'klinken' zolang de weerstand en inductie ervan maar binnen bepaalde grenzen liggen. En personen die zichzelf als hooggevoelig voor elektromagnetische straling zien, zullen veel eerder geneigd zijn een verandering waar te nemen dan degenen die menen dat elektrosmog niet bestaat.
Sigma
En zo komen we terug bij Vortex Hifi, het bedrijf van Norbert Maurer die in eerste instantie voor onder andere Creaktiv (bekend van de audioracks) een reeks producten ontwikkelde die als doel hebben de negatieve effecten van elektrosmog bij het luisteren naar muziek te elimineren. En daar vervolgens op eigen voet mee is doorgegaan. We hebben al eerder producten van Vortex Hifi onder de loep genomen en er ook een aantal aan lezers uitgereikt teneinde meer ervaringen 'uit het veld' te verkrijgen (die resultaten lees je hier, red.). Die ervaringen blijken door de bank genomen positief, ook bij de niet weinigen die aanvankelijk met een gezonde dosis scepsis aan de test begonnen. De vanaf mei 2021 geïntroduceerde Sigma-versies van verschillende Vortex Hifi-producten (die allen de nieuwste ‘OscillaFon Aligment’ technologie herbergen), waaronder ook die hier geteste iRaser waarvan eerdere versies al eens de revue zijn gepasseerd – zijn naar eigen zeggen het resultaat van nieuwe inzichten die in de achttien maanden ervoor uit een reeks onderzoeken zijn voortgekomen.
Maurer maakt onderscheid tussen technische en biologische veldreductie én biologische stressreductie. Bij de eerste pak je het probleem bij de bron aan, hetgeen van toepassing is op de producten met betrekking tot de stroomvoorziening. Bij de iRaser 4 Sigma hebben we het over louter biologische veldreductie. Dat wil zeggen: het elimineren van storende invloeden op de mens zelf. Plat gezegd: je installatie gaat er niet per se beter van spelen, maar je gaat hem er beter door horen. En dat doet de iRaser weer op twee manieren: enerzijds door het zo veel mogelijk verwijderen van storende veldstructuren ('erase') en anderzijds door het om te zetten in structuren die een positieve invloed op het menselijke gehoor en de perceptie hebben ('inform'); vandaar de naam iRaser. Je kunt dit vergelijken met een behandeling van een ruimte waarin lang stevig is gerookt, waarbij je met een ozonbehandeling zo veel mogelijk van de rooklucht verwijdert, maar omdat dit nooit helemaal gaat lukken, tevens een luchtje verspreidt dat ons welbevinden op een positieve manier beïnvloedt.
Verstoren en informeren
De iRaser 4 Sigma bestaat uit een gevernist mahoniehouten blok waarin een uitsparing is gefreesd. Hierin bevindt zich een extreem sterke neodymium-magneet – de gebruiksaanwijzing opent dan ook met een groot aantal waarschuwingen: niet in de buurt van luidsprekers gebruiken, niet in de nabijheid van pacemakers of andere gevoelige (medische) instrumenten houden, ook niet in de buurt van floppydisks, harde schijven, USB-sticks, audio/videobanden en cassettes, kan de functie van polshorloges, mobieltjes, computers en laptops verstoren, niet in handen van kinderen laten komen. Deze magneet is verantwoordelijk voor het 'erase' deel: het 'demagnetiseren' van cd’s, platen, kabel, stekkers en – vooral glazen, kunststof of metalen – rackplateus. Dat 'erasen' moeten we niet al te letterlijk nemen: feitelijk gaat het niet om het weghalen maar om het tijdelijk verstoren van elektromagnetische stalingsactiviteit die aanleiding geeft tot een zekere mate van elektrostress.
Aan een smalle kant van het blok zit een strook vilt, waarmee je de iRaser over het oppervlak van het te behandelen object beweegt. Hier direct achter bevindt zich de magneet en het magneetveld is hier dan ook het sterkst. In het koffertje waarin de iRaser is verpakt, bevindt zich ook een borsteltje om eventueel vuil en stof op de viltlaag te verwijderen.
Bij het 'informeren' gaat het al meer naar esoterie klinken en een aantal lezers zal hier waarschijnlijk hoofdschuddend afhaken. In de uitsparing van het blok bevinden zich namelijk ook 'bio-informaties uitstralende' materialen zoals glas, een twaalftal halfedelstenen, edelstenen en een diamant. Het houten blok is tevens behandeld met een 'geïnformeerde' bijenwas en binnenin met een dito keramische laag. Strijk je met het apparaat over het oppervlak van een cd, een lp, een kabel of bijvoorbeeld een glazen ruit, dan wordt de over de tijd op dat oppervlak opgebouwde magnetische veldstructuur niet alleen tijdelijk verstoord, maar wordt dat oppervlak tegelijkertijd 'geïnformeerd' met nieuwe structuren die we als aangenaam en ontstressend ervaren. Ja, ik heb het ook niet verzonnen…
Ervaringen
… maar het werkt wel. Althans, bij mij. Ik ben begonnen met het – laat ik het voor het gemak maar even zo noemen – demagnetiseren van glazen, metalen en kunststof oppervlakten in de woonkamer en alle audiokabels waar ik zo snel bij kan (bij ramen hoef je volgens de gebruiksaanwijzing slechts ongeveer een kwart van het oppervlak te bestrijken, dat was in mijn geval maar goed ook want de magneet van de iRaser wordt onherroepelijk aangetrokken door bijvoorbeeld een stalen deurkozijn wanneer je daar te dicht bij in de buurt komt om daar met een harde klap te landen). Daarna de laatst beluisterde cd weer terug in de speler voor een snelle check. Ja, het klinkt duidelijk 'schoner' en ondanks dat de volumeregelaar laag staat en ik er in eerste instantie niet helemaal met mijn hoofd bij ben vanwege de honderd andere dingen die nog op het programma staan voor de komende dagen, word ik snel en gemakkelijk bij de muziek betrokken.
Het lijkt of vooral de kleinste signalen moeitelozer worden doorgegeven. Het verschil lijkt me eerlijk gezegd te groot om gebaseerd te zijn op suggestie. Normaal gesproken zou ik na deze ervaring teruggaan naar de originele configuratie om te checken of ik dan echt wat mis, maar dat gaat nu eenmaal niet met een behandeld oppervlak. Deze krijgt na verloop van tijd dan wel zijn oorspronkelijke eigenschappen terug, maar in het geval van de iRaser 4 Sigma is 'na verloop van tijd' minstens een half jaar...
Na een tijdje zo te hebben gespeeld om aan de nieuwe situatie te wennen, komen de lp's en cd's aan de beurt. Er moet bij platen voor worden gezorgd dat ze zoveel mogelijk stofvrij zijn, anders wordt de stof verder in de groeven gedrukt door de wrijvende beweging. Om dat te voorkomen wordt aanbevolen een plaat te behandelen terwijl hij nog in de binnenhoes steekt. Aan elke kant langzaam kruislings en haaks in vier banen over het oppervlak strijken, zegt de gebruiksaanwijzing, waarbij natuurlijk bij mij gelijk de vraag de kop opsteekt 'wat is langzaam? '. Bij gebrek aan een YouTubevideo 'platen strijken voor dummies' doe ik maar zoals ik denk dat het moet...
Een plaat die ik de laatste tijd veel gebruik voor tests is 'Deception Island 2' van NNHMN, een van oorsprong Pools duo uit Berlijn dat ergens tussen darkwave met een esoterisch randje en sensuele EBM (electronic body music) opereert. Op doorsnee afluisterapparatuur - bijvoorbeeld in de auto – treden vooral de elektrobeat en de bassequencers op de voorgrond. Maar hoe beter de installatie c.q. de luisteromstandigheden, hoe meer lagen van ijle synthesizerklanken en als mistflarden voorbij trekkende nagalmeffecten er tevoorschijn komen, en hoe meer nuances er in de al even etherische stem van Lee Margot te ontdekken zijn. Als gevolg daarvan word je bij het eerste nummer 'In Darkness' vrijwel direct in de jarentachtig/negentigatmosfeer van het duo ondergedompeld. Na behandeling met de iRaser ervaren we meer rust, meer ruimte en meer detail in de opname, alles valt nog een stukje beter op zijn plek. Het lijkt alsof het dynamisch bereik naar 'onder' verder is uitgebreid, alsof er een laag 'ruis op de lijn' die de heel kleine signalen (of heel kleine veranderingen in het signaal) bedekt, is afgepeld. Dat zou dus betekenen dat die 'ruis' voorheen in je hoofd zat…
Het 'platen demagnetiseren' wordt aan het ritueel 'een plaat opzetten' toegevoegd (eerst op de platenwasmachine, vervolgens terug in de binnenhoes en met de iRaser bestrijken) en de effecten zijn eigenlijk altijd hetzelfde: op een heel natuurlijke manier horen we 'meer': meer ruimte, meer detail, maar ook meer samenhang in wat je voorheen al hoorde. Het is dus niet hetzelfde opdringerige soort 'detail' dat je vaak in demonstraties van 'high end' apparatuur wordt voorgeschoteld en al snel tot luistermoeheid leidt. Integendeel: muziek luisteren wordt na de behandeling juist meer ontspannen. Een kanttekening: bij sommige platen is er ook voor de Iraser geen eer te behalen: die blijven 'dichtgemetseld' door het overmatig gebruik van compressie in de productie en het effect is daar hoogstens marginaal te noemen.
Bij cd's, zo vertelt de handleiding ons, een keer langzaam over het gehele oppervlak strijken. Een cd is dan ook sneller ge-iRased dan een elpee en dan is er ook helemaal geen reden meer om het niet consequent te doen. Voor de effecten op de (perceptie van de) weergave verwijs ik naar mijn ervaringen met lp's – in tegenstelling tot hier gepubliceerde ervaringen met eerdere versies van de iRaser kan ik geen uitspraak doen dat het effect bij de een veel groter is dan bij de ander. Maar misschien is het bij jou thuis juist wel het geval…
Investering overwegen
En dat is dan ook gelijk de moraal van dit (lange) verhaal. Iedereen is anders en we zijn allemaal op verschillende manieren en in verschillende mate gevoelig voor de aanwezigheid van elektromagnetische velden en energetische veldstructuren. Ook de mate waarin die 'elektromagnetische vervuiling' aanwezig is, varieert. De een woont in een grote stad in een 'smart' huis met tal van apparatuur die met draadloze netwerken verbonden is, een ander in een buitengebied met slechts een kabel uit de muur voor de pc en/of televisie.
Ik heb me gedurende mijn tijd met de iRaser 4 Sigma beperkt tot het behandelen van glazen oppervlakken (waarvan er in een modern appartement veel voorhanden zijn), spiegels, audiokabels en stekkers, (rack)plateaus en natuurlijk de muzieksoftware, maar je kunt er ook al je tafel- en vloerstaande lampen, stekkerblokken en niet-audiogerelateerde bekabeling en wat dies meer zij mee demagnetiseren c.q. 'informeren'.
Bij mij waren de waargenomen effecten min of meer consistent in richting en omvang maar misschien werkt het bij een ander juist veel beter in een specifieke toepassing. Deze iRaser 4 Sigma kost tenslotte 599 euro en waar je je bij een iRaser Stick van 99 euro eigenlijk nauwelijks een buil kan vallen, is dit toch een bedrag dat om een wat serieuzere overweging vraagt. Het aardige is, dat de iRaser 4 Sigma bij niet alleen op de 'grote' audioset de luisterervaring duidelijk verbeterde, maar ook op een wat bescheidener installatie zonder bijzondere kabels of stroomvoorziening die in een andere woonsituatie eigenlijk de hele dag op de achtergrond aan staat en waarop af en toe een nieuw gekochte cd of plaat wordt afgespeeld. Maar we beseffen ook dat een aanschaf van 600 euro op een installatie die misschien 2.000 euro heeft gekost een heel andere impact heeft dan bij een set die een monetaire waarde van een veelvoud daarvan vertegenwoordigt en waarbij 'alles' in het kader van stroomvoorziening, bekabeling en accessoires al is gedaan…
Laat ik het zo stellen: voor mij was de meerwaarde van de iRaser groter dan die van een interlink of stroomkabel voor ongeveer hetzelfde geld, en waarschijnlijk ook van een componentupgrade ter waarde van een paar duizend euro of meer. Daarbij is ook nog het vermelden waard, dat de effecten van een behandeling de iRaser 4 Sigma volgens de fabrikant en volgens importeur Daluso langer aanhouden dan bij de eerdere c.q. eenvoudigere versies. Een of twee keer per jaar je kabels, stekkerblokken, glazen oppervlakken, lampen et cetera opnieuw iRasen en de werking blijft optimaal behouden.
Conclusie
Met een verkoopprijs van 599 euro is de iRaser 4 Sigma niet meer de spotgoedkope tweak met een hoogstwaarschijnlijk omgekeerd evenredig grote positieve invloed op de luisterervaring. Het is wel de tot nu toe ultieme doorontwikkeling van het principe met een breder inzetgebied (je kan er 'alles' mee behandelen), is mooi afgewerkt, ligt fijn in de hand en is door de viltlaag en de verschillende magneetsterkten – zeer sterk aan de kant waar de viltlaag zit, wat minder aan de andere zijden – handiger in het gebruik dan de goedkopere 'toverstokjes'.
Ook zal het effect op de perceptie van de muziekweergave bij de duurdere versie, waarin de nieuwste inzichten zijn verwerkt, waarschijnlijk groter zijn en langer aanhouden. Dit is echt zo'n accessoire die je moet uitproberen voor je het koopt. We achten de kans echter levensgroot dat hij onder geen beding meer teruggaat...
