Deze droomachtige film van de Estlandse regisseur Sulev Keedus deed in 2004 mee aan de Tiger-competitie van Filmfestival Rotterdam, en is nu door datzelfde festival op DVD uitgebracht. Het is dan ook een film die precies weerspiegelt waar het festival voor staat: sociale betrokkenheid zonder terughoudendheid in een puur artistieke vorm gegoten. Een parabel over wat 50 jaar Russische bezetting met een land doet.

Dat de film daar over gaat blijkt pas in de tekst die na ruim twee uur in beeld verschijnt. Tot dan keken we naar een vader die een scheef vuurtorentje bemant en zijn behoorlijk ingewikkelde dochter Eetla, in een volstrekt verlaten waterrijk landschap. Net als de interieurs en de mensen ongelofelijk mooi vastgelegd door cameraman Rein Kotov. Moeder is, zoals bijna iedereen, gevlucht naar Zweden. Wellicht door een half leger verkracht, de dochter raaskalt er doorlopend over. Ze was zelf ook weg, maar keert aan het begin de film terug. De laatste boot is weg. Het is 1944.

De hysterische uitbarstingen van Eetla komen goed op gang als Kaspar, arts van de uiteengeslagen gemeenschap op komt dagen. Hij wordt in huis opgenomen en Eetla dringt zich eindeloos aan hem op. Eetla smacht naar seks, maar is er tegelijk panisch voor. Naakt en uitdagend uit het raam krijsen dat je niet verkracht wil worden, het komt zachtgezegd wat tegenstrijdig over. Menig kijker wendt zich geïrriteerd van de film af door het gedrag van Eetla, en mist daarmee de point.

Eetla is de vleesgeworden wanhoop, een wandelend trauma dat op haar beurt iedereen gek maakt. Het leed van de wereld.

Filmmakers die tegenwoordig zo ongegeneerd grote thema’s op een eigenzinnige, zeker niet gemakkelijk toegankelijk manier ter hand durven nemen zijn er niet veel. Het werk van Keedus wordt vergeleken met de vroege films van Bergman, Tarkovski en Sokoerov. Als hedendaagse verwante geesten kunnen wellicht Andrej Zvyagintsev van The return en uit een heel ander deel van de wereld Kim Ki-Duk. Deze grossiert net als Keedus in een krachtige symbooltaal, even eenvoudig als ongrijpbaar. Typisch is bijvoorbeeld dat dieren steeds het pad aangeven dat ook de mensen te gaan hebben. De koe wordt eerst tochtig, dan zwanger – de ontwikkeling van Eetla lijkt er sprekend op. Als Eetla de opgezette zeemeeuwen van het plafond haalt en ze dramatisch in de zee werpt is dat een voorbode voor wat vader te wachten staat.

Zeker zo intrigerend als het verhaal en de vermeende bedoelingen ervan is de sfeer van de film. Ongrijpbaar als een droom, van een ongekende kracht en pure schoonheid, zich onttrekkend aan de wetten van het alledaagse. De film te bekijken als een bewegend schilderij, plaatjes van mensenlichamen en de meedogenloze maar prachtige natuur, is eigenlijk al genoeg. Dat de wreedheid van de mens niet alleen in de hoofden zit blijkt slechts uit regelmatig overscherende oorlogsvliegtuigen.

De DVD is karig uitgevoerd, zonder extra’s, terwijl Sulev Keedus best een filmmaker is die wat toelichting kan gebruiken. De ondertitels zijn van een buitensporig groot lettertype, waardoor soms maar liefst vier regels boven elkaar nodig zijn om de gesproken teksten te kunnen weergeven. Dat kost zowat een half scherm, waar net zo veel fraais op te zien is. Drie indexpunten in een film van twee uur is wel erg karig, al moet je die dingen natuurlijk eigenlijk helemaal niet gebruiken. De film is er niet minder indrukwekkend door.

Aanvullende informatie:
Estland, 2003
Speelduur: 121 minuten
Regie: Sulev Keedus
Scenario: Madis Kolv, Sulev Keedus
Camera: Rein Kotov
Montage Kai-Ene Rääk
Met: Katariina Lauk-Tamm, Evald Aavik, Ivo Uukkivi, Jan Uuspold
Beeld: 16:9 anamorf
Geluid: Dolby digital 5.1, Ests gesproken
Ondertitels: Nederlands, Engels, Frans, Russisch en Fins
Uitgave: Internationaal Filmfestival Rotterdam Tiger Release 
Distributie: de Filmfreak