In de jaren zeventig produceerde DG een aantal vierkanaals recordings. In die jaren waren er veel multichannel-formaten in de markt. Niet alleen voor vinyl, maar ook voor tape en radio broadcasts. Bekend waren CD-4 (JVC/RCA), UD-4 / UMX / BMX (Denon) en SQ-4 van Sony. Allemaal systemen met voor- en nadelen, die uiteindelijk achterhaald werden door de multichannel mogelijkheden van Dolby, DTS, DVD-audio en sacd. Eigenlijk een vreemd verschijnsel. Toen de techniek zeer primitief was, hielden velen zich bezig met multichannel. Maar, nu we de beschikking hebben over perfecte meerkanaalstechniek, blijft de markt steken in stereo. De DG-opnamen zijn in originele vorm geregistreerd op half-inch analoge tape. Met een snelheid van 38cm/seconde, in vierkanaals en gecodeerd met Dolby A. De tapes liggen in Duitsland opgeslagen, maar de bedoeling is dat dit archief wordt verplaatst naar London, waar zich onder Heathrow Airport het grote EMI-archief bevindt.



Daar liggen ook de masters van de Beatles en andere bekende artiesten. De meeste tapes zijn 30 jaar lang niet uit de doos geweest. Jean-Marie gaf aan dat de tapes in voortreffelijke staat zijn. Er is maar één tape die afgekeurd werd. Bij magnetische tapes bestaat het gevaar dat de magnetische laag loskomt van de drager, maar dat is ook vaak merkgebonden. In de masteringroom bij Polyhymnia in Baarn worden de tapes afgespeeld op een Studer A-80 half-inch machine (die heeft vier channels). De interne versterkers worden daar niet voor gebruikt. Het 4-channel signaal gaat direct vanaf de leeskop naar een externe versterker voor magnetic heads. Vandaar wordt het signaal omgezet naar dsd. De resulterende sacd-schijven hebben vier kanalen. Er zijn experimenten geweest om een vijfde centerchannel toe te voegen, maar dat gaf meer problemen dan toegevoegde waarde. Een luistersessie bij Polyhymnia bevestigde duidelijk de superioriteit van multichannel boven stereo en vanzelfsprekend de kwaliteit van deze digitale transfers. Jean-Marie gaf ook uitleg over het op de juiste manier maken van meerkanaals-opnamen. Hij kwam tot de conclusie dat ze dat in de jaren zeventig bij DG al heel goed begrepen.



Remastered Classics
Inmiddels zijn er bij PENTATONE zo’n twintig vierkanaals releases verschenen in de serie ‘Remastered Classics’. De originelen stammen uit de jaren zestig, zeventig en tachtig. Bij de remastering werden de oorspronkelijke opnametechnici betrokken. Ook alle originele calibratie- en testtapes zijn in Baarn beschikbaar om de Studer machines in te regelen. Op die manier is het mogelijk om het signaal zo authentiek mogelijk om te zetten naar digitaal. In de jaren dat deze opnamen werden gemaakt, waren het alleen de opnametechnici die de enorme mogelijkheden van deze four channels konden beluisteren. Multichannel van topkwaliteit lag grotendeels buiten het bereik van muziekliefhebbers.



Met de huidige techniek kan die kwaliteit ook thuis genoten worden. Jean-Marie bevestigde vervolgens een van de goed bewaarde geheimen uit de high-end audio. Het is namelijk mogelijk om indrukwekkende multichannel-weergave te krijgen zonder absurde bedragen te moeten investeren. Schaf vijf mini-monitoren aan van een goede kwaliteit (zeer goede monitoren zijn er al vanaf 125 euro/stuk). Combineer dat met een fatsoenlijke Dolby Digital receiver (pakweg 300-600 euro). Sluit een multichannel sacd-speler aan. Voeg een goede subwoofer toe aan het systeem en zet de monitoren op statieven vrij in de luisterruimte. Zo’n hele set kost pakweg 1600 euro en speelt veel kostbaarder stereosystemen volledig tegen de muur. Uiteraard hoort daar de hele catalogus aan PENTATONE -remasters bij.

www.pentatone.nl