Voor de derde maal presenteren de Nederlandse Bachvereniging en museum het Catharijneconvent een prachtig pakketje, met daarin een dubbele SA-CD van een groot religieus werk van Bach en een gebonden boekje. Dirigent Jos van Veldhoven gaat verder op de reeds enkele jaren ingeslagen weg van versobering, door de grootse mis met een ongebruikelijk kleine bezetting uit te voeren. 
Bach stelde de mis aan het eind van zijn leven samen uit soms veel eerder gecomponeerde werken. De bedoeling was waarschijnlijk vooral een soort muzikale erfenis samen te stellen voor het nageslacht, als overzicht van mogelijkheden voor mismuziek.
Voor een heilige mis was het met een speelduur van bijna twee uur namelijk niet te gebruiken, zeker niet in integrale vorm. Bovendien is muziek bij de eucharistie vooral een katholiek gebruik, voor een Lutheraan als Bach geen dagelijkse kost. De componist gaf het werk zelf geen titel mee. Zijn zoon Carl Philip Emanuel noemde het ‘de grote katholieke mis’. Later was er sprake van de Mis in b klein (een vreemde aanduiding daar alleen het Kyrie waarmee het stuk opent in die toonsoort geschreven is). De naam Hohe Messe stamt uit de periode van de herontdekking van Bach door Mendelssohn.
De uitvoeringspraktijk van de grote religieuze werken van Bach is de laatste decennia sterk in beweging. Vroeger werden grote koren en symfonieorkesten ingezet. Daar kwamen de gespecialiseerde barokorkesten voor in de plaats, die zich baseerden op studie van de oorspronkelijke partituren en speelden op authentieke instrumenten. De leider van de Bachvereniging, Jos van Veldhoven, maakt zich sinds enkele jaren, samen met enkele buitenlandse specialisten sterk voor een uitvoering in minimale bezetting. Door geen enkele muzikale stem dubbel te bezetten en de solisten tevens als koorlid te laten optreden bereikt hij een enorme transparantie. De muziek wordt als het ware naakt opgediend, misschien ietwat te vergelijken met het fenomeen ‘unplugged’ in de popmuziek. 
Over de historische juistheid van deze visie wordt hevig strijd geleverd, zowel in de muziekwetenschap als in de daaraan gekoppelde uitvoeringspraktijk. Ton Koopman onderstreepte zijn argumenten voor een grotere bezetting vorig jaar met een prachtige uitgave van de Matthäus, van Veldhoven volhardt in de met de Johannes Passie ingeslagen weg, middels een spannende, adembenemend mooie uitvoering van de Hohe Messe. De aanpak stelt natuurlijk extreme eisen aan de kwaliteiten van de uitvoerenden: alles is hoorbaar. Zowel de solisten, sopranen Dorothee Mields en Johannette Zomer, de alt Matthew White, de tenor Charles Daniels en de bas Peter Harvey, als de ondersteunende stemmen en het ook zeer kleine orkest zijn fantastisch. De opnamen zijn met minutieus vastgelegd in de Waalse kerk, en klinken prachtig.
Het mooie van zo’n debat is dat je als luisteraar geen partij hoeft te kiezen. Verschillende visies kunnen naast elkaar gelegd worden, en van allebei valt veel te genieten. De aanpak van van Veldhoven legt als het ware het vergrootglas op de muziek, waardoor allerlei details zichtbaar worden die anders in de massaliteit verdwijnen. Doordat er met grote muzikale en emotionele inzet wordt gespeeld is er geen sprake van steriele ielheid die andere uitvoeringen in kleine bezetting nog wel eens verweten wordt.
Als gezegd, de verpakking is weer superdelux. Mooi schuifdoosje met de schijfjes in een geïllustreerd digipack en een gebonden boekwerkje vol afbeeldingen van misrekwisieten uit het museum het Catharijneconvent in Utrecht.
Aanvullende informatie:
Speelduur: 53:30 + 52:45
Nederlandse Bachvereniging o.l.v. Jos van Veldhoven, solisten Dorothee Mields, Johannette Zomer, Matthew White, Charles Daniels en Peter Harvey
Hybride SACD, 5.0 surround, DSD opname
Label: Channel Classics (CCS SA 25007)
Museum Catharijneconvent
Nederlandse Bachvereniging
Distributie: Codaex
