De X38 is niet het volledig transparante venster op de werkelijkheid, zoals de TAD Reference dat is.  Dat is in alle redelijkheid ook niet te verwachten. De X38 heeft duidelijk herkenbare eigenschappen, die maken dat deze weergever bij de voorkeur van specifieke groepen luisteraars zal gaan horen. Aangestuurd met een set die deze Excite maximaal uitnut, valt de magistrale ruimtelijkheid op. Diep en kamerbreed. Het geluid is verfijnd, smooth en enigszins naar achteren geplaatst. De Dynaudio laat een perspectief horen, zoals dat zich manifesteert op rij vijf.  Een hifi-recensent, die te lang in een badkuip met jargon heeft gelegen, zal wellicht opmerken dat deze luidspreker niet ‘in your face’ is. Vertaald naar een kader dat voor gewone consumenten inzichtelijk is betekent het, dat het niet zo direct en confronterend klinkt zoals iemand dat ervaart op een afstand van 2 meter van de drums en het koper.  Dat vermindert enigszins de mate van realiteit. Dynamisch kan de X38 enorm uithalen. Met name in het laag kan het knetterhard en speelt deze weergever met een zeer strakke dance-bas. De X38 verleent een concertvleugel daarmee een enorm gewicht. Daarbij worden niet de laagste octaven geraakt, maar de meeste muziek zal niet tekort komen vanaf de pakweg 30Hz die nog daadwerkelijk gereproduceerd wordt. In dat laagbereik valt wel een klein piekje op ergens rond de 85-94Hz, waardoor de upper-bass en het lage midden enigszins ‘rijp’ opereren.  Dat biedt dan weer warme en rijke tonale kleuren en een betrokken geluidsbeeld. Voor de rest is het frequentiespectrum in balans en vrij van hoorbare resonanties in de overgangsgebieden, waardoor stemmen en instrumenten te alle tijden beluisterbaar blijven. De tweeter zou iets meer detaillering mogen hebben, maar schiet daarin ook niet tekort. De X38 biedt met dat alles een redelijk ‘easy going’ karakter en is geschikt voor vrijwel alle muziekstijlen.  Toch is er tussen Dynaudio-weergevers en de versterker een enigszins gevoelige relatie.  Het maakt kennelijk dat tijdens veel internationale shows de weergevers van dit merk niet altijd de volle aandacht op zich vestigen met ‘best sound of the show’ of andere lofuitingen. Omdat hier het gevoel leefde dat de X38 nog iets verborgen hield, werd een heel extra weekend experimenteren en luisteren ingelast. Met weer een heel andere set, waar dit keer de welhaast perfecte match met de X38 in alle eerlijkheid niet helemaal van te voren was ingeschat. 

Nog idioter omdat de gebruikte voorversterker nog maar half gerestaureerd is, houtje touwtje in elkaar hangt, met een voeding die niet conform de specs is en wacht op onderdelen uit een Russisch militair depot. Net als met hier eerder aanwezige Dynaudio-modellen is het dan alsof er gewoon een knop omgaat. De performance werd daarmee naar een heel nieuw level getrokken.  Het perspectief vanaf rij vijf werd nu rij drie en de detaillering nam nog een stapje toe.  Het belangrijkste verschil is dat de X38 verder opschoof in de richting van een ‘zo min mogelijk aanwezige luidspreker’.  Om heel exact te zijn: de X38 zet nu echt een volledig holografisch ruimtebeeld neer.  Er is sprake van echte stereo. Dat is niet helemaal zoals de beleving tijdens audio-shows zich vaak voordoet. Dat het stemmetje braaf uit het midden komt (als dat niet zo is zit iedereen te draaien en te schuiven....), een trompet van rechtsvoor van zich doet spreken en er links, half uit de luidspreker komend, nog een tingeltje te beluisteren valt. Nee, echte stereoweergave zet een volledige ruimtelijke afbeelding neer, met toegevoegd geluid tussen de stemmen en instrumenten, waardoor de luisteraar informatie krijgt over de akoestische ruimte en de plaats van de muzikanten. Zo’n volledige holografische bel, waar je in kunt duiken, zoals in een golfslagbad.  De Yamaha CFX-vleugel, waar HJ Lim Beethoven op speelt, staat nu fysiek in de ruimte, met een enorme dynamische power in het laag en midden.  Daarin kan de X38 ongelooflijk uithalen. Daaromheen echte ruimte. Breed, diep, hoog en vol met klank en akoestische informatie.  Haast zoals in de realiteit.  Na heel hard werken, verloor de Dynaudio-set daarmee dat rare hifi-show demo-geluid, waarbij muziek altijd uit drie richtingen ‘beamed’ in een verder kale omgeving. Ook klankmatig speelde de X38 nu op niveau.  Maar, wie het geluid van een Yamaha echt goed kent, zal meteen opmerken dat er nog iets ontbreekt in het hoog-midden en hoog.  De CFX-vleugel heeft een heel specifiek soort heldere toon en ook veel drive in de hogere octaven.  In principe is de CFX zowel helder, als rijk van toon in alle registers. Door het zeer geciviliseerde en enigszins beleefde karakter van de X38 wordt iets ingeleverd op het gebied van ‘dynamic edge & drive’, vooral in die hogere octaven.  Het voordeel is weer dat deze weergever vergevingsgezind zal zijn in minder optimale akoestische omstandigheden en met minder lineaire elektronica. In ieder geval is de X38  met de nieuwe aansturende set heel duidelijk het ‘hifi-box-karakter’ kwijt.  Het systeem doet nu zoveel mogelijk wat een high-end systeem hoort te doen. Namelijk luidsprekers ‘afwezig’ en een directe ‘encounter’ met de uitvoerenden in hun akoestische omgeving.  Het klinkt zeer goed en binnen de hierboven genoemde ‘grondeigenschappen’ van de X38 bestaat nu de indruk dat deze weergever hier maximaal presteert. Zodanig dat dit geluid, zonder een gevoel van tekortschieten, aan de vertegenwoordiging van Dynaudio kan worden gepresenteerd als die dingen over enkele weken weer worden opgehaald.  Maar, het is wel de zoveelste keer in de luisterruimte dat een Dynaudio luidspreker pas na veel rekenen, meten, matchen en tunen haar verborgen talenten prijsgeeft.  Voor de consument en voor degene die demonstreert met deze X38, betekent het simpelweg dat er bewust aandacht moet worden besteed aan de versterkerkeuze.  Als dat klopt, kan de X38 op een verrassend hoog niveau spelen.  Is dat nou een uitzonderlijke situatie?  Misschien doet de inherente kwaliteit van Dynaudio wel een flink beroep op de kwaliteit van de externe omstandigheden. Maar feitelijk vraagt alle hifi-apparatuur om veel zorg. Voor veel consumenten is hifi gewoon een hobby. Maar in werkelijkheid is het een zeer gecompliceerd vakgebied.  Alleen de dealer met zeer veel kennis en ervaring kan dan systemen bouwen die boven het maaiveld uitsteken.

Conclusie
De Dynaudio Excite X38 is een fraai gebouwde vloerstaande luidspreker met specifiek voor dit model ontwikkelde drivers. Luxe voeten bieden de keuze tussen rubber of spikes, zijnde de koppeling met de vloer. Bij de kernwaarden horen het ruimtelijke, verfijnde, innemende en dynamische geluidsbeeld, dat vanuit het perspectief van de luisteraar enigszins naar achteren staat. Het betrekkelijk gunstige rendement van de X38 en de lineaire impedantiecurve maken dat de puur technische versterkermatch niet lastig is.  Zoals met veel Dynaudio-modellen is het wel belangrijk om zorg te besteden aan de kwalitatieve versterkerkeuze, teneinde alle eigenschappen van deze weergevers maximaal te kunnen benutten.  Daarmee kan deze Dynaudio dan royaal boven de gangbare ‘beestenbende’ uitsteken en veel verschillende muzieksoorten op een voortreffelijke manier weergeven.

Prijs
Dynaudio Excite X38 € 2990,- per paar
www.dynaudio.nl