In- en uitgangen en mogelijkheden

Een kijkje in de Cinema Grand Signature eindversterker laat een opgeruimde opbouw zien met fraaie componenten (o.a. Monster interne bekabeling). De bodemplaat, waar enorme MOSFETS op zijn gemonteerd (ik telde er 8 per kanaal) doet dienst als koellichaam. Het heeft dus waarschijnlijk zin om de bodem van de kast te dempen of het apparaat op kegels te zetten. De rubber voetjes die aan de onderzijde zijn vastgekleefd zijn in dit opzicht nog goed te verbeteren. Een enorme trafo (zo te zien geen ringkern) en grote elco`s voorspellen een stabiele voeding.

Zowel voor- als eindversterker gebruiken IEC ingangen voor de spanning, dus er kan geëxperimenteerd worden met netkabels. Maar wat kan er nog verder voor moois op de apparaten worden aangesloten? Nou, heel wat...

Te beginnen bij de eindversterker, die naast de gebruikelijke 5 paar RCA ingangen ook is uitgerust met XLR gebalanceerde inputs voor alle kanalen (voor dit review is slechts gebruik gemaakt van de single-ended RCA ingangen). Voor ieder paar RCA ingangen is ook een paar RCA uitgangen beschikbaar, waarmee een tweede eindversterker kan worden doorgelust of eenvoudig kan worden gebiamped. Luidsprekeruitgangen bij de Cinema Grand zijn ook dubbel; er is een "current source" en "voltage source" uitgang voorhanden. De current source zou de output van een buizenversterker nabootsen, door een hogere uitgangsimpedantie. Voor dit doel zijn enorme draadweerstanden gemonteerd. Persoonlijk vind ik dit enigszins het paard achter de wagen spannen. Immers, een hoge uitgangsimpedantie is niet perse de reden waarom buizenversterkers beter klinken, maar vooral het afwijkende vervormingsgedrag (stroombeperking i.p.v. spanningsbeperking) en aanwezigheid van vooral even harmonische vervorming. Wat wel een zinnig punt is van de Cinema Grand is zijn extreme stabiliteit: het vermogen dubbelt simpelweg van 425 W in 8 Ohm naar 850 en 1700 in respectievelijk 4 en 2 Ohm (punt van clippen). Dit is mogelijk door de "tracking downconvertor" schakeling die in de versterker (en de door hetzelfde merk verkochte subs) wordt gebruikt. Wat erg tegenviel was het feit dat er geen banaanpluggen kunnen worden gebruikt op de eindversterker, vanwege niet-verwijderbare pluggen in de 4 mm banaanopeningen. Door die pluggen zijn draaduiteinden ook niet in de binding posts te krijgen en blijft het gebruik van spades over. Echter, daar is net te weinig ruimte voor bij deze versterker… Ik heb uiteindelijk pins gebruikt, die ik klemde onder de schroefterminals. (Overigens is er ook een 200W per kanaal uitvoering van de eindversterker, simpelweg Cinema Grand geheten.)

De Sunfire Theater Grand II surround voorversterker is behoorlijk compleet uitgerust. Uiteraard kunnen Dolby Digital®, Dolby Pro Logic® en DTS® worden gedecodeerd en is er een 5.1-ingang voorhanden voor SACD en DVD-Audio. Helaas heeft de voorversterker (nog) geen 7.1-kanaals mogelijkheid. Het decoderen van THX surround EX® en DTS-ES® matrix/discrete behoren dus niet tot de mogelijkheden. Ook Dolby ProLogic II® alsmede de DTS variant DTS:Neo6® ontbreken. Er zijn vijf audio/video inputs, die audio, alsmede S-Video en composite video schakelen en drie gelijksoortige uitgangen. Vier pure audio-ingangen en twee tape uitgangen maken de voorversterker geschikt voor de meest complexe systemen. Zelfs een MM-phonotrap en ingebouwde tuner ontbreken niet. Wat zeer bijzonder is, zijn de 2 schakelbare component ingangen. Drie optische en zes coaxiale digitale ingangen accepteren de digitale signalen en een coaxiale uitgang is voorhanden voor digitale opnames. De aanwezige RS232 poort kan worden gebruikt voor updates en voor aansturing met een computer of luxe afstandsbedieningssystemen zoals van AMX of Lexicon. Een trigger uitgang is aanwezig voor aan/uitschakelen van versterkers en/of laten zakken van elektrische projectieschermen. A/D conversie van digitale signalen kan tot 96kHz en wordt uitgevoerd door zeer mooie en muzikale 24 bit Analog Devices D/A-omzetters. Alle ingangen worden gedigitaliseerd met een 24 bit Crystal Semiconductor A/D-omzetter. Additionele DSP wordt vervuld door een 24 bit Motorola Symphony™. Alle in- en uitgangen zijn verguld uitgevoerd en naast ongebalanceerde zijn ook gebalanceerde uitgangen beschikbaar voor alle kanalen. Er zijn verder maar liefst 3 (ongebalanceerde) subwoofer uitgangen aanwezig en is het mogelijk zij-speakers aan te sluiten voor het door Sunfire ontwikkeld “Seven-axis”.

Bediening

Verpakking van de apparaten was prima: de eindversterker zat zelfs in een dubbele doos. De handleidingen bij de apparaten zijn overigens alleen in het Engels, maar zijn wel zeer helder en duidelijk geschreven. Bij de handleiding van de voorversterker zat een leaflet met de melding dat het mogelijk was gemaakt dat de software van het apparaat kan worden upgewaardeerd door simpelweg een CD-tje te draaien! Upgrades d.m.v. de RS232 poort blijven ook mogelijk. De voorversterker bleek eenvoudig te bedienen, alleen de meegeleverde afstandsbediening vond ik persoonlijk minder geslaagd, vooral vanwege zijn beperkte bereik. Het precies richten van de a.b. op de apparatuur is noodzakelijk. Met een Philips Pronto is dit niet het geval. Ook het on-screen display van de voorversterker vond ik persoonlijk wat mager: slechts een enkele regel op het beeldscherm verschaft de informatie en deze verdwijnt ook net te snel weer van het beeldscherm, waardoor je instellingen snel moet uitvoeren.

Iedere surround (voor)versterker heeft een functie, “bass management” genoemd, waarmee ingesteld kan worden of de speakers “large” (full-range) of “small” (beperkt in de bas) zijn en bij welke frequentie de processor bas naar een of meerdere subwoofers of large fronts moet filteren. Het bass management is bij de Theater Grand II redelijk rudimentair opgezet: er zijn kantelfrequenties te kiezen van 80, 90, 100, 110 en 120 Hz maar ik had liefst ook een lagere frequentie gezien, zoals 40 of 50 Hz. De gekozen frequentie geldt dan voor ALLE kanalen die op small worden gezet. Een verdere beperking is het feit dat bij keuze van “small” fronts, de center en surrounds ook automatisch alleen op small kunnen worden gezet. Bij instelling van large fronts en small surrounds zal automatisch ook de center op small worden geforceerd. Op zich niet onlogisch allemaal en in de meeste gevallen afdoende, maar liefst had ik wat meer flexibiliteit gezien op dit vlak.

Een andere functie van iedere surround (voor)versterker is “time alignment”. Hiermee kan worden ingesteld hoe ver alle speakers van de luisteraar af staan, voor een zo homogeen mogelijk klankbeeld zonder looptijdverschillen. Ook hier is gekozen voor een beperkte oplossing: er zijn alleen tijdsvertragingen in milliseconden in te stellen voor het center kanaal en beide surroundkanalen. Een individuele instelling per kanaal in meters afstand is een stuk flexibeler en makkelijker. Gelukkig is de handleiding zeer helder in het uiteenzetten van de verschillende mogelijkheden en instellingen.

Het is zeer belangrijk dat alle kanalen van een surround setup zijn afgesteld op hetzelfde niveau. Gebruik van een (analoge) geluidsdrukmeter is hiervoor onontbeerlijk. Het beste is om te testen met externe testsignalen van DVDs als “AVIA: Guide To Home Theater”, “Video Essentials” of “Ultimate DVD Platinum”. De interne testtonen van surround processors kloppen namelijk niet altijd even goed. Helaas was dit ook het geval bij de Theater Grand II: de door de voorversterker gegenereerde testtoon voor de sub bleek 10 dB te hard te zijn t.o.v. de andere kanalen en de testtoon voor de zijspeakers gebruikt voor “Seven-axis” bleek veel te zacht. Beide problemen zijn te omzeilen door de sub met de interne testtonen 10 dB harder te calibreren dan de andere kanalen en de instelling van de zijspeakers gelijk te zetten aan die van de fronts. Dit gaf in mijn situatie althans een goed resultaat.

Bij calibratie van de geluidsdruk van de kanalen met “Ultimate DVD Platinum” viel mij iets eigenaardigs op: bij analoge en digitale (PCM) stereosignalen en bij Dolby Digital 2.0 signalen was het bas-niveau van de sub aangesloten op de “sub out” RCA uitgang van de voorversterker 6 dB te hard. Een large of small instelling van de fronts maakte niets uit. Zoals bij veel andere surround (voor)versterkers wordt de bas van de frontkanalen ten allen tijden gedupliceerd in de sub, met een verdubbeling van de bas tot gevolg. In mijn ogen is dit fundamenteel verkeerd. Bij een large instelling van de fronts zou de sub niet mee mogen doen: de fronts zijn immers full-range! Bij een small instelling van de fronts zou de sub alleen de afgefilterde bas van de fronts weer moeten geven. Om dit probleem te omzeilen zijn twee scenario’s denkbaar:
Zet bij gebruik van large fronts de sub UIT bij het luisteren naar muziek, of sluit de sub aan via de luidsprekeruitgangen van de eindversterker, parallel aan de fronts. In het laatste geval worden de frontkanalen volledig belast met bas en LFE, wat voor sommige speakers echt teveel van het goede kan zijn.
Zet bij gebruik van small fronts de sub 6 dB zachter bij het luisteren van PCM en Dolby Digital 2.0 bronnen.
Beide “oplossingen” zijn niet erg praktisch, maar noodzakelijk om een neutrale basweergave te krijgen bij stereo (muziek)weergave. Overigens is de Theater Grand niet de enige processor met een zodanige opzet.