Classé Audio Delta Stereo: potige doch verfijnde eindversterker die deels werkt in klasse A

De Delta Pre Stereo neemt hetzelfde oppervlak in als de Delta Pre (445 x 490 millimeter). Hij is met 223 millimeter wel een stuk hoger. De Delta Stereo is een zwaargewicht. Hij weegt bijna 47 kilogram. Net als de Delta Pre is de Delta Stereo gebouwd als een tank en net als de Delta Pre lijkt de Delta Stereo met zijn strakke matte uiterlijk geen aandacht te willen trekken. Versieringselementen ontbreken.

De gebruiker kan kiezen tussen invoer van muzieksignaal via de XLR-ingang of de cinch-ingang. De luidsprekeraansluitingen (twee paar) zijn afkomstig van Furutech (net als de signaalaansluitingen) en zijn van een voorbeeldige kwaliteit. 22 stuks vierpolige afvlakcondensatoren van het Duitse Mundorf zorgen samen met een op maat gemaakte ringkerntransformator voor een stabiele voedingspanning.

Het opgegeven vermogen (continu) is 250 Watt aan acht Ohm en 500 Watt aan vier Ohm. Dat is voldoende om ook een kleine zaal te vullen met geluid. Classé's eerste versterker was een klasse A versterker en klasse A werking komt terug in de Delta eindversterkers: de eerste 12,5 Watt aan acht Ohm werkt de Delta Stereo in klasse A. 12,5 Watt lijkt heel weinig maar in de praktijk wordt dit vermogen lang niet altijd gevraagd. In de praktijk, d.w.z. op een laag tot gemiddeld volume, werkt de Delta Stereo in klasse A en het wordt klasse AB als het volume wordt opgevoerd. Klasse A werking is nog altijd de beste schakeltechniek voor versterkers, maar een klasse A versterker vergt veel meer stroom dan een klasse AB of klasse D versterker. Als het volume wordt opengedraaid werkt de Delta Stereo in klasse AB waardoor het stroomverbruik gemiddeld genomen binnen de perken blijft. Als de Delta Stereo over het hele bereik in klasse A zou moeten werken, zou continu een grote hoeveelheid stroom worden gebruikt, ook op lagere volumes. Bovendien is de constructie van een versterker die over het hele bereik in klasse A moet werken wezenlijk anders. Koeling en voeding zouden dan veel zwaarder moeten worden uitgevoerd. Classé heeft het voordeel van klasse A werking in de Delta Stereo weten te bouwen en tegelijkertijd het nadeel grotendeels buiten de deur weten te houden.

Het opgegeven frequentiebereik loopt van 1 Hz tot 650 kHz en vervormingscijfers staan op nul tot het derde cijfer achter de komma. De A-gewogen S/R-verhouding is 120 dB en de kanaalscheiding is 107 dB bij 1 kHz. De Delta Stereo heeft een hoge dempingfactor, t.w. 850 bij 1 kHz aan acht Ohm en dat is een indicatie voor onvoorwaardelijke stabiliteit ook als sprake zou zijn van een wat grillige luidspreker.

Op het frontpaneel zijn twee VU-meters geplaatst. Desgewenst kan de verlichting van de VU-meters worden gedimd of uitgeschakeld. Afgezien van de aan/uitknop op de voorkant heeft de Delta Stereo geen bedieningselementen. Op de achterzijde bevinden zich besturingspoorten waarmee de Delta Stereo ingesteld zou kunnen worden. Als de CAN-bus aansluiting van de Delta Stereo bijvoorbeeld met de CAN-bus van de Delta Pre is verbonden, kan het aanraakscherm van de Delta Pre gebruikt worden om de Delta Stereo in te stellen. Het gaat vooral om praktische instellingen zoals het dimmen of uitschakelen van de verlichting van de VU-meters of het wel/niet mee aan/uitschakelen met andere apparaten. Klankmatig kan er niets aan de Delta Stereo worden ingesteld.

Ten slotte, potige eindversterkers zijn doorgaans voorzien van flinke koelribben aan weerszijden en/of de achterkant. De Delta Stereo heeft geen koelribben. Waar blijft de warmte? Aan de voorzijde is een gecamoufleerde luchtinlaat geplaatst. Een ventilator zuigt koude lucht via de voorzijde aan en blaast warme lucht aan de achterzijde uit. Deze constructie heeft een nadeel: het geluid van de ventilator kan afhankelijk van de afstand worden waargenomen op de luisterpositie, zeker als geen muziek speelt of als de muziek heel zacht speelt. Het is geen lawaaiige ventilator maar hij kán waarneembaar geluid maken (met de nadruk op "kan"). De constructie heeft ook een voordeel. De Delta heeft geen grote koelribben en heeft daarom niet veel ruimte om zich heen nodig om koel te blijven. De Delta Stereo kan zelfs in een kast worden geplaatst, mits de kast aan de achterzijde een opening heeft van ten minste 10 x 10 centimeter tegenover de luchtuitlaat. Potige zware eindversterkers willen doorgaans niet in een afgesloten kast worden geplaatst omdat de koeling dan in gevaar kan komen. Dat geldt dus niet voor de Delta Stereo. Als de Delta Stereo achter een deurtje in een kast zou staan, zal het geluid van de ventilator in de meeste gevallen niet meer waarneembaar zijn.

Kort samengevat, de Delta Stereo is een krachtige eindversterker met een overdaad aan vermogen. Met zijn klasse A werking voor de onderkant van het vermogensbereik is het ook een delicate versterker. In tegenstelling tot veel andere krachtige versterkers kan de Delta Pre vanwege de actieve koeling relatief compact worden opgeborgen.

We gaan de versterkers van Classé Audio aansluiten in onze testomgeving en muziek luisteren.

Classé Audio Delta Pre en Delta Stereo: testomgeving

Classé Audio adviseert het gebruik van XLR-kabels waar mogelijk. Dit advies onderschrijven wij volledig, niet omdat XLR-kabels beter klinken, maar omdat XLR-kabels minder gevoelig zijn voor storingen veroorzaakt door bijvoorbeeld niet-afgeschermde naastliggende stroomkabels. Zeker als sprake is van lange kabels, hebben symmetrische kabels c.q. XLR-kabels de voorkeur vanwege de grotere ongevoeligheid voor verstoringen. We koppelen de Delta Pre met XLR-kabels aan de Delta Stereo.

De Delta Stereo wordt aangesloten op een set elektrostatische luidsprekers van het Britse Quad type ESL63. Digitaal muzieksignaal is afkomstig van een gemodificeerde Sonos Connect en analoog muzieksignaal komt van een Wadia 321 DAC. Ook een in de luisterruimte aanwezige streamer van Lumin model T2 mag de Classé Delta Pre van muzieksignaal voorzien. Muziek wordt aangeleverd in de vorm van WAV-bestanden afkomstig van bitperfect geripte cd’s.

Classé Audio Delta Pre en Delta Stereo: neutrale klank, krachtige dynamiek, verfijnde weergave

We trappen af met A Perfect Circle’s “Eat The Elephant”, het eerste nummer van het gelijknamige album. We kennen deze opname goed. De opname geeft de indruk dat de microfoons zeer dicht op de instrumenten zijn geplaatst. Alle nuances van de bekkens zijn tot in de kleinste details te horen, van de aanslag tot het naruisen. We horen geen opname, we horen bekkens. Althans, we horen een zeer realistische opname. Tegelijkertijd horen we de klankkast van de piano. De piano klinkt warm zoals we gewend zijn. Na ongeveer 20 seconden duikt de piano de diepte in. Deze passage vraagt veel van luidsprekers en versterkers in die zin dat veel apparaten hier tekort schieten, met name als het gaat om controle en beheersing van de laagweergave. De Classé-set houdt de regie over het geluid echter strak in de hand. Het volume staat hoog genoeg om alle nuances van de muziek mee te krijgen maar niet hoog genoeg om de Delta Stereo van klasse A naar klasse AB werking te duwen. Volgens de VU-meters werkt de Delta Stereo in klasse A en dat is te horen. De laagweergave is punchy, het middengebied vloeiend. De versterker is volledig de baas over de luidspreker. Het blijkt dat we het volume behoorlijk ver moeten opendraaien om klasse A werking te verlaten.

We kiezen Pneuma, het tweede nummer op Tool’s album Fear Inoculum. De bassist wisselt loopjes van hoge noten af met loopjes die een octaaf lager liggen. De basgitaar krijgt gezelschap van een meekloppende droge bassdrum. De laagweergave is wederom punchy en gecontroleerd. Geen overdaad, geen schopjes in de maag en geen effectbejag, maar controle en beheersing. Zo horen we het graag. Wat we ook horen is ruimte: de band staat in een ruimte en we horen tonen rustig uitsterven. De luisterruimte lijkt een beetje groter dan hij daadwerkelijk is. We horen ruimte tussen de verschillende instrumenten. Ieder heeft zijn eigen plek maar tegelijkertijd wordt een organisch totaalplaatje gepresenteerd. De Delta Pre en Delta Stereo nodigen uit om achterover te leunen, apparaten te vergeten en mee te drijven op de muziek.

We blijven even bij Tool en selecteren 10,000 Days (Wings Part 2), het vierde nummer van het album 10,000 Days. Tool is geen standaard rockband, zo bewijzen de muzikanten in dit nummer. Vierkwartsmaat en driekwartsmaat speelt harmonieus door elkaar. Ja, dat is verrassend fraai. Luister zelf maar eens. We horen de onweersklappen, maar die zijn altijd wel te horen. De ruisende regen op de achtergrond vormt meer een uitdaging voor veel componenten. De Delta-set heeft er geen moeite mee en geeft ons het gevoel dat we langzaam nat worden. We drogen snel weer op nadat we het volgende muziekstuk hebben gekozen.

Tijd voor een symfonieorkest en we kiezen het eerste stuk van Tchaikosvsky’s vierde symfony uitgevoerd door het Oslo Philharmonisch Orkest onder leiding van Mariss Jansons. De symfonie opent met een enkele krachtige hoorn die gezelschap krijgt van meer koper. Na ongeveer 13 seconden loopt de hoorn de trap/toonladder af, de diepte in. De realistische weergave van de hoorn bezorgt ons kippenvel. De weergave is vol met een randje scherpte zoals hoort bij koperblazers. Bij budgetversterkers heeft de hoorn de neiging om een beetje wiebelend de trap af te lopen, d.w.z. dat niet alle noten ongeveer even hard klinken en dat het randje scherpte niet goed uit de verf komt, of juist veel te veel uit de verf komt. De Delta-set zet zichzelf naar de achtergrond en geeft alle ruimte aan de hoorn. Heel even vergeten we dat we naar apparaten luisteren en wanen we onszelf in een concertzaal.

We draaien Dream Sequence #1, het laatste nummer van het album The Ideal Crash van de Belgische band dEUS. Dit nummer begint heel klein en in het midden en ontvouwt zich gaandeweg, als een bloem waarvan één voor één de blaadjes openvouwen. Er springen na aanvang stap voor stap meer instrumenten bij en de muziek eindigt kamerbreed en putdiep. De drummer varieert heel subtiel de kracht van de aanslag van de bassdrum, die overigens in dit nummer niet punchy klinkt maar meer fluwelig (dat zit in de opname). De nuances van de drummer waren ons pas opgevallen nadat we deze muziek door klasse A versterkers hadden gestuurd, inmiddels al weer wat jaren geleden. Budgetversterkers laten de nuances van de drummer niet altijd horen, of niet goed horen. De Classé-set heeft er geen moeite mee. De laagweergave is genuanceerd en gecontroleerd.

You Want It Darker van Leonard Cohen, het eerste nummer van het gelijknamige album, is een warme opname. Cohen staat in het midden op de voorgrond en duidelijk voor de rest van de vocalisten en muzikanten. Zijn stem klinkt warm en een beetje droog. Het zangkoortje op de achtergrond staat meer naar achteren en klinkt zachter maar tegelijkertijd breder en minder droog. De versterkers van Classé hebben niet of nauwelijks een eigen klank. Ze laten de warmte, koelte en andere nuances van de opname horen.

We pakker er nog even een symfonieorkest bij, deze keer het Berlijns Philharmonisch orkest gedirigeerd door Herbert von Karajan. We luisteren naar het laatste stuk  van de tweede symfonie van Beethoven. Dit stuk kent een grote dynamiek. In de rustiger passages valt de galm van de concertzaal en het rustig uitsterven van tonen op. Aan het einde trekt het orkest alle registers open, maar het geluid loopt niet dicht. Hoge strijkers, lage strijkers, koperblazers, etc. zijn van elkaar te onderscheiden. De Classé-set wekt een beetje de illusie dat onze luisterruimte groter is dan in werkelijkheid.

Kort samengevat, de Classé Delta Pre is een zeer veelzijdig apparaat dat slechts een regelcentrum en doorgeefluik van muziek lijkt te zijn. We hebben de Classé Delta Pre niet kunnen betrappen op een eigen klank. De Delta Stereo is een delicate krachtcentrale. De klank is neutraal en transparant met een hele hoge resolutie. De laagweergave is strak en gecontroleerd, middengebied en hoge tonen verfijnd. De klasse A werking is waarneembaar en het volume moet behoorlijk ver worden opengedraaid om klasse A werking te verlaten. Tijdens een discofeestje kan de Delta Stereo zijn spierballen laten zien en op dat moment werkt de Delta Stereo in klasse AB. Dat klinkt ook prima en bespaart een heleboel stroom en warmte.

De Delta Stereo speelt mee aan de bovenkant van de markt. Voor een betere klank zal een belangstellende significant meer geld uit zijn zak moeten trekken. We hebben versterkers gehoord die beter klinken, maar dit waren zonder uitzondering veel duurdere apparaten. Of het waren versterkers die over het volle vermogensbereik in klasse A spelen. De stroomopname en warmteproductie zijn dan echter veel hoger en het afgegeven vermogen veel lager dan de 250 Watt aan acht Ohm die de Delta Stereo kan leveren. De Delta Stereo is zogezegd een heel fraai compromis.

Classé Delta Pre en Stereo: plaats in de markt

Er zijn een heleboel multifunctionele voorversterkers op de markt, maar er zijn er weinig die zoveel functies en aansluitingen hebben als de Delta Pre. In die zin is het lastig om directe concurrenten aan te wijzen. De Delta Pre neemt tot op zeker hoogte een unieke positie in. Het apparaat werkt volledig analoog maar desgewenst kan het signaal met DSP worden gemanipuleerd. DSP kan ook volledig worden uitgeschakeld.

De Delta Stereo is met maximaal 250 Watt per kanaal in acht Ohm en het dubbele in vier Ohm een ware krachtcentrale. Er zijn wel meer krachtcentrales op de markt maar er zijn er maar weinig die klasse A werking combineren met klasse AB werking. De Delta Stereo biedt de voordelen van klasse A werking en houdt energieverbruik en afgegeven warmte binnen de perken door naar klasse AB te schakelen als veel vermogen worden gevraagd. In die zin heeft Classé met een Delta Stereo een fraai compromis geproduceerd. De gebruiker geniet in de meeste situaties van klasse A zonder het grote stroomverbruik van een versterker die over zijn hele vermogensbandbreedte in klasse A speelt. In deze zin heeft de Delta Stereo ook geen direct aanwijsbare concurrenten.

Classé Delta Pre en Delta Stereo: conclusie

Classé Audio heeft op dit moment een klein portfolio van slechts drie producten, alledrie lid van de Delta-productlijn. Dit kleine portfolio heeft een scherpe focus en Classé heeft versterkers gemaakt met een hoge geluidskwaliteit en bouwkwaliteit. Een gebruiker zal niets tekort komen in functies, aansluitingen, instelmogelijkheden en vermogen. De deels in klasse A werkende Delta Stereo is een verfijnde en beschaafde spierbundel. De klank is neutraal, transparant en detailrijk. De laagweergave is strak en punchy, de middentonen  en hoge tonen realistisch en vloeiend. Het totale plaatje nodigt uit om achterover te leunen.

Adviesprijzen:
Classé Delta Pre:                     11.000 euro
Classé Delta Stereo:                14.000 euro
HDMI-module voor Delta Pre:      500 euro