De filmredactie van NRC Handelsblad verkoos Holy Motors onlangs tot beste film van 2012. De kop van het begeleidend artikel luidde: “Geweldige film, maar waar gaat het over?” Het recensie-exemplaar van de DVD kwam vergezeld door een chocolade letter (bedankt Jeffrey!) als knipogende aanmoediging om ‘er chocola van te maken’.

Wat niet te missen is bij deze comebackfilm van Leos Carax, na zijn meesterwerk Les amants du Pont-Neuf (1991) en de flop Pola X (1999), is dat het om een droom gaat. En dromen zijn niet logisch. Als vaak geven de openingsbeelden van de film een sleutel, als er dan toch chocola gemaakt moet worden. Die beelden zijn fragmentarisch. Eerst een oerfragmentje cinema, de eerste bewegende plaatjes. Deze film gaat over film, weet je dan al. Volgende shot: een donkere bioscoopzaal vol slapende mensen. Over hen heen verschijnt in grote groene letters de titel van de film, begeleid door onheilspellende zeegeluiden met vogels en scheepshoorns. Een stem roept angstig ‘No no’, tot een schot weerklinkt.

Dan zien we Leos Carax wakker worden in een slaapkamer. Zijn onafscheidelijke sigaret en zonnebril zijn er meteen. Hij kijkt uit over de stad en vindt een schroef in het met boommotieven geïllustreerde behang van de kamer. Op zijn middenvinger is een schroevendraaier gemonteerd waarmee hij de deur opent en de doodse bioscoopzaal betreedt. Inderdaad, een opgestoken middenvinger als sleutel. Een kind en een hond lopen door het gangpad. Dan schakelen we via de blik van een meisje naar een zwaar beveiligde villa waar kinderen afscheid nemen van vader die naar zijn werk gaat. We maken kennis met Monsieur Oscar (het pseudoniem Leos Carax is een anagram van de voornamen van de regisseur: Alex Oscar), gespeeld door Carax’ vaste acteur en alter-ego, Denis Lavant. Hij wordt opgehaald door Céline, in een witte limousine. Negen klussen staan er vandaag op het programma. Hij voert een onbegrijpelijk financieel telefoongesprek als zakenman, bekijkt het eerste dossier en gaat zich omkleden en schminken.

De film toont vervolgens de afhandeling van de opdrachten, waarvoor Monsieur Oscar zich steeds een andere gedaante aanneemt. Zo is hij een oude zwerfster, een danser, het hoofd van een chimpanseefamilie, moordenaar en een bizarre, bloemen etende gek, monsieur Merde geheten. Iedere episode heeft een andere stijl, van musical met Kylie Minogue tot horror of een animatiefilm met vrijende monsters. Alles verwijst naar films, inclusief Les amants du Pont-Neuf. Visitez mon site staat er op alle zerken van het kerkhof. Tussendoor haalt hij ook nog even zijn dochtertje op bij een verjaardagsfeestje.

Voortdurend roept de film de vraag op naar het waarom van de bizarre acties van Oscar. Iets als een opdrachtgever wordt niet benoemd. De sfeer is daardoor onbestemd en vervreemdend. Aan het eind van de uitputtende werkdag wordt de limousine naar een garage gereden, waar uit alle richtingen identieke auto’s arriveren. Iedereen heeft zijn rollen te spelen in het leven, is dan een wat al te plat geformuleerde conclusie. Want wat zijn ze duizelingwekkend spectaculair en tegenstrijdig, die rollen. Wie ben je uiteindelijk echt? Belangrijke vraag in ons absurde universum. Goed dat er film is om er in ieder geval een beetje chocola van te maken.

Als extra is er een mooi gemaakte making of documentaire, waarin de regisseur slechts op de achtergrond figureert en niet aan het woord komt. Zo blijft veel mysterie rond deze even duizelingwekkende als fascinerende film intact.

Aanvullende informatie:
Frankrijk, 2012
Speelduur: 115 minuten
Regie en scenario: Léos Carax
Productie: Martine Marignac, Maurice Tinchant, Albert Prevost
Camera: Yves Cape, Caroline Champetier
Montage: Nelly Quettier
Art direction: Florian Sanson
Met: Denis Lavant, Édith Scob, Kylie Minogue, Eva Mendes
Extra: Drive in Holy Motors, Tessa Louise Salomé, 48 minuten
Beeld: 16:9 anamorf
Geluid: DD 5.1 Frans gesproken
Uitgave: Cinéart
Distributie: TWIN Pics