SAMENVATTING

De NAD C 3050 LE kopen? Als je hem nog niet besteld hebt, is de kans klein dat het je nog lukt. Deze speciale editie ter ere van NAD’s vijftigste jubileum is namelijk al zo goed als uitverkocht. Waarom dan deze knapperd met verlichte VU-meters alsnog reviewen? Omdat het wél een zeer geslaagde nostalgieoefening is. En omdat er een gewone C 3050 aankomt die iedereen kan bemachtigen.

Bezoekers aan de Audio Show iEar’ maakten er al kennis mee: de C 3050 LE. Dit jubileumnummertje werd eind vorig jaar door NAD gepresenteerd als een viering van hun vijftigste verjaardag. Het is echt bedoeld als een nostalgisch tripje, getooid in behuizing met écht walnootfineer en voorzien van het geheime wapen van de hifi-industrie: VU-meters. Verlichte VU-meters.

Vooraleer je al op de koop nu-knop drukt: wacht. De C 3050 LE is een uiterst gelimiteerde uitgave, wat betekent dat als je dit leest het wellicht al te laat is. Hem veroveren wordt uitdagend, er zijn slechts 1.972 exemplaren gebouwd. Een knipoog naar het oprichtingsjaar van NAD, inderdaad, en ja: die 1.972 toestellen zijn voor heel de wereld. Slechts een fractie daarvan is voor de Benelux gereserveerd. Maar vooraleer je stopt met lezen omdat het toch geen zin heeft: er verschijnt in de zomer een nagenoeg identieke ‘gewone’ C 3050 aan die ongeveer hetzelfde zal bieden. Ja, ook de verlichte VU-meters.

“Er was eens…�

De aanleiding voor deze Limited Edition? Uiteraard die 50^ste verjaardag van NAD. Het werd in 1972 opgericht. Het was echter nog een paar jaren wachten op het echte eerste grote succes. Dat eerste NAD-succesnummer, de legendarische 3020, had de inspiratie kunnen vormen voor een jubileummodel. Dat no-nonsense toestel is immers wellicht de meest verkochte versterker ooit. Helemaal toepasselijk, dus. Maar omdat de 3020 toch een tikje te sober oogt (en er enkele jaren geleden een moderne D3020 uitkwam), zocht NAD voor de C 3050 LE inspiratie bij de iets oudere 3030. Dat is een model dat in 1978 verscheen en wat rianter was aangekleed, onder meer met VU-meters en een buitenkast bekleed met walnoot.

Als je foto’s van dat stukje hifi-erfgoed bekijkt, zal je meteen de gelijkenis met deze nieuweling zien. NAD-historici zullen er graag op wijzen dat er nog wel toestellen van het Canadese merk met gelijkaardige looks bestonden, zoals het model 60 en de 3060 en 3080 die de upgrades vormden ten opzichte van de 3030. VU-meters, ze waren een ding in de jaren zeventig.

Die forse portie nostalgie maakt de C 3050 LE een echte retroding. De zijkanten en toppaneel uit walnoothoutfineer zorgen voor een hoog vintagegehalte, maar ook de voorkant ademt echt authenticiteit uit. Het kan zo in een modern interieur waarin een nieuw of oud vintagemeubel van Scandinavische komaf staat te pronken.

Zoals het hoort bij een apparaat met stevige seventiesinvloeden staat de C 3050 LE propvol knoppen. Zowel van de draaiende variëteit als van die drukknoppen die je met een zekere kracht moet induwen om de juiste ingang te kiezen. Op dit LE-model is bovendien teruggegrepen naar een originele New Acoustic Dimension – NAD, weet je wel – opschrift in een vloeiende ‘geschreven’ lettertype. De volumeregeling breekt de stijl een beetje door een grote draaiknop aan te vullen met een reeks verlichte groene leds waarvan er meer oplichten als je luider speelt. Overigens kon je de originele 3030 krijgen in het zilver of het zwart. Die keuze krijg je nu niet. De C 3050 LE is er enkel met een zwart voorpaneel. En dat zal bij de gewone, zwarte C 3050 uiteraard niet anders zijn.

De NAD C 3050

Nog even over de regulaire C 3050 die er in enkele maanden opduikt. Dit reguliere model is geen geheim, want het werd reeds aangekondigd – onderaan verstopt in het persbericht van de C 3050 LE. Maar alle details zijn er nog niet. Geen garanties dat wat we nu schrijven over enkele maanden nog klopt, maar naar we horen van NAD zal het reguliere model het fijne houtfineer van de LE-editie missen en een kunstmatige hout-wrap meekrijgen. Een foto die we te zien krijgen van beide omhulsels naast elkaar liet niet zoveel verschil zien, maar in de praktijk zal de look ‘n’ feel van dichtbij vast wel anders zijn. Kleinere designelementen, zoals het sierlijke merkopschrift van de LE-versie of het fraaie nummerbord achteraan, krijgt de gewone versie ook niet mee.

De standaardversie zal wel goedkoper dan de LE-editie worden. Je moet het dan wel zonder BluOS en Dirac stellen. Je kunt die functies zelf toevoegen door een gepaste MDC2-module aan te schaffen en deze te (laten) plaatsen. De kostprijs van MDC2 BluOS-D (de ‘D’ verwijst naar Dirac) is momenteel 679 euro. Uiteindelijk vermoeden we dat het prijsverschil tussen de LE-editie en een aangeklede C 3050 niet zo groot zal zijn. Naargelang hoe wispelturig de inflatiegoden nog zijn in de komende maanden, uiteraard.

Boos rood 

En dan zijn er natuurlijk die VU-meters. Misschien geven die niet helemaal accuraat weer wat het audiosignaal juist biedt, maar ze introduceren een zekere fun-factor. En dat is ook iets waard. De meters zijn verlicht. Als je het toestel opstart, branden het achterliggende licht boos rood. Dat is de eerste keer even schrikken, want ergens is er toch een connotatie tussen ‘rood’ en ‘fout’. Maar gelukkig schakelt het na een aantal seconden over naar een gewoon witgeel licht. De verlichting schakelt ook in- en uit als je de C 3050 LE in pairingmodus plaatst om je smartphone te koppelen voor Bluetooth-streaming.

De VU-meters trekken de aandacht, maar er is genoeg anders te zien op het voorpaneel. Geheel in lijn met seventies-designfilosofieën vind je onder meer bass- en treble-controls, net als een balansregeling. Elke fysieke ingang heeft zijn eigen drukknop, terwijl een grote volumeknop die net genoeg weerstand biedt tegen het draaien eveneens niet kon ontbreken. Misschien omdat je op afstand de stand van deze knop niet goed kunt aflezen, is eronder een rij van leds voorzien. Naarmate je de muziek luider zet, lichten er meer lichtjes (fel!) op. Storend? Je kunt het uitschakelen via de app (maar de verlichting van de VU-meters niet).

Klasse D van nu

De buitenkant van de C 3050 LE is dus helemaal historisch verantwoord, maar hoe zit het met de binnenkant? Daar kunnen de verschillen tussen vroeger en nu niet groter zijn. De oorspronkelijke 3030 was nog een old-school klasse AB-versterker, het nieuwe toestel omhelst de HybridDigital klasse D-technologie (lees: de analoge Hypexs UcD met daarvoor een digitaal luik opgebouwd een Burr-Brown DAC). Zoals vaker bij NAD-versterkers worden alle aangesloten analoge bronnen gedigitaliseerd en daarna weer naar analoog omgezet, vooraleer naar de eindtrap te worden gestuurd.

Die aanpak lijkt een immense stijlbreuk met die 3030 van weleer – dat is het ook – maar het past niettemin wel. NAD was immers een van de grootste fabrikanten die als eerste radicaal voor klasse D-oplossingen koos, in 2009 met de M2. Opvallend is dat het bedrijf zich daarbij nooit vastpinde op één bepaalde klasse D-technologie. Doorheen de jaren maakte het een paar keer een sprong naar een nieuwe versterkertechnologie die het superieur vond. Zo maakte NAD als eerste de overstap naar EigenTakt van Purifi, onder meer in de M33 en de M23. Purifi-modules in de C 3050 LE stoppen zou echter het toestel te duur willen maken. NAD wou immers het jubileummodel in de markt brengen voor 1.972 dollar – een knipoog naar het oprichtingsjaar. Invoerrechten, BTW en inflatie hebben dat prijsetiket in Europa wel hoger doen uitkomen, zoals je kunt merken.

Helemaal mee qua technologie 

In 1972 waren zelfs trendwatchers die zich ver voor op de curve bevonden niet op het idee van digitale audio gekomen. Laat staan streaming. In 2023 is het natuurlijk dé manier geworden om naar muziek te luisteren. Het is dus heel logisch dat streaming centraal staat bij de NAD C 3050 LE – al zijn er fysieke aansluitingen present voor allerlei bronnen, incluis de tv en een draaitafel (met MM-cartridge). Twee digitale ingangen (optisch en coaxiaal) en een line-in maken het plaatje compleet. Alhoewel, als we de achterkant bestuderen, zien we nog wat extra cinch-connectors die verboden worden met bruggen. Dit blijken koppelingen te zijn tussen de pre-outs en de main-ins. Je kunt deze lostrekken als je de C 3050 LE als streamer/voorversterker wil gebruiken (via de pre-outs) of enkel de eindtrap in de NAD wil aanspreken (via de main-ins). Het eerste scenario lijkt ons net wat waarschijnlijker dan het tweede – maar uiteindelijk koop je dit toestel toch omdat je alles-in-één wil, toch?

Aangezien NAD mee aan de basis stond van het BluOS-ecosysteem en veel van hun toestellen dit platform hebben ingebouwd, lag de keuze voor de hand wat er in dit nostalgiemodel moest komen: BluOS. De C 3050 LE past daardoor moeiteloos in het bredere BluOS-verhaal (zie verder). Daarnaast is AirPlay 2 en Bluetooth present. Dat laatste zelfs met ondersteuning voor aptX en bi-directioneel. Je kunt dus niet enkel streamen vanaf je smartphone, ’s avonds kun je een Bluetooth-hoofdtelefoon aansluiten. Aangezien er een HDMI-poort is, zou je dus zo nog een aflevering van ‘Last of Us’ kunnen meepikken zonder je slapende huisgenoten de stuipen op het lijf te jagen.

Streaming én kamerkalibratie 

Dat de C 3050 LE zoveel streamingopties bezit, komt door de aanwezigheid van de BluOS-D MDC2-module. En ja, ook de term MDC is weer een heel stukje NAD-geschiedenis. Het merk biedt al vele jaren de mogelijkheid om bepaalde audio-apparaten uit te breiden of up te graden door middel van MDC-insteekkaarten. Het idee is dat als er bijvoorbeeld een nieuwe HDMI-standaard komt, je oudere AV-receiver heel eenvoudig up to date wordt gemaakt door een nieuwe module met de nieuwe HDMI-technologie en -poorten in te steken. Idem als er iets qua streamingopties verandert. Bij de gewone C 3050 zal de MDC-slot leeg zijn en zal je zelf (of je dealer) de gepaste MDC-module moeten aanbrengen. Een klusje van enkele minuten, want meer dan enkele schroeven losmaken en achteraf weer indraaien is het niet. Bij de LE-editie moet je zelfs die moeite niet doen.

Wakkere lezers zullen opmerken dat we ‘MDC2’ en ‘BluOS-D’ schreven, niet zomaar MDC of BluOS. Want inderdaad, de C 3050 LE is samen met de C 399 de eerste van een volgende generatie NAD-toestellen die een nieuwe MDC-lijn ondersteunen. In deze versterker steekt dus niet de bestaande BluOS-module, maar een nieuwe die naast BluOS-streaming Dirac-kamerkalibratie toevoegt. Hiermee kun je akoestische problemen in je woonkamer aanpakken, al moet je wel wat kennis hebben om echt een optimaal resultaat uit Dirac te krijgen. Het is wel gebruiksvriendelijker geworden, dankzij een mobiele app en een meegeleverde microfoon. De licentie die je bij de C 3050 LE krijgt laat correcties tot 500 Hz toe, wil je full-range werken dan moet je zelf een bijkomende licentie aanschaffen. Het is echter de moeite om eerst met die basislicentie aan de slag te gaan; het kan goed zijn dat je daarmee al een zeer bevredigend resultaat krijgt.

Wachten op een nieuwe BluOS-app 

BluOS is inmiddels heel goed ingeburgerd in de hifi-wereld. Oorspronkelijk ontworpen om een ‘betere’ rivaal te zijn voor Sonos, is dit platform uitgegroeid tot iets veel ambitieuzer. Zo zijn er niet enkele draadloze speakers en soundbars met BluOS bij Bluesound, maar vind je bij verschillende audiomerken versterkers en actieve luidsprekers met deze software aan boord.

Je kunt dus je woning vullen met heel diverse audiotoestellen en speakers, en deze vanuit één app bedienen.

Via deze BluOS-app kun je eigenlijk drie dingen: het afspelen van muziek van streamingdiensten en van je eigen bestanden, het audiotoestel op afstand bedienen (ook als je bijvoorbeeld geluid van een draaitafel afspeelt) en de C 3050 LE koppelen met andere BluOS-toestellen. Die drie zaken doe je heel vlot, de gebruikservaring is prima. BluOS kan goed om met PCM hi-resbestanden, wat ook een plus is.

In de app zijn er ook geavanceerde functies te vinden, zoals uitgebreide controls om een subwoofer toe te voegen of Dirac-filters te selecteren. Het enige minpunt dat we kunnen bedenken is dat BluOS geen DLNA ondersteunt, wat het verbinden met een share op een NAS net iets omslachtiger maakt. Maar dat je eventueel eenmalig iets meer moeite moet doen is nu ook geen ramp.

Nu kunnen we je veel meer vertellen over de BluOS-app zoals we die de voorbije jaren goed leerden kennen. Maar op de ISE 2023-beurs werd bekendgemaakt dat de app binnenkort een hele make-over krijgt. Een van de uithangborden van deze BluOS 4.0 is een nieuw home-scherm dat kan gepersonaliseerd worden, horen we. Schermafbeeldingen laten daarnaast een frissere, modernere layout zien, met meer plaats voor albumhoezen. Maar vooralsnog hebben we die nieuwe app nog niet in actie gezien en kunnen we er verder niets over vertellen. In het nieuws lees je er vast alles over (of misschien wel bij de C 399-review die in de komende maand op de planning staat).

We hangen aan de C 3050 LE een setje DALI Rubicon 2-speakers. Het is toeval: onze luidsprekers zijn uitgevoerd in een walnootfineer. En dat past heel mooi bij de afwerking van de versterker, visueel vormt het een fraai geheel. De combinatie van NAD en DALI kom je natuurlijk wel meer tegen, want de Deense luidsprekerbouwer verdeelt in onze regio de verdeler de producten van de Canadese fabrikant. Qua tuning passen ze goed bij elkaar, uit ervaring weten we dat andere combinaties natuurlijk ook werken.  

De C 3050 LE laat zich meteen kennen als een echte NAD. Met de aansturing van het laag is niets mis, en er is meer dan voldoende drive en controle om de nummers die langskomen via de RP Rock Mix van Radio Paradise wervend neer te zetten. Een fijn station met cd-kwaliteitstreaming die je in de BluOS-app vindt, trouwens.

De HybridDigital-aanpak voegt een tikje meer kleuring toe dan de helder-als-water-aanpak van pakweg de M33 of de C 298-eindtrap die we vast in de testruimte hebben. Met iets minder resolutie misschien, maar het is wel de NAD-sound die de nodige ruimte geeft aan instrumenten maar toch vooral een coherent oorvriendelijk geheel presenteert. Het geeft hierdoor een intimistischere kantje aan ‘The Sun Won’t Set’, een nummer dat het gezang van Norah Jones afzet tegen het virtuoze sitarspel van haar halfzus Anoushka Shankar bijvoorbeeld. Ook het te korte ‘Who by Fire’, dat PJ Harvey componeerde voor de Ierse zwarte komedie ‘Bad Sisters’, wordt met veel zin voor drama in de vocals en dynamiek bij de pianotonen gebracht.

Wie nog aftikt op vijftig jaar oud? ‘Search and Destroy’ van Iggy & The Stooges natuurlijk, onlangs in geremasterd uitgebracht. De platenlabel heeft kunnen weerstaan om dit meesterwerk een moderne sound te geven, ook de remaster blijft ongelooflijk low-fi. Maar daar draait het niet om bij deze nummers, wel om de pure energie die erin schuilt. Onvermijdelijk klinkt zeker de titeltrack wat dun, maar dat houdt de NAD niet tegen om het maximale uit de opname te halen. Ook fijn, een muzieksysteem dat vlot omkan met minder bronmateriaal.

Ook tijdens het tv-kijken presteert dit setje goed. Wel spijtig dat er geen autosense-optie is op de HDMI-poort; we hadden graag gehad dat als we de Sony-tv in de testruimte inschakelen, er automatisch naar de HDMI-ingang werd gesprongen. Los daarvan, reageert de C 3050 LE wel perfect als we het volume aanpassen via de tv-remote. Heel fijn afregelen kan ook, een aangenaam verschil met de vele soundbars die we zien waar het oftewel te luid of te stil eindigt. Bij het herbekijken van ‘Star Trek Beyond’ noteren we dat de C 3050 LE genoeg headroom heeft om dynamische geluidseffecten overtuigend weer te geven. Een subwoofer toevoegen zou bij kleine weergevers zoals deze zou beter zijn, dat klopt, en met de C 399 die klaarstaat om te testen verwachten we zeker meer impact en punch. Maar als totaaloplossing stemmen deze prestaties ons positief. De NAD-tuning en brede uitstraling van de DALI’s komen trouwens prima samen qua verstaanbaarheid en plaatsing van dialogen.

We geloven wel dat Dirac in veel situaties het verschil kan maken, dus luisteren we eveneens met deze functie ingeschakeld. Er valt natuurlijk veel meer te vertellen over Dirac, maar om niet al te veel op een zijspoor te belanden geven we enkel mee dat we negen metingen verrichten met een UMIK-1-microfoon en Dirac enkel lieten ingrijpen tot 500 Hz. Heel veel aanpassingen aan de targetcurve maakten we niet. Onder meer bij ‘You’re On Your Own Kid’ op ‘Midnights’ van Taylor Swift was het verschil direct heel duidelijk. Hoewel er wel een niveauverschil bestond tussen zonder en met Dirac – wat het snel vergelijken lastiger maakt – was de Dirac-weergave merkbaar fijner en driedimensionaler. De bassen waren een tikje magerder misschien, maar ook cleaner en strakker. Dat leidde meteen ook naar betere beeldvorming. Bij orkestrale werken is dat heel merkbaar.

We waren ook benieuwd hoe de C 3050 LE zou presteren met vinyl. Dat het phono-signaal gedigitaliseerd wordt, heeft dat gevolgen? Dit is namelijk misschien wel een punt waarover puristen zouden struikelen. Om dat te onderzoeken sloten we een Pro-ject X1 – toevallig, jawel, een walnootuitvoering – aan. Luisterend naar ‘The Chopin Project’ van Alice Sara Ott en Ólafur Arnalds, een plaat die we vaker bovenhalen, krijgen we genoeg detail te horen en een betrekkelijk brede weergave. Vervorming is er niet te noteren, ook niet als de viool heel hoge noten raakt. Een beetje meer body en openheid zouden we misschien wel graag ervaren, maar tegelijkertijd is dit allesbehalve een teleurstellend resultaat. In sommige situaties gaat het ook wel echt een troef zijn dat je vinyl kunt beluisteren terwijl Dirac z’n werk doet.

Opvallend goed bij deze C 3050 LE is de geluidskwaliteit via Bluetooth. Niet ons favoriete manier om muziek te streamen, maar het moet gezegd worden dat streamend met de aptX-codec vanaf een Samsung S23 Ultra ‘Happy Ending’ van Hifi Sean & David McAlmont uitstekend klonk.

Conclusie

Je kunt mopperen en stellen dat de C 3050 LE geen authentieke ervaring biedt. En inderdaad, enkel de looks zijn echt retro. Maar is dat echt een minpunt? Wellicht ben je dan beter af met een echte vintage 3030 die goed onderhouden is. De rest vindt in deze special edition én de gewone C 3050 die er zit aan te komen een veelzijdige alleskunner die geslaagd een vintage-uitstraling huwt met de nieuwste functionaliteit.

De combinatie van Dirac en BluOS doet geen afbreuk aan het concept. Integendeel, het laat je toe om de vintagesfeer te proeven zonder in te boeten op gemak. De C 3050 LE heeft natuurlijk met z’n walnotenafwerking en nostalgische designelementen een streepje voor qua retrolooks vergeleken met de C 3050, maar hoera: de VU-meters zijn altijd van de partij.

NAD C 3050 LE
Zeer beperkt verkrijgbaar | www.nadelectronics.com
Beoordeling 4,5 op 5