Om klassieke muziek echt authentiek te laten klinken, zoals bedoeld door de componist, dient gespeeld te worden op instrumenten uit de tijd van de componist. Die opvatting vormde de laatste decennia de basis voor een brede stroming historische of authentieke uitvoeringspraktijk. Historische gitaren zijn hierbij nog weinig aan bod gekomen, wellicht omdat het instrument zich door haar structuur moeilijk laat conserveren.

De jonge Nederlandse gitarist Izhar Elias (1977) heeft zich gespecialiseerd in romantische muziek uit de eerste helft van de 19e eeuw. Hij speelt op een wèl fraai bewaard gebleven gitaar uit 1812, gebouwd door de man waar Elias zijn debuut-CD naar vernoemde: Carlo Guadagnini. Het vrij kleine instrument klinkt opvallend anders dan een moderne gitaar. De fragiele bouw en de minder strak gespannen snaren maken het instrument uiterst zangerig. De klank is dun, een beetje omfloerst maar uiterst transparant. Je hoort het instrument echt werken, kreunen, zoals de tegenwoordig veel gebruikte voorloper van de vleugel, de pianoforte, dat ook zo kan.

De CD wordt voor het grootste deel gevuld met werken de eerste helft van de 19e eeuw. De gitaar was toen echt in de mode. Er werd veel voor het instrument gecomponeerd en vooral ook bewerkt. Het was bijvoorbeeld een populair gebruik operamelodieen thuis na te spelen. Hier past een speelwijze waarin Elias zich gespecialiseerd heeft: extreem levendig, met veel rubato en dramatiek tot leven brengen van de melodieen, die als het ware gaan zingen en een volledig orkest in de verbeelding moeten roepen. Dat stelt zo zijn eisen wat betreft benodigde virtuositeit.

Het programma bestaat uit zes, relatief lange werken. De CD opent met twee stukken van de gitaarvirtuoos Mauro Giuliani in belcanto stijl, gebaseerd op de Italiaanse opera. Van zijn grote Spaanse collega Fernando Sor is de Fantasie Élégiaque opgenomen, een prachtig, treurig stuk dat hij schreef ter nagedachtenis aan een overleden leerlinge. De uit Hongarije afkomstige Josef Kaspar Mertz staat te boek als de laatste gitaarvirtuoos uit deze periode: daarna was het voor een tijdje gedaan met de populariteit van het instrument. Zijn emotioneel geladen Elegie is een prachtig, romantisch stuk.

Aan het slot van de CD wordt een sprong in de tijd gemaakt. Capriccio Diabilico is een homage aan Paganini, geschreven door Mario Castelnuevo-Tedesco in 1935, in opdracht van Andrès Segovia. De vioolvirtuoos Paganini stamt weer wel uit de romantische periode waarin Elias zich specialiseerde, en zo hoort het stuk er toch bij. Omdat het een modern werk is wordt het niet op de Guadagnini gespeeld, maar op een hedendaagse gitaar. Dat demonstreert meteen mooi het verschil in klank tussen de instrumenten, met dezelfde gitarist en dezelfde opnamewijze. Het verschil is groot, maar toont tegelijk dat het authentieke geluid niet alleen uit de instrumenten voortkomt maar voor een belangrijk deel ook uit de gitarist. Ook dit razend moeilijke stuk wordt heftig bewogen uitgevoerd, waarbij vooral de muzikale timing en elegantie opvallen.

Deze mooie CD werd uitgebracht op een nieuw sublabel van Challenge: Fineline, speciaal voor jong Nederlands talent.

Aanvullende informatie:
6 tracks, 59:18
Label: Challenge / Fineline FL72401 www.challenge.nl
Opnamelocatie: Remonstrantse kerk, Alkmaar
Website: www.izharelias.com