door Toine Dingemans

Noot van de redactie:
Het onderstaande artikel is geschreven door de firma SoundScapeS en maakt deel uit van een serie artikelen over akoestiek. Hoewel deze serie door SoundScapeS geschreven wordt is de geboden informatie universeel toepasbaar en derhalve interessant voor iedereen die serieus bezig is met HiFi in de breedste zin van het woord. Vandaar dat de redactie heeft besloten het bericht in deze rubriek te plaatsen. Het plaatsen van dit bericht wil op geen enkele wijze impliceren dat wij, als HiFi.nl, SoundScapeS aanbevelen of van betere kwaliteit achten dan andere aanbieders van akoestische aanpassingen.

Deel 3 (van 3)
Klik hier voor deel 1
Klik hier voor deel 2

De praktijk van nagalmbeheersing richt zich op het realiseren van een target – een ideale nagalmtijd voor de specifieke ruimte die men wil “dressen” of akoestisch aankleden. In deel 1 en 2 is aangegeven dat het gebruiksdoel van een ruimte deels bepalend is voor de target van de ideale nagalmtijd. Voor een HT-ruimte ligt deze nagalmtijd ongeveer 0,2 seconden onder die welke voor een tweekanaals luisterruimte ideaal is. Het betreft hier uiteraard ruimtes in de huiselijke sfeer en niet een concertzaal waar nogal andere normen kunnen gelden. Nu lijkt 0,2 seconden verschil helemaal niets, maar het gaat hier toch om een reductie van om en nabij de 50%, aangezien 0,5 seconden een voor stereo luisterruimtes een normale maximumwaarde is, terwijl 0,25-0,3 seconden voor HT de norm is in het middengebied en het hoog. De waarden voor het lage middengebied en het laag mogen eventueel oplopen naar 0,8 voor stereo en 0,6 voor HT.


fig.1--- de target voor een voorbeeldruimte van 75 kuub

Behalve het gebruiksdoel is ook gesteld dat de inhoud van de ruimte zelf bepalend is voor wat als ideale nagalmtijd in een target kan worden omschreven. Bij een grote ruimte (> 150 kuub) zal de target een procent of 30 hoger kunnen liggen dan in een gemiddelde ruimte (tot 100 kuub), terwijl in een kleine ruimte (50 kuub of kleiner) de nagalmtijd navenant korter mag zijn.


Op Weg naar de Target.

Voor het realiseren van de target voor de nagalmtijd is het nodig om allereerst te achterhalen hoe de huidige situatie i.v.m. de nagalmtijd er uitziet. Dat kan aan de hand van daadwerkelijke nagalmmetingen op locatie gebeuren, maar het kan ook aan de hand van een serie berekeningen op basis van de formule van Sabine. In beide gevallen is het doel en resultaat in principe hetzelfde: het zo accuraat mogelijk weergeven van de uitgangssituatie. Men is sowieso volledig aangewezen op berekeningen indien de ruimte in kwestie nog niet bestaat – meten heeft dan hooguit zin ter controle achteraf. Wanneer de ruimte al wel bestaat is het altijd zinvol om voor het dressen zowel echte nagalmmetingen te verrichten als om middels berekeningen te bekijken hoe de nagalmtijd zal zijn. Deze twee bronnen vullen elkaar goed aan.


fig.2--- bereken uw nagalmtijd…


Het allerbelangrijkste is een goede startsituatie.

Immers, het is vanuit die gemeten en/of gesimuleerde toestand dat de ruimte verder gaat worden aangekleed. Als de startsituatie foutief wordt ingeschat of berekend, bijvoorbeeld omdat de absorptiewaarden van de in de ruimte toegepaste oppervlakken en constructies niet bekend of onjuist zijn, dan zal de uitgangssituatie zonder enige twijfel ook behoorlijk kunnen afwijken van de werkelijkheid. Om deze reden zijn nagalmmetingen nuttig ter ondersteuning van de berekeningen. De grafiek hieronder laat een ruimte zien van 600x450x280cm die volledig is opgebouwd uit beton (vloer en plafond) en baksteen (de wanden). De wanden zijn afgewerkt met kalkpleister en daarna geschilderd met latex muurverf. Er is één toegangsdeur en er zijn verder geen ramen.


fig.3a---nagalmtijd kale voorbeeldruimte (beton en steen)

De afwezigheid van natuurlijke absorptie, van laag tot hoog, is zichtbaar. Het verkorten van de nagalmtijd met het stijgen van de frequentie is gebruikelijk. Omdat de grafiek bovenaan nog is begrensd op 9 seconden lijkt de target onderin nog erg ver weg.

Wanneer deze zelfde ruimte zou zijn uitgevoerd met een zwevende houten vloer boven een kruipruimte en een houten plafondconstructie op draagbalken, ontstaat een totaal andere startsituatie die hieronder in fig. 3b is weergegeven.


fig.3b---nagalmtijd kale voorbeeldruimte (‘zwevend hout’ en steen)

Niet alleen is de grafiek nu aan de bovenzijde nog slechts begrensd op 1,5 i.p.v. 9 seconden, maar hier wordt ook ineens de impact van selectieve absorptie zichtbaar. Beide ruimtes hebben exact dezelfde afmetingen, dus de natuurlijke absorptie van de basisconstructie van de ruimte is zeer bepalend voor de nagalmtijd waarmee de ontwerper begint te werken. Het spreekt vanzelf dat de te volgen strategie voor het realiseren van de juiste nagalmtijd in beide ruimtes volkomen verschillend zal zijn.