Ondanks dat ik een ingespeeld paartje kreeg besloot ik om ze twee dagen op redelijk volume te laten spelen zonder er kritisch naar te luisteren. Volgens opgave van DALI hebben ze ongeveer 100 uur nodig om los te komen en dan neem ik liever het zekere voor het onzekere. Dus 's avonds het geluid van de televisie, 's nachts internetradio op een wat lager niveau, en overdag - terwijl ik boven op mijn kantoor zit - flink "doorfluiten" met mijn onvolprezen IsoTek Rejuvination & Burn-In cd. Het begint een vast ritueel te worden. Wat me meteen opviel, en wat gedurende de twee dagen inspelen ook nauwelijks veranderde, was de enorme transparantie en snelheid in het midden en hoog. Ik kan me niet herinneren dat ik die graad van verfijning eerder heb gehoord bij een luidspreker in deze prijsklasse. Toen ik er op dag drie - eindelijk - eens goed voor ging zitten en begon met de prachtige 24/96 versie van het album One Guitar van Ottmar Liebert heb ik echt een dikke drie kwartier ademloos zitten luisteren. Als de luidsprekers achter een gordijn hadden gestaan en iemand had me wijsgemaakt dat ik naar kostbare elektrostaten zat te luisteren had ik het geloofd. Het realisme dat deze luidsprekers met deze hoogwaardige opname haalden was indrukwekkend.
Detailrijk tot op microniveau, vol natuurlijke klankkleuren, uiterst dynamisch en met een waanzinnige timing. Daarna dus maar snel een andere gekoesterde opname gekozen, het recent uitgebrachte album When The World Was One van Matthew Halsall & The Gondwana Orchestra, in dit geval de fantastisch klinkende 24/88.2 versie. Wat mij betreft is dit het independent jazz-album van het jaar! In het nummer "Far Away Places" vielen me opnieuw de grote klankrijkdom en de enorme snelheid en transparantie op, maar bij het inzetten van de contrabas merkte ik ook dat er wat compressie in het laag te horen was. Bovendien was het een tikje aan de overdadige kant. Dat zou natuurlijk kunnen komen omdat de laagweergave tot 38 Hertz (-3dB) van de Rubicon 6 in mijn niet al te grote woonkamer problematisch is, maar daar heb ik met mijn eigen luidsprekers, die nog lager gaan, geen last van. De oplossing was redelijk snel gevonden. Want ondanks dat de luidsprekers 40 centimeter van de achterwand af stonden (DALI adviseert minstens 20 centimeter) veroorzaakten de twee baspoorten waarschijnlijk een staande golf en dus een bult in het laag. Door ze nog eens 20 centimeter verder naar voren te zetten kwam het laag weer mooi in balans. Dat stuitte echter op bezwaren bij mijn betere helft, die terecht opmerkte "dat ze nu wel heel ver de kamer in kwamen". Omdat ik een groot voorstander ben van een goede balans tussen hobby en gezinsleven was goede raad eventjes duur. Maar ook hier vond ik een - hoewel misschien iets minder verantwoorde - oplossing door de luidsprekers terug te schuiven naar hun oorspronkelijke positie en ze, tegen het advies van DALI in, dus wel enkele graden "toe-in" te geven. De tweeters waren nu nog steeds op een punt ver achter de luisterpositie gericht, waardoor ik nog steeds off-axis zat, maar omdat er geen staande golf achter de luidsprekers meer kon ontstaan was het laag nu beter in balans. Het leidde in elk geval tot de gedachte dat ik waarschijnlijk ook heel goed met de iets kleinere Rubicon 5 had toegekund. Luisteren in de eigen huiskamer dus, voordat tot aanschaf wordt overgegaan!
Kippenvel
Zoals ik ook al schreef in de recensie van de DALI Epicon, raakte ik vrij snel gewend aan de transparantie en snelheid en de vrijwel totale afwezigheid van vervorming in het geluid. Toen de verbazing daarover langzaam begon weg te ebben kon ik me wat beter concentreren op het totale plaatje dat de Rubicons neerzetten. Het beeld dat ze weergeven is breed en diep en de plaatsing is erg goed. En daarmee bedoel ik niet dat alles "gestoken scherp" in het geluidsbeeld stond, want daar heb ik juist een hekel aan. Je krijgt dan een plaatje zoals in een kijkdoos, scherp uitgesneden maar in meerdere platte vlakken. Ik vergelijk het altijd maar met een televisie waarbij alle digitale beeldverbeteraars op maximaal zijn gezet. Dat is niet natuurlijk. Ik hoor liever een organisch geheel, zoals in een concertzaal waar je ook de krakende schoenzool van de derde violist op de tweede rij niet hoort. De perfect gedoseerde diffuse manier waarop de Rubicons de schitterende ECM opname van Arvo Parts Lamentate aan me presenteerden veroorzaakte kippenvel van mijn kruin tot mijn, nou ja, eh, onderrug.
De DALI Rubicon is wat mij betreft geen luidspreker die tot het uiterste op resolutie getuned is door het hoog een beetje te "liften". Dat is een veelgebruikte truc om ruimtelijkheid en detaillering te benadrukken, maar het geluid wordt er wat kil van en op hogere volumes is het verschrikkelijk vermoeiend. Niet zo bij de Rubicon dus. Ik heb er echt vele aaneengesloten uren naar zitten luisteren zonder er ook maar een seconde genoeg van te krijgen.
Toch heb ik ook een klein puntje van kritiek. Vooral als ik naar mannenstemmen luisterde bekroop me het gevoel dat het lagere middengebied net iets rijker had mogen zijn. De mij zeer na aan het hart liggende vocalen van David Sylvian ontbrak het een beetje aan "borst". Niet extreem, maar ik heb hem wel eens met meer sonoriteit gehoord. De vraag is echter of je van een luidspreker van net geen 1.800 euro per stuk, die al zo veel zo verschrikkelijk goed doet, mag verwachten dat hij ook nog eens die waarschijnlijk moeilijkste van alle klanken perfect weergeeft. Het frequentiegebied waarin de meeste mannenstemmen zich bevinden ligt gemiddeld rond de 120 Hz, zeer ruim binnen het bereik van de 6,5 inch woofer/middentoners die pas bij 2600 Hz worden overgenomen door de dome van de hybride tweeter. Waarom het me bij de meeste vrouwenstemmen (gemiddeld slechts 90 Hz hoger) minder opviel is me daarom een raadsel. Ik ben geneigd om het toe te schrijven aan het geheel van streamer, d/a-converter, versterker en alle bekabeling en ik lag er dan ook absoluut niet wakker van.
Alea iacta est
DALI heeft met de Rubicon serie een eerste vervolgstap gezet op het pad van verdere revolutionalisering van hun luidsprekerontwerpen. Eigenlijk was er na de Epicon al geen weg meer terug, maar het feit dat de Rubicon er nu, twee jaar later, inderdaad is kan als een definitieve bevestiging van de ingeslagen weg worden gezien. Na wat zorgvuldig schuiven om de optimale plaatsing te vinden vervult de zeer transparante, supersnelle, gedetailleerde, lichtvoetige, maar vooral muzikale allround klank van deze luidspreker me met groot plezier. Je zult mij nooit horen zeggen dat 3598 euro voor een set luidsprekers "goedkoop" is, maar als je ziet en vooral hoort wat de DALI Rubicon 6 voor dat geld presteert kan ik ze met een gerust hart "niet duur" noemen. En dat, beste luistervrienden, is een stevige aanbeveling waard!
Prijs
DALI Rubicon euro 3.598,-
AND Benelux
www.andbenelux.nl
www.dali.nl
