Een ander voorbeeld van plaatsgebonden inzet speelt bij specifieke hoogabsorptie. Soms is het nuttig om die absorptie te concentreren in een beperkt gebied in de ruimte, bijvoorbeeld achter of opzij van de luidsprekers of op de vloer voor de luidsprekers, zoals in onze voorbeeldruimte met het kleed op de laminaatvloer. Soms ook is dat juist niet wenselijk of mogelijk en is het beter om de benodigde hoogabsorptie zoveel mogelijk te verdelen over de gehele ruimte, bijvoorbeeld in de vorm van modules verspreid over het plafond.

Nog een factor die bepalend kan zijn voor de locatie van bepaalde hulpmiddelen is het gegeven of er wel of geen speciale maatregelen voor reflectiebeheersing zullen worden genomen in de ruimte.

Reflectiebeheersing is het reguleren van het indirecte geluid dat na beheersing van de nagalmtijd mag blijven in de ruimte, maar dat door nadere behandeling wordt geoptimaliseerd met behulp van diffusers.

De locatie van diffusers heeft eigenlijk altijd voorrang boven de locatie van absorberende middelen ten behoeve van de nagalmtijd. De vraag of reflectiebeheersing wel of niet moeten worden meegenomen zal al in een vroeg stadium voorgelegd zijn aan de eigenaar van de ruimte, evenals de consequenties ervan (veel extra werk als je het zelf doet, maar tegelijk enorm lonend). Het ligt er een beetje aan hoe hoog de audiofiele lat wordt gelegd door de eigenaar. Verder is het mogelijk om een minimale of een maximale diffuserconfiguratie toe te passen, of iets er tussenin; het is niet persé nodig om de hele ruimte ermee te behangen om een goed resultaat te behalen. In de voorbeeldruimte zal geen diffusie worden aangebracht.
U zult nu begrijpen waarom het zo belangrijk is om nagalmbeheersing te starten vanuit een uitgangssituatie die in het digitale domein de fysieke realiteit zo goed mogelijk nabootst. De absorptiewaarden van de toegepaste materialen en hulpmiddelen zijn immers volledig verantwoordelijk voor de juistheid van de startsituatie. Net zoals akoestici vroeger moeten die van vandaag ook naarstig op zoek naar de waarden van de meest vreemde materialen en constructies en soms veel geld neertellen voor tabellen die ze onmogelijk op een andere manier kunnen bekomen. De sfeer van akoestische mystiek dankt zijn ontstaan vooral aan de absorptiewaarden…


Beheerste Nagalmtijd in de Voorbeeldruimte.

Door de ruimte geleidelijk en doordacht aan te kleden kan aan het eind de vooraf gewenste nagalmtijd of target worden gerealiseerd. Akoestisch aankleden is vooral een kwestie van “u vraagt, wij draaien”, uitgaande van een accurate startsituatie. Bij de verdere aankleding van de voorbeeldruimte met vaste elementen (fig. 5) ben ik zo vrij geweest om mijn eigen materiaalkeuzes te maken. Daarbij is allereerst getracht om middels bass-management de nagalmtijd van het laag en laagmidden in orde te krijgen. Het resultaat daarvan is zichtbaar in fig. 6a hieronder.


fig.6a---nagalmtijd testruimte met bass-management (afgestemde basstraps)

De volgende hulpmiddelen zijn in de praktijk ingezet:

• In alle vier hoeken van de ruimte zijn afgestemde kamerhoge cornertraps aangebracht (afstemmingen op 80, 100 en 125Hz).
• Over de volle breedte van de achterwand is, hangend aan het plafond, de diepste basstrap aangebracht, afgestemd op 40 en 50Hz.
• Er tegenover, achter en boven de luidsprekers dus, hangt een andere diepe basstrap, afgestemd op 63Hz.
• Links en rechts tegen de zijwanden is aan het plafond een strook van 60cm breed als paneelabsorber aangebracht met een diepte onder het plafond van 22cm. De onderzijde is tevens een krachtig absorberend paneel voor midden en hoog.

Dit zijn allen typische locatie-gebonden hulpmiddelen, die maximaal presteren op specifieke plaatsen. Hieronder heb ik gepoogd een schematische plattegrond te maken van de huidige voorbeeldruimte met het toegevoegde bass-management.


fig.6b---plattegrond voorbeeldruimte met toegevoegd bass-management

Om het frequentiegebied boven 400Hz in het gareel te krijgen (fig. 6a) staan alle wanden ter beschikking, op de hoekruimte na natuurlijk. Tevens staat het centrale deel van het plafond nog ter beschikking voor nadere behandeling. Indien reflectiebeheersing deel had uitgemaakt van de doelstelling voor de ruimte zou een deel van het plafond worden voorzien van diffusers. Ook zouden er op de zijwanden, rondom de eerste reflectiepunten, diffusermodules worden aangebracht en tenslotte zou de kans groot zijn dat ook achter de luisterplaats diffusie wordt aangebracht.

Fig. 6c hieronder laat zien wat de verdere aankleding van de wanden en het plafond met de nagalmtijd doet. Deze resterende aankleding bestaat uit de volgende elementen:

• De afwerking van het plafond is een wandtextiel (Texaa), dat tevens geschikt gemaakt kan worden voor plafondafwerking en levert krachtige midden- en hoogabsorptie. Dit plafond vormt een goede tegenhanger voor de akoestisch harde vloer, maar er zijn nog wel 20 andere plafondbehandelingen die hetzelfde resultaat zouden kunnen realiseren.
• Rondom langs de randen van de ruimte loopt een 15cm hoge en 20cm diepe plint voor het inbouwen van elektra en andere voorzieningen, die verder geen actieve akoestische rol speelt;
• Het nog vrijblijvende deel van de beide zijwanden is geheel afgewerkt met edelhouten voorzetpanelen, geplaatst voor een minimale holle ruimte (3-7cm). Deze panelen hebben een speciale boring die is gekozen op grond van de benodigde absorptiewaarden. De panelen vormen samen met de (zelfbouw) mediaracks en de mogelijke zijwanddiffusers één integrale en visueel strakke zijwand.

Op dit punt aangekomen zult u geen moeite hebben met het herkennen van een correcte nagalmtijd, althans niet in grafische vorm. Die van fig. 6c is dat in elk geval!


fig.6c--- nagalmtijd in geoptimaliseerde testruimte

Het ontwerpen van een goede akoestische infrastructuur (correcte nagalmtijd) is in veel opzichten analoog het werk van een landschapsarchitect. Ik hoop dat ik met deze drie stevige artikelen een van de doorslaggevende gereedschappen, dat van nagalmbeheersing, minder wazig en onbemind heb kunnen maken. Een zichzelf respecterend audiofiel kan in 2006 eigenlijk niet meer om een kennismaking met het verschijnsel nagalmtijd heen.