Is de NAD C 399 de kleine broer van de M33? Zoals elke jongere broer ter wereld stellig zal beamen, is 'klein' in dit geval niet per se 'minder'. Ondanks het gebruik van een heel ander versterkingsgedeelte, is de C 399 een even veelzijdig apparaat dat even graag muziek streamt als vinyl en tv-geluid de kamer insturen.
We hebben lang moeten wachten op deze C 399. NAD kondigde de geïntegreerde versterker met alle toeters en bellen al in het najaar van 2021 aan, maar het duurde tot begin 2023 eer het echt in grotere getallen opdook. Voor NAD-fans was het dus even geduld uitoefenen om dit nieuwe topmodel in de Classic-lijn in levende lijve te ontdekken. Verwar hem trouwens niet met de eveneens nieuwe C 389, die met 2 x 130 Watt minder krachtig is dan de dubbele 180 Watt geleverd door de Hypex NCore-gebaseerde versterking van de hogere NAD-versterker. De motor van de C 389 wordt gevormd door goedkopere UcD-modules, dat is een belangrijk verschil. Op andere vlakken zijn er wel meer gelijkenissen tussen de twee nieuwe versterkers, dus misschien is deze C 399-review wel interessant te verorberen als je dan toch de C 389 in het vizier neemt.
‘Alleskunner’ is natuurlijk weer zo’n hifi-cliché, maar NAD heeft deze geïntegreerde versterker wel echt ontworpen om op elke ‘kan het?’-vraag “ja” te antwoorden. Het huwt een HybridDigital-versterkingsgedeelte met een ESS-DAC-luik om een heel volledig pakket te vormen. Aan ingangen – en dus scenario’s waarin de C 399 past – geen gebrek. We noteren vooral de aanwezigheid van een HDMI-ARC-poort zodat je hem kunt verbinden met je tv. Er is ook een phono-ingang zodat platen beluisteren tot de mogelijkheden behoort.
Het verhaal wordt echter pas helemaal sluitend als je de NAD C 399 een BluOS-D-module cadeau doet. De versterker krijgt dan zeer volledige streamingopties erbij én Dirac-kamerkalibratie. Ja, dan pas is het écht een alleskunner. Het is trouwens ook die ‘fully loaded’ versie die we getest hebben.
MDC2
De C 399 was de eerste NAD die werd aangekondigd met een MDC2-sleuf. Ter herinnering: MDC of Modular Design Construction is NAD’s manier om hun toestellen uitbreidbaar slash upgradebaar te maken. Naargelang het product komen bepaalde NAD-toestellen met een of twee lege sleuven waarin je een uitbreidingskaart kunt schuiven. Het lijkt wat op hoe je een grafische kaart in een pc zou stoppen, maar dan makkelijker om te doen. Er zijn wel wat van de MDC-kaarten, bijvoorbeeld om HDMI-poorten toe te voegen of streaming.
MDC2 is de nieuwe generatie die niet compatibel is met de oude kaarten. Van de nieuwe MDC2-kaarten zijn er echter niet zoveel. Om niet te zeggen; één. Eigenlijk is er momenteel enkel de BluOS-D-kaart, die naast BluOS-streaming ook Dirac toevoegt – vandaar de toevoeging van ‘D’ op het einde. Komen er nog? Recent hoorden we van NAD dat er wel over andere MDC2-modules wordt gedacht, zoals een DSD-DAC, maar dat niets definitief is.
Ingetogen design
De C 399 is even nieuw als MDC2, niet dat je dat meteen zou zeggen. De Classic-lijn van NAD is immers oerconservatief qua uitstraling en zit met overtuiging in de hoek van zwart, functioneel design. De C 399 kun je zo naast de C 658 DAC-voorversterker plaatsen die al enkele jaren in onze testruimte vertoeft.
Al moeten we nu ook niet overdrijven; het toestel steekt echt wel degelijk in elkaar en door het gebruik van een groter display met witte letters serveert het informatie helder op. Het is minimalistisch en strak, gewoon niet zo sexy. Maar dat is niet zo erg – tenzij je in je hart eigenlijk hunkert naar een fraai apparaat uit de Master-lijn, zoals de M33 die je kunt zien als de high-end tegenhanger van de C 399. Hier geen virtuele VU-meters, mensen.
Omdat dit toestel zo overcompleet is, ga je wellicht geen andere apparaten toevoegen en een ‘stack’ bouwen. Als je dat toch zou doen, dan kun je pakweg een C 568 cd-speler er bovenop plaatsen om een mooi systeem te bouwen. In de meeste gevallen gaat de C 399 echter mensen aanspreken die een doet alles-oplossing zoeken.
Klaar voor alles
De rol van alleskunner kan de NAD opnemen dankzij een uitgebreide connectiviteit. Er zit eigenlijk alles op wat je in een doorsnee luisterscenario nodig hebt (en voor moderne systemen: zelfs te veel), incluis een HDMI-ARC-poort en een phono-ingang die je kunt gebruiken met een platenspeler waarop een MM-cartridge gemonteerd is. Dat zijn de meeste platenspelers onder pakweg 1.000 euro en een heel aantal erboven. Zoals wel vaker bij NAD worden analoge ingangen gedigitaliseerd, wat als voordeel heeft dat ze kunnen worden gestreamd naar andere apparaten, en je kamerkalibratie kunt toepassen. Die twee zaken kun je wel pas met de BluOS-D-module erbij.
Wachten op de nieuwe app
Zonder de BluOS-D-module heb je niet zoveel streamingopties op de C 399. Bluetooth, dat is het zowat. Maar wel met ondersteuning voor de aptX HD-codec, wat vrij zeldzaam is bij hifi-apparatuur. Dat merken we ook, want als we een playlists van Apple Music streamen vanaf onze smartphone klinkt het prima. Zelf hebben we de neiging om Bluetooth als een mindere optie te beschouwen omdat het lossless is, maar hier is de kloof met streaming over het netwerk toch iets kleiner. Er is ook een ‘zender’ aan boord, zodat je jouw luistersessie na 22 uur kunt verder zetten met een Bluetooth-koptelefoon.
Mét de BluOS-D-module duikt er een hele menukaart aan streamingopties op. Om te beginnen met BluOS zelf, het streaming- en multiroomplatform dat ook in de Bluesound-toestellen zit én in apparaten van DALI, NAD, Monitor Audio en Roksan. Van het Britse Cyrus en Peach Tree komen er ook BluOS-compatibele producten aan. Dat wil zeggen dat je de C 399 in de hobbykamer bijvoorbeeld samen met Bluesound-speakers in de woonkamer en een fraaie DALI Oberon C-set in de woonkamer kunt bedienen.
Net zoals bij Sonos en HEOS kun je aangesloten bronnen (in stereo) naar andere BluOS-apparaten doorsturen en afspelen. Het plaatje dat draait op de platenspeler die aan de C 399 hangt kun je laten horen op een Bluesound Flex-speaker in de keuken, om maar een voorbeeld te geven.
In de gebruiksvriendelijke BluOS-app kun je nagenoeg alles van de C 399 bedienen. Muziek afspelen kan over het netwerk en er is een ruim aanbod aan muziekdiensten die ondersteund worden. Incluis een paar die we elders nooit zagen, zoals het voor de fans onmisbaar archief van Neil Young. Namen die ontbreken, zoals Apple Music en YouTube Music, kun je streamen via AirPlay 2 of Bluetooth. Spotify werkt gewoon vanuit z’n eigen app. De C 399 is bovendien helemaal Roon Ready – zo hebben we ook vele uren gestreamd.
Over de look van de BluOS-app gaan we het niet uitgebreid hebben. Waarom? Heel eenvoudig: het wordt binnenkort helemaal vernieuwd. NAD plant een grote BluOS 4.0-update die de app zo te zien helderder gaat maken en je eigen muziek centraler zet. We hebben deze versie nog niet kunnen testen, ook niet in bèta én we weten nog niet wanneer het beschikbaar komt. We hebben de vraag wel gesteld aan NAD, maar het bedrijf laat weten nog geen concrete datum bekend te kunnen maken. Als je deze review na de publicatiedatum leest, kan het natuurlijk zijn dat die 4.0-update inmiddels verscheen. Check dan zeker de site, want er zal dan vast een aparte bespreking van de nieuwe BluOS-app te vinden zijn.
De BluOS-app geeft je daarnaast de nodige controle over de C 399 als je muziek beluistert via een aangesloten apparaat, zoals een cd-speler of de tv. Volume regelen, maar ook de audio regelen, het kan allemaal.
Dirac en meer
In de app kun je ook eventueel Dirac-filters activeren en zijn er een reeks instellingen die je nodig hebt om een subwoofer in te stellen. Handig, als je bijvoorbeeld een paar compacte boekenplankspeakers wil aanvullen met een sub om toch iets meer beleving te krijgen. Met de app in de hand kun je makkelijk spelen met de instellingen om de integratie in orde te krijgen. Alleen spijtig dat je enkel de optie krijgt om met een harde crossover te werken; soms is het fijn als er een lichte overlap is tussen sub en speaker.
En nu we het toch over Dirac hadden… Deze software zit mee in de nieuwe BluOS-module en dat is best interessant. Bij heel wat lezers is Dirac wel bekend, voor wie het niet kent: het is software die aan de hand van geluidsmetingen de eigenschappen van je kamer en je speakers vaststelt. Deze zaken beïnvloeden de geluidskwaliteit, en daarom zal Dirac die negatieve aspecten (denk aan reflectie of wollige bassen) tegenwerken door het geluidssignaal te tunen. Dirac wordt gezien als een van de beste oplossingen op dat vlak, onder meer omdat het problemen op frequentieweergavevlak aanpakt als impulsrespons (de timing van de verschillende speakers in je luidsprekers). Het wordt daarom ook door veel andere fabrikanten toegepast.
Dirac is heel effectief, maar er hangt wel een een zekere leercurve aan. Sinds Dirac Live 3 en het verschijnen van een mobiele app is het makkelijker geworden, én je kunt het min of meer automatisch zijn werk laten doen. Een aanrader is daarbij NAD’s eigen basenthousiaste targetcurve te hanteren in plaats van de ingebakken fletse doelcurve van Dirac. Je vindt ‘em halverwege deze pagina. Standaard krijg je bij de C 399 enkel een Dirac-licentie die corrigeert tot 500 Hz. Dat is een beperking, maar vooraleer te investeren in een volledige licentie is het interessant om de software eerst zo te proberen. De kans is groot dat je al tevreden gaat zijn met het resultaat; hogere frequenties corrigeren vraagt ook wat meer kennis en uitprobeerwerk.
SQ
Om naar de C 399 te luisteren, halen we de compacte DALI Rubicon 2’s boven. Die combineren we maar al te graag met een ELAC Sub 2050 om een relatief interieurvriendelijk 2.1-systeem te bouwen. Nu ja, die subwoofer is niet bepaald klein, natuurlijk. Maar die laagweergever zorgt wel dat de pop van Charlotte Adigéry met een aanstekelijk basfundament aangeleverd wordt, zodat de speelse lyrics van de Belgische zangeres op ‘Esperanto’ nog meer loskomen van de speakers. Bij het opzwepende ‘Blenda’ valt dan weer de strakkere, gecontroleerdere aanpak op, vooral na het inschakelen van een snel gecreëerde Dirac-filter. Een stukje wolligheid verdwijnt dan, wat eerst aanvoelt als een gebrek maar dan het gevoel geeft dat we meer muziekinformatie binnenkrijgen. Bij de technoremixes op EVEN MORE D4TA van het Berlijnse ‘Moderat’ levert dat ook een machtige, omhullende ervaring op. Alle drie versies van ‘FAST LAND’ staan er als een huis.
Helder detail aanleveren kan deze C 399 wel prima, maar het blijft wel op z’n NADees met een overtuigende basextensie. We klagen niet, want het doet de meeste muziek wel vol en ‘echt’ aanvoelen. Dat blijkt ook bij het inleidende deel van ‘Wuthering Heights’ gezongen Cécile McLorin Salvant op ‘Ghost Song’ (96 kHz / 24-bit), een tip die we meekregen bij een recente showvisit aan Alpha High End. Lang duurt deze track niet, maar het begint wel met die fraaie stem ver weg gepositioneerd in een grote holle kamer. Die ruimtelijke informatie wordt wel goed overgebracht, waardoor je het wel kunt visualiseren. Die omslag naar een kleine ruimte als de basgitaar begint te spelen trekt enorm de aandacht. Beeldvorming blijft goed bij de Gregory Porter-cover ‘No Love Dying’; deze cover van het bekende jazznummer wordt met een tikje donkerheid gepresenteerd, maar dat sterkt het nachtelijke jazzclubgevoel enkel maar.
Met de grote Canton Reference 7K-vloerstaanders toont de NAD-versterker zich in staat om iets lastigere luidsprekers aan te sturen. Vermogen is er genoeg om deze dikke, basminnende Duitsers te laten klinken zoals ze bedoeld zijn. Geweldig voor een ronde vikingmetal aan hoge volume, wat de NAD probleemloos aankan. Maar eerst met subtielere werk, zoals het ijle en droomachtige ‘On Giacometti’ van de Poolse pianiste Hania Rani (96 kHz / 24-bit), waar de C 399 de vederlichte pianotonen van ‘Spring’ heel knap en gedetailleerd afspeelt. Het is echt een betoverende opname, waarbij je regelmatig bijgeluiden van het instrument zelf hoort – dat niveau van microdetail kan de NAD probleemloos aan, als je luidsprekers mee willen. Als we terugdenken aan die M33 eertijds, vermoeden we dat een verschil met deze C 399 gaat zitten in dat microdetail net iets meer blootstellen en iets meer inzetten op transparantie. Dat vonden we zelf heel ontspannend, maar de C 399 heeft zeker ook iets eigens te bieden. De gezellige sfeer overbrengen van tracks als ‘Flying (Like A Fast Train)’ (vinyl) van Kurt Vile of een jazzklassieker als de achtste take van ‘Blue Train’, dat doet deze versterker met plezier.
Conclusie
Dat de C 399 niet een toestel uit de weelderige Master-lijn is, dat zie je aan zijn franjeloze maar degelijke uitstraling. Onder de motorkap is het verhaal toch wat anders. Daar biedt deze veelzijdige geïntegreerde versterker wel veel van zijn grotere en duurdere M33-broer. Misschien niet de transparante Purifi-versterking, maar NCore-eindtrap die je hier vindt levert ook krachtige en volle prestaties. De C 399 is vooral een heel volledig pakket, met name als je de BluOS-D-module insteekt. Dan is het eigenlijk een volledig muzieksysteem dat ook je tv-geluid met verve afhandelt.
NAD C 399
2.499 euro | www.nadelectronics.com
Beoordeling 4,5 op 5
