Dutch & Dutch 8c: kast en drivers

De 8c is een drieweg model dat is voorzien van een tweetal woofers. De 8c heeft een zware en massiefhouten kast. De buitenkant is gemaakt van 19 millimeter eikenhout, de binnenkant van 18 millimeter berkenhout. De baffle is gemaakt van een gegoten mix van ABS en polycarbonaat. De vorm van de baffle is ingegeven door akoestische wetmatigheden. De randen van de baffle zijn afgerond voor een minimale diffractie.

De tweeter, afkomstig van de Noorse driverbouwer SEAS, heeft een diameter van 25 millimeter, ligt enigszins verzonken in de baffle en maakt gebruik van een waveguide. Het membraan is gemaakt van een legering van aluminium en magnesium. De middentoner wordt eveneens gemaakt door SEAS. De aluminium conus heeft een diameter van 200 millimeter (acht inch). Aan de achterkant van de kast bevindt zich een tweetal aluminium conus woofers met een diameter van 200 millimeter afkomstig van Wavecor.

De tweeter en woofers zijn geplaatst in hetzelfde gesloten compartiment. De middentoner kan zijn energie kwijt via een soort kieuwen aan weerszijden van de kast.

Dutch & Dutch 8c: woofers aan de achterkant en boundary coupling

Misschien wel het meest opvallende aspect van het fysieke ontwerp van de 8c is de plaatsing van de woofers aan de achterkant. De lage tonen stralen tegen de achterliggende muur en de luidspreker dient bij voorkeur vrij dicht tegen een achterwand aangezet te worden (tussen 10 en 50 centimeter, niet meer dan 80 centimeter). In plaats van te trachten de kamerakoestiek te omzeilen of te compenseren, wordt de kamerakoestiek door Dutch & Dutch omarmd en speelt een wezenlijke rol bij de weergave van lage tonen. Vrije plaatsing is niet aanbevolen want dan gaat energie verloren.

Door boundary coupling worden de 8c’s en de achterliggende muur feitelijk één systeem. Op deze wijze wordt versmering en interferentie tussen het directe en het weerkaatste signaal vermeden. Dit geeft volgens de fabrikant het laag een wat strakker en meer punchy karakter dan dat van conventionele luidsprekers. DSP zorgt voor een perfecte fase tussen lage tonen en middentonen.

Dutch & Dutch 8c: cardioïde afstraling van middentoner

De middentoner heeft een cardioïde afstraalgedrag (niervormig). Dit maakt ondermeer de plaatsing van de luidsprekers niet heel kritisch. Een beetje meer of minder indraaien naar de luisterpositie blijkt weinig uit te maken.

Het cardioïde afstraalgedrag is van akoestische aard. De 8c gebruikt de backwave van de middentoner. Die backwave is in tegenfase met de frontwave en dat wordt gebruikt om het geluid naar achteren uit te doven. Normaal gesproken is de backwave van een middentoner een probleem bij de bouw van een luidspreker. Middels stevige, dode kasten en dempingmateriaal probeert een luidsprekerontwerper ervoor te zorgen dat de backwave niet naar buiten kan ontsnappen als vertraagde resonanties, maar in de kast blijft en daar in warmte wordt omgezet. In de 8c worden twee vliegen in één klap geslagen door die energie juist te gebruiken om de cardioïde te vormen.

Dutch & Dutch 8c: versterkers en cross-over

Aan boord van de 8c bevinden zich klasse D versterkers. Tweeter en middentoner worden ieder door hun eigen versterker van 250 Watt aangestuurd. Voor de woofers is een versterker van 500 Watt beschikbaar. Dutch & Dutch bouwt de versterkers niet zelf. Ze zijn afkomstig van Pascal. De DA-conversie chip is van Texas Intruments. Alle schakelingen er omheen zijn in huis ontworpen.

Aan de onderkant van de 8c is een kleine ventilator geplaatst die aanslaat als de elektronica te warm zou worden. Dit zal alleen een rol spelen bij zeer hoge volumeniveaus. Tijdens de testperiode is de ventilator niet waargenomen, ook niet nadat het volume een tijdje was opengedraaid.

De 8c is voorzien van een vierde orde Linkwitz-Riley cross-over met kantelfrequenties op 100 Hz en 1.250 Hz.

Dutch & Dutch 8c: aansluitingen en functies

De 8c heeft een geaarde voedingsaansluiting die geschikt voor een netspanning tussen 110 en 240 Volt. Verder heeft de 8c een netwerkaansluiting type RJ-45. De netwerkaansluiting is alleen nodig voor het inregelen en instellen van de 8c. Een internetverbinding is daarbij niet nodig. Als de 8c is ingesteld, kan de netwerkkabel worden verwijderd. Voor het afspelen van muziek is geen netwerkverbinding nodig, maar dit zal mogelijk in de toekomst veranderen want de 8c zal geschikt gemaakt gaan worden voor Roon. De nodige hardware is al aan boord.

Dat de 8c in den beginne vooral werd opgepakt in de professionele wereld is te zien aan de aansluitingen. Een analoge cinch-aansluiting ontbreekt, evenals een optische aansluiting. De gebruiker kan muzieksignaal analoog aanleveren via XLR (keuze uit twee gevoeligheden) of digitaal via AES/EBU. In beide gevallen wordt dezelfde XLR-ingang gebruikt en met een knopje kan de functie van de XLR-ingang worden bepaald. Met een omvormer zou eventueel digitaal cinch naar AES/EBU kunnen worden omgezet.

Verder is nog een subwoofer-uitgang aanwezig (XLR). De laagweergave van de 8c bleek zodanig dat op geen enkel moment de wens tot plaatsing van een subwoofer boven kwam drijven.

Ten slotte is ook een doorlusuitgang (XLR) aanwezig voor het eventueel koppelen van meerdere 8c’s.

Dutch & Dutch 8c: inregelen van parametrische toonregeling en frequentiebereik

Eén van de onderscheidende eigenschappen van de 8c is de uitgebreide parametrische toonregeling. In totaal kunnen 24 filters worden gedefinieerd waarbij de kantelfrequentie en de versterkingsfactor (of verzwakkingfactor) vrijelijk kunnen worden gekozen. De 8c kan dus verregaand worden ingeregeld en aangepast aan de luisterruimte. De 8c heeft een goede handleiding waarin met name de plaatsing en het afstraalgedrag van de luidsprekers aandacht krijgen. Het inregelen van de luidsprekers en definiëren van filters wordt wel benoemd, maar verder niet uitgelegd. Dat vindt zijn verklaring in het volgende.

Alvorens filters kunnen worden ingesteld, dient de frequentiekarakteristiek van de luisterruimte te worden gemeten met een meetmicrofoon en een computer. Op deze wijze kunnen resonantiefrequenties in de luisterruimte worden opgespoord, die vervolgens uitgefilterd kunnen worden. Het inmeten van de luisterruimte en het definiëren van filters is niet geautomatiseerd en vergt dus wel wat expertise en het bezit van enige apparatuur (o.a. een meetmicrofoon) en software. Dealers die de 8c’s verkopen, krijgen een training van Dutch & Dutch om de 8c’s bij de klant thuis in te regelen. Martijn Mensink heeft desgevraagd aangegeven dat wordt gewerkt aan de creatie van een wizard en een inregelhandleiding. “Waarschijnlijk blijft het wel zo dat iemand die de Dutch & Dutch setup training heeft gehad het beter kan dan een gemiddelde klant die de wizard doorloopt, maar we willen er wel naar toe dat een gemiddelde klant een heel eind in de richting komt,” aldus Mensink.

Mensink heeft de luisterruimte ingemeten en een viertal filters gedefinieerd en ingesteld. Er bleken resonanties voor te komen op 20 Hz, 33 Hz, 66 Hz en 89 Hz en op deze frequenties is dan ook een verzwakkend filter gezet. Voorts kan de afstand naar de achterliggende wand worden ingesteld en deze afstand is dan ook opgegeven.

Het frequentiebereik van de 8c loopt volgens de website van Dutch & Dutch van 30 Hz tot 20 kHz (± 1 dB). Dit is een conservatieve opgave want in de meeste ruimtes is de 8c in staat om vanaf 20 Hz onverzwakt weer te geven. Dit kan worden afgeleid uit de grafieken die te vinden zijn in de spec-sheet van de 8c.

Dutch & Dutch 8c: testomgeving

Volgens Dutch & Dutch wordt muzieksignaal bij voorkeur digitaal aangeboden ter vermijding van onnodige omzettingen van analoog naar digitaal. Binnenkomend analoog signaal wordt immers eerst naar digitaal omgezet alvorens het verder wordt verwerkt. In de testomgeving was echter geen AES/EBU voorhanden en voorts dient de leverancier van het digitale signaal (cd-loopwerk, streamer, etc.) over een goede digitale volumeregeling te beschikken. De 8c’s zijn dan ook van analoog muzieksignaal voorzien door verbinding met een voorversterker van het Amerikaanse Pass Labs.

De 8c heeft overigens wel een zekere vorm van volumeregeling aan boord. Met de app die te vinden is op lanspeaker.com kan het volume van de 8c's geregeld worden. Dutch & Dutch is bezig met een native app die een stuk gebruiksvriendelijker is zodat het volume eenvoudiger geregeld kan worden. Ten slotte zal in de toekomst Roon de controle over de volumeregeling in de 8c’s krijgen. Schrijver dezes heeft nog altijd sterk de voorkeur voor volumeregeling met een IR-afstandbediening, want een IR-afstandbediening hoeft niet wakker gemaakt en ontgrendeld etc. te worden, doch deze voorkeur is van persoonlijke aard.

We hebben genoeg gepraat over techniek. We gaan er lekker voor zitten en laat de muziek nu maar stromen, herstel, streamen, vanaf een NAS gevuld met WAV-bestanden.