De KEF R5 Meta luidspreker is al enige tijd op de markt, en daarom vraagt dit verhaal om toelichting. En die is eigenlijk heel simpel. De R5 Meta is het populairste model uit de R-Serie gebleken, maar ze zijn nog nooit aan de beurt geweest voor een review. Wél de voorganger R5 (dus zonder Meta) en daarna testte collega Jamie Biesemans een complete surround-set met luidsprekers uit de R-Serie, maar daarin was de hoofdrol weggelegd voor de grotere vloerstaande R7 Meta (die óók als losse review verscheen) en de R3 Meta op stands voor de surroundkanalen.
Het werd tijd om dat gat in de reviewhistorie te dichten, en daarom was ik andermaal te gast bij AVNUE in Eindhoven, waar een relatief eenvoudige, maar hoogwaardige en perfect op elkaar afgestemde set opgewarmd en wel op me stond te wachten.
Het reviewen van luidsprekers op lokatie is niet onomstreden. Rechtindeleerse audiofielen vinden dat je dan niet de referentie hebt die er in het hifi-systeem thuis wel zou zijn, en daar zouden ze (deels) gelijk in hebben als ik de luisterruimtes van AVNUE inmiddels niet al zo vaak als uitwijkplaats voor (luidspreker)reviews had gebruikt. Ik ken hun karakter inmiddels goed genoeg om van een soort referentie te kunnen spreken. Daarnaast vraag ik me wel eens af wat de lezer aan ‘mijn’ referentiesysteem heeft, dat immers uit allerlei componenten bestaat die zij waarschijnlijk zelf niet hebben staan, en dat in mijn akoestiek is opgesteld en met mijn muzieksmaak wordt beluisterd. Welbeschouwd zie ik eigenlijk alleen maar voordelen van een locatie-review. Ik hoef mijn eigen, loodzware luidsprekers niet voortdurend van hun plaats te sjouwen, de betrokken importeur hoeft geen extra demopaar luidsprekers uit te pakken en af te schrijven, ik luister op locatie naar een ingespeeld paar, en de winkel die mij gastvrijheid verleent krijgt een eervolle vermelding. Dat is win-win-win-win wat mij betreft. En dan doe ik alle andere reviews alsnog gewoon thuis.
KEF R5 Meta: afwerking en techniek
Zo, met dat uit de weg gaan we eerst maar eens door een kritische bril naar de R5 Meta kijken, voordat we gaan luisteren. De erg fraai afgewerkte kast is 107,2 centimeter hoog (inclusief de los meegeleverde stabilisatievoetjes en hun in hoogte verstelbare spikes, die ik beide aanraad), 17,5 centimeter breed, 34,4 centimeter diep en weegt net geen 25 kilo. Dat is best fors, maar door de verhoudingen is het alsnog een vrij ranke maar onverwacht solide aanvoelende verschijning. De R5 Meta’s zijn standaard leverbaar in de kleuren hoogglans zwart met zwarte drivers, hoogglans wit met zilverkleurige drivers, en walnoot met bronskleurige drivers.
Daar kom je in de meeste interieurs echt een heel eind mee, maar ik had er graag nog een extra, wat lichtere en daarom net wat minder traditionele houtkleur bij gezien.
De drivers gaan naar keuze schuil achter dunne, met onzichtbare magneten bevestigde frontjes die nu eens niet met het obligate halfdunne luidsprekerdoek zijn bespannen, maar met een fraai soort microvezelmateriaal dat een beetje aan suede doet denken. Alleen ter hoogte van de drivers is het geperforeerd, en dat maakt een chique indruk. Ik heb overigens geluisterd met de frontjes eraf, omdat ik had vastgesteld dat dat een (overigens zeer minimale) verbetering gaf in detaillering en plaatsing, maar in huishoudens met viervoeters of avontuurlijke kotertjes kun je ze er gerust op laten zitten zonder verlies aan luistergenot.
De R-Serie van KEF profiteert aanzienlijk van de ‘flagship’ technologie die voor de Reference Serie is ontwikkeld. Ik maak mezelf graag wijs dat dit misschien wel de reden is dat ze het de R-Serie genoemd hebben. Niet helemáál op reference-niveau uitgewerkt, maar wel de gelegenheid biedend om voor een bereikbaar bedrag iets heel fraais aan te schaffen dat daarbij in de buurt komt. De vier drivers zijn in een D’Appolito-opstelling bovenaan in de baffle geplaatst. Dat wil zeggen: de twee 13 centimeter aluminium-hybride woofers boven en onder de 12de-generatie tweeweg Uni-Q driver die bestaat uit een 12,5 centimeter aluminium middentoner met in het hart de 2,5 centimeter grote aluminium tweeter, die voorzien is van de bekende ‘tangerine’ waveguide.
Die beschermt niet alleen het kwetsbare membraan, maar zorgt er ook voor dat de hoge tonen niet bundelen maar juist breed worden afgestraald, zodat een mooie grote ‘sweet spot’ ontstaat en de luidsprekers ook ‘off-axis’ nog mooi gedetailleerd klinken. Je hoeft ze dus niet helemaal in te draaien om ze op de luisterplek te richten, en daarmee is het ook bij uitstek een ‘sociale’ luidspreker.
MAT® oftewel Meta
Een van de sterkste troefkaarten die KEF de afgelopen jaren in handen heeft gekregen is de briljante Jack Oclee-Brown, die zich inmiddels Head of Acoustics en VP of Technology mag noemen. Onder zijn leiding werden in Maidstone de Blade modellen en de immens succesvolle LS50 ontwikkeld, en waren hij en zijn team verantwoordelijk voor wat ik als de grootste innovatie van het merk in jaren beschouw: de Metamaterial Absorption Technology, kortweg Meta. Meta is, heel kort door de bocht, een ongeveer 1 centimeter dikke schijf, die achterop de magneet van de tweeter wordt bevestigd, die een doolhof van 30 wiskundig berekende en in elkaar gevlochten gangen van verschillende lengte bevat, waarin alle naar achteren afgestraalde frequenties ‘verdwalen’ volgens het kwartgolflengte absorptieprincipe. Hierdoor kaatsen ze niet terug naar het tweetermembraan, en zo voorkomt deze technologie vertroebeling van de hoge tonen.
Een concurrent van KEF loste dit op met een vrij lange, met dempend materiaal gevulde pijp, maar dat creëerde de noodzaak om er een design-element van te maken dat de meningen verdeelt. De Meta oplossing van KEF zit onzichtbaar binnenin de luidsprekerbehuizing en absorbeert 99% van het geluid dat erin gaat. Dat levert een duidelijk hoorbare verbetering van de transparantie en de ruimtelijkheid op, terwijl de Uni-Q formule al zo’n waanzinnig mooie afbeelding van het geluidsbeeld geeft omdat het een perfecte puntbron is.
Elektrisch en akoestisch
De R5 Meta heeft volgens de specificaties een rendement van 87dB bij 2,83V/1m en een nominale impedantie van 4Ω die over het hele frequentiegebied nergens onder de 3,2Ω duikt. De impedantie- en fasecurve laten bij metingen tot pakweg 500Hz geen rare pieken en dalen zien, dus zou ik de R5 Meta zelfs op een buizenversterker durven aansluiten. Maar ondanks dat ze op zich geen al te ingewikkelde belasting zullen vormen aan de notoir lage dempingsfactor van de uitgangstrafo in een buizenversterker, denk ik gezien de klankmatige resultaten van de luistersessie dat het verstandiger is om er een enigszins potige solid state versterker voor te gebruiken, en dan liefst eentje met een neutraal tot licht mild klankkarakter. Aan de achterkant van de behuizing vind je twee baspoorten die het rendement en de laagweergave ondersteunen.
Als je de luidsprekers noodgedwongen (lees: om de woonkamer leefbaar te houden) relatief dicht bij de achterwand moet plaatsen kan dat leiden tot een teveel aan lage frequenties. De specificaties vermelden een onderste frequentiebereik ‘in room’ van 29Hz op -6dB, en in een te kleine kamer of bij plaatsing te dicht bij de wand of in een hoek kan dat tot overhangend laag leiden. Hiervoor levert KEF twee ‘stoppen’ van celschuim die je in de baspoorten punt aanbrengen. Deze stoppen bestaan uit een buiten- en binnengedeelte dus je kunt de kern eruit halen, waardoor je de baspoort ook gedeeltelijk kunt afsluiten. Hierdoor kun je zorgvuldig met verschillende combinaties experimenteren. Ik vind beide poorten helemaal dichtmaken vaak geen goed idee, omdat het in mijn ervaring enigszins ten koste gaat van de levendigheid en dynamiek van de weergave. In dat geval zou ik liever de luidsprekers iets verder van de achterwand af proberen te plaatsen of uit de hoek proberen te halen als je ze daar hebt staan.
De wisselfilters in de R-Serie zijn voorzien van een bi-wiring aansluiting. In plaats van de bekende maar doorgaans nogal inferieure vergulde brugjes zijn de aansluitpanelen onder op de achterkant van de luidspreker echter voorzien van een draaiknop waarmee je het contact tussen de bas- en midtoog ingang kunt verbreken (door de knop los te draaien - voor bi-wiring of bi-amping) of juist kunt verbinden (voor single-wiring). KEF noemt dit het Link Connection systeem en ik vind het volkomen briljant.
Luisteren naar de KEF R5 Meta
De redelijk ‘minimale’ maar mooi bij elkaar passende opstelling die AVNUE voor me had klaarstaan bestond uit een Hegel H190V versterker met ingebouwde streamingfunctie, die ik via Roon aanstuurde met de plaatselijke iPad, alle bekabeling was van InAkustik. Geen goedkope set, hoe je het ook bekijkt, maar zeker niet onbereikbaar. En bij de eerste tonen werd ook meteen duidelijk dat je geen tienduizenden euro’s uit hoeft te geven om een grootse en meeslepende muziekweergave te krijgen.
Om de oren een beetje op gang te helpen begon ik met de weidse elektronica van State Azure. Het album The Light That Remains bevat dromerige instrumentale nummers die heel ruimtelijk zin geproduceerd, waar ook het nodige diepe en strakke laag in zit, dat door de R5 Meta’s met veel energie en detail werd weergegeven. Er was een mooie verhouding tussen sonoriteit en snelheid; waar de beats kort moesten zijn waren ze kort, terwijl de lage synthetische bastonen daar mooi onderdoor rolden en de luisterruimte vulden.
Iggy
Hoewel een groot stereobeeld vrij gemakkelijk te realiseren is bij elektronische muziek moet een luidspreker dat dan alsnog maar kunnen weergeven. De Uni-Q driver stelde niet teleur. Van mijn eigen LS50 Anniversary’s – waar ik op mijn werkkamer vrijwel dagelijks naar luister – herkende ik het bijna griezelige vermogen van KEF-luidsprekers met Uni-Q drivers om te verdwijnen uit het geluidsbeeld, terwijl er een een scherp afgetekend beeld wordt neergezet waarin alle elementen van de mix stevig op hun plaats staan.
In de verrassend tedere uitvoering van Les Feuilles Mortes (Autumn Leaves) door punk-icoon Iggy Pop, van het voor hem zeer a-typische jazzy pop-album Preliminaires uit 2009, liet de donkerbruine bariton van een voor zijn doen bijna fluisterzacht zingende Iggy veel borst horen, waarmee ik bedoel dat de set ook een lichaam liet horen onder de stem. Die overigens op realistische hoogte tussen de luidsprekers stond.
De opname bevat sowieso veel detail in texturen, want in de op een klarinet gespeelde solo was zowel veel riet als ebbenhout van het instrument te horen. De weergave liet me de mix goed analyseren. En zo kon ik bedenken dat ik de stem misschien iets minder prominent in de mix zou hebben gezet, om het geheel net wat meer samenhang te geven, maar ondanks de relatief hoge energie van de vocalen klonk alles strak en onvervormd, ook op het redelijk hoge volume waarop ik luisterde.
ECM
Op het grotendeels akoestisch opgenomen ECM-album Uncharted Waters van de Noorse trompettist Arve Henriksen laat hij zich begeleiden door gitarist Eivind Aarset en percussionist Terje Isungset, die erom bekendstaat dat hij graag met natuurlijke materialen werkt om zijn ritmische begeleiding op te bouwen. Hij maakt gebruik van stenen en zelfs ijs, wat een wonderlijk en enigszins vervreemdend effect geeft. Dat is denk ik ook wel de beste omschrijving van dit subliem geregistreerde album: wonderlijk en enigszins vervreemdend. In de kleurrijk en ruimtelijk klinkende openingstrack Echoes From The Shore zit behalve veel laag ook heel veel lucht. In de opname zélf, maar ook in de hees aangeblazen trompet van Henriksen, die niet alleen een bewonderaar was van Jon Hassel, maar ook diens speelstijl hanteert. Of eigenlijk moet ik zeggen: in ere houdt. Er zit veel ingehouden kracht en dynamiek in de opname, en het vel van de door Isungset zacht aangeslagen grote trom zie je bijna trillen. Ook in de tweede track was veel detail te horen, en hier speelde de stenen percussie van Isungset een prachtige, klankvolle hoofdrol.
Plano
Het album Verve van Sebastian Plano bevat een goed geslaagde mix van elektronische en akoestische elementen. De track Abeyance klonk weids en liet een zeer diepe ruimtelijkheid horen, waarin de prachtige klankkleuren van de piano met ruim voldoende dynamiek in het gelaagde stereobeeld stonden. Hier durfde ik wel de kwalificatie ‘transparant’ aan te verlenen.
De weergave was voor een luidspreker van deze klasse verrassend ongekleurd, met redelijk diep laag en een beeld dat helemaal loskwam van de luidsprekers, met een hele mooie harmonische structuur. Misschien dat het laag een heel klein snufje meer contour en differentiatie had mogen laten horen, maar de hoge dempingsfactor van de Hegel versterker hield het geheel goed in zijn greep.
Amen
Om de sessie af te sluiten koos ik voor Amen, het nieuwe album van de Franse multi-instrumentalist Igorrr. Niet omdat het zo audiofiel klinkt (de productie is trouwens erg goed) maar omdat het zo ontzettend gaaf is. Gautier Serre, zoals hij in het echt heet, bestookt de luisteraar op dit album met een krankzinnige mix van brute black metal, barokke opera, duizelingwekkende breakcore en triphop (en nóg een genre of tien denk ik...).
Zijn composities en arrangementen zijn inmiddels zo complex dat hij diverse muzikanten om zich heen heeft moeten verzamelen om het opgenomen te krijgen. Serre, die zegt aan Synesthesia te lijden (een neurologische aandoening waardoor je muziek waarneemt als kleuren) schildert hier met een woest palet in grillige penseelstreken een koortsdroomwereld die zowel beangstigend als uitermate fascinerend is. Door de enorme dynamische sprongen die hij maakt is zijn muziek echt een soort torture-test voor hifi-installaties, en met name voor luidsprekers die het bij moeten zien te benen. De R5 Meta had er weinig moeite mee. De muziek klonk diep, driegend en duister en de enige vervorming die hoorbaar was zat in de opname. Zelfs in het snoeiharde metaldeel van de openingstrack bleef het geluid behoorlijk doorzichtig en gedetailleerd, wat zowel iets zegt over de productionele capaciteiten van Serre, als over de akoestische kwaliteiten van de KEF R5 Meta.
Conclusie
Voor wie is de KEF R5 Meta een geschikte luidspreker? Laat ik allereerst zeggen: voor een echte muziekliefhebber. Want deze luidsprekers zijn in staat om op een geloofwaardige manier muziek weer te geven. En dat mag dan ook nog eens een behoorlijk eclectische mix van genres en stijlen zijn. Het is ook een luidspreker voor iemand die een versterker heeft (of erbij wil kopen) met redelijk wat vermogen en een goede dempingsfactor. Dan is de R5 Meta echt tot hele gave dingen in staat.
Gelet op de afmeting van de luisterruimte bij mijn gastheer AVNUE hoef je geen balzaal van een woonkamer te hebben om te kunnen genieten van het onverwacht diepe en krachtige laag dat de R5 Meta weet te produceren. Ik schat dat je ze vanaf zo’n 20 vierkante meter goed kunt gebruiken, een beetje afhankelijk van de plaatsingsmogelijkheden. Want ze vinden het toch wel fijn als je ze iets verder de kamer in kan plaatsen, zeg zo’n 30 tot 50 centimeter van de muur, want dan kunnen de schuimstoppen in de doos blijven en behoud je de volle dynamiek en ruimtelijkheid. Maar ook als ze toch wat verder naar achteren moeten staan zal dat relatief weinig invloed hebben op het grootse geluidsbeeld dat ze kunnen neerzetten.
En zo heeft de kleinste vloerstaander in de R-Serie van KEF dan toch eindelijk zijn review gekregen. Ondanks dat ze al een paar jaar op de markt zijn denk ik dat de KEF R5 Meta nog steeds een hele sterke propositie is in deze drukbezette prijsklasse. Ga ze horen, als je in de markt bent voor nieuwe luidsprekers, de kans dat ze je verrassen is groot. Bij mij is het ze in elk geval al gelukt. Met hun van de Reference Serie neergedruppelde technologie komen ze een aardig eind in de buurt van de prestaties van die serie, tegen een aantrekkelijke prijs. De KEF R5 Meta heeft, in de meest positieve zin van het wood, oprechte sterallures.
KEF R5 Meta
3.600 euro per paar | hoogglans zwart of wit, walnoot | www.kef.com
Beoordeling 4.5 / 5
