De opbouw van deze CD is de mathematisch ingestelde componist Steve Reich waardig. Er zijn drie stukken, waarvan twee voor strijkkwartet en een voor twee pianisten. Een van die pianisten, Marc Mellits, is de componist van het tweede strijkkwartet, dat ook nog zijn tweede is. Steve Reich had het verzonnen kunnen hebben, zo’n programma. 
De omschrijving strijkkwartet doet het stuk Different Trains (1988) tekort. Het werk is namelijk primair gebaseerd op spreekstemmen, vastgelegd op een tape. Het ritme en de melodie van de korte gesproken tekstfragmenten vormen de basis voor de muzikale lijnen. De stem genereert als het ware de muziek, een procédé dat Reich sindsdien nog vaak toegepast heeft.
Naast de stemmen bevat de tape die het strijkkwartet begeleidt het geluid van diverse treinen, en verder nog drie lagen strijkkwartet. Een soort karaoke voor strijkkwartet, waarbij aangetekend moet worden dat de drie vooraf opgenomen kwartetten allemaal door het Duke kwartet ingespeeld zijn.
Het eerste deel is gebaseerd op vroege jeugdherinneringen van Reich. Zijn oude gouvernante vertelt over de treinreis die ze voor de tweede wereldoorlog regelmatig met de componist maakte om hem van zijn ene ouder naar de ander te brengen, van Los Angeles naar New York en terug. De gedachte dat als hij in Europa had gewoond hij misschien wel een heel ander soort treinreis gemaakt zou kunnen hebben, wordt uitgewerkt in de rest van het stuk, waarin enkele overlevenden van de Holocaust vertellen over hun ervaringen tijdens en na de oorlog. Hoogtepunt van dit indringende stuk vol hartverscheurende momenten is het eind: “there was one girl who had a beautiful voice – and they loved to listen to the singing, the Germans – and when she stopped singing they said, ‘More, more’ and applauded”. De uitvoering doet niet onder voor de oorspronkelijke versie op Nonesuch van het Kronos kwartet, uit 1989. 
Piano Phase stamt uit 1967, toen de muziek van Reich nog met recht minimalistisch genoemd mocht worden. Hij experimenteerde toen ook al veel met tapes. In talrijke composities liet hij twee gelijke of bij elkaar passende tapeloops in net iets verschillende snelheid afspelen, waardoor ze in en uit fase liepen. It’s Gonna Rain (1965) en Come Out (1966) zijn bekende voorbeelden. Piano Phase transponeert dat idee naar echte muzikanten. Andrew Rosso en Marc Mellits hameren bijna twintig minuten lang repetitieve patroontjes, maar regelmatig verliezen ze elkaar langzaam maar zeker uit het oog omdat een van de twee een fractie versnelt of vertraagt. Uiteindelijk komen ze elkaar dan toch weer tegen. Simpel idee, maar lastig uit te voeren. Blijft fascinerend.
Pianist en componist Marc Mellits beschouwt Steve Reich als zijn mentor, en dat is te horen in zijn tweede strijkkwartet, het slotstuk van deze CD. Zijn andere invloed is rockmuziek. Dit kwartet is even gemakkelijk te zien als vier groovende rocksongs voor ongebruikelijke bezetting (of beter gezegd drie en een ballad) dan als een klassiek kwartet. Interessante cross-over.
Aanvullende informatie:
Steve Reich: Different Trains for string quartet and tape (1988); Piano Phase (1967)
Marc Mellits: String Quartet No. 2
The Duke Quartet
Andrew Russo & Marc Mellits, piano
Speelduur: 61:49
Label: Black Box / Sanctuary Records
Distributie: Codaex
Website Steve Reich
Website The Duke Quartet
Website Marc Mellits
