Het langer thuis blijven wonen, verdient veruit de voorkeur boven het opnemen in een verpleeg/verzorgingsinstelling of langdurig verblijf in een ziekenhuis of bejaardenoord. Dat is niet alleen duur en schaars qua capaciteit, maar ook nogal eens onpersoonlijk en privacygevoelig. En oude bomen moet je ook niet verkassen. De oplossing voor dit vraagstuk ligt in de smart home care domotica.

Nederland vergrijst. Steeds meer ouderen creëren een groeiende vraag naar extra voorzieningen en zorg om gebreken en beperkingen te ondervangen. Die zorg bestaat uit zorgverlenend personeel, woon/verblijfsruimte en technische voorzieningen. Uiteraard gaat er niets boven menselijke zorg maar die is niet overal en/of altijd nodig plus dat er een stevig prijskaartje aanhangt.
Behalve ouderen herbergt Nederland een groot aantal gehandicapten, chronisch zieken en psychiatrische patiënten. Een belangrijk deel daarvan kan beter thuis dan in een instelling verblijven. Daar zijn echter extra zorgvoorzieningen in de thuisomgeving bij nodig. Met de komst van de transities in de zorg met mede de gemeente als regisseur komen daarvoor nieuwe effectieve en kostenbesparende mogelijkheden in het vizier. Een veelbelovende marktontwikkeling voor het slimme huis en domotica. Die kan met (tele-)care, besturing van het huishouden, beveiliging, het behoud van communicatie tegen eenzaamheid en stimulatie tot lichamelijke en geestelijke activiteiten de kwaliteit van leven op peil houden. En zeg eens eerlijk: ‘Wie wil er bij ziekte, gebrek of oude dag niet liever thuis in een smart care home dan in het ziekenhuis of verzorgingsinstelling verblijven?’

Wat cijfers…
Vroeger gingen veel ouderen al meteen op hun 65ste jaar naar het bejaardentehuis. Er was wel een groep beter gefortuneerde pensionado’s die elders in goed verzorgde vakantiecentra ging overwinteren.
Anno 2014 blijven de meeste bejaarden echter tot lang na hun 70ste levensjaar gewoon thuis wonen. 80% van de ouderen geeft aan dat te willen. Er sluiten zelfs tal van bejaarden- en verzorgingstehuizen door! De gebreken en beperkingen blijven echter gewoon aanwezig en dat betekent het aanpassen van de woning. Naar schatting komen er per jaar circa 10.000 ouderen bij die anders in een tehuis geplaatst werden. Daar is voor het gewoon thuis blijven wonen meer nodig dan alleen gelijkvloers of een traplift installeren. Dat schept een behoefte aan 40.000 tot 80.000 aangepaste woningen. Bij de gehandicapten gaat het om 1.300 personen per jaar extra. En de lichtere psychiatrische patiënten hebben vraag naar zo’n 800 (meer) zelfstandige voorzieningen.
De ontwikkelingen gaan snel. In feite te snel. De verzorgende instellingen verminderen hun capaciteit of sluiten. En daar komen onvoldoende smart care homes voor terug. Tijd voor woningcorporaties en eigen woningbezitters om met de installateurs en gemeenten om de tafel te gaan zitten. Niet tijdig inspelen op de huidige ontwikkelingen zet straks op achterstand en boze inwoners. Nu investeren betaalt zich op termijn al snel dubbel en dwars terug.

Welke mogelijkheden?
Het smart care home bestrijkt een breed scala aan ondersteuningsmogelijkheden en zorgvoorzieningen. De belangrijkste domeinen voor zorg en ondersteuning door domotica en smart homes zijn:
- Het gedeeltelijk of geheel overnemen van de mobiliteit.
- Het uitvoeren van huishoudelijke taken.
- Verzorgende en bewakende medische taken. Ook telecare.
- Beveiliging. Dit zowel tegen ongewenste individuen als het huishoudelijke apparatuur, verwarming kranen e.d. laten aanstaan. Ook het bewaken van de bewoner zelf op diens activiteiten (doet niets, is wellicht gevallen of onwel geworden) of het voorkomen van ongelukken behoord tot het aanbod.
- Beheersing van het binnenmilieu.
- Communicatie en stimulatie. De bewoner houdt geregeld contact met de omgeving, familie, vrienden of bekenden en zorgverleners. Daarnaast is er een soort digitale coach die aanzet tot mentale en fysieke activiteiten.
- Het verbeteren van het zicht (visus) of gehoor.
- Afspraken, bestellingen (boodschappen) en agenda beheren.
Technisch gezien vallen al deze smart care-domeinen van de domotica goed te realiseren. Hardware en software zijn voldoende voor handen in diverse soorten en smaken. De kosten voor de sensoren, thuisnetwerken en uitvoerende apparatuur vallen veelal flink mee. Bovendien bedragen zij slechts een fractie van die bij het verblijf in instellingen en intensieve menselijke verzorging thuis! Wel is het van belang dat de fabrikanten bij het ontwerpen van care domotica terdege rekening houden met de speciale doelgroepen. Bijvoorbeeld ouderen moeten er natuurlijk ook goed en comfortabel mee om kunnen gaan. Het komt vaak niet neer op iets geheel nieuws bedenken maar het slim maken van gewone dagelijkse gebruiksvoorwerpen en apparaten.

Speciale aandacht voor ouderen
Een interessante vraag is: Wanneer lukt het ouderen niet meer om zelfstandig thuis te blijven wonen? Er zijn vijf belangrijke oorzaken aan te wijzen:
Nummer 1, is een val en/of de complicaties na een breuk. Dat vraagt om extra verzorging en mobiliseren. Een behoorlijk deel valt daarvan met smart care domotica aan te pakken.
Nummer 2, is de gevolgen van een acute ziekte. De trend is om de patiënt weer zo snel mogelijk uit het ziekenhuis of verzorgingsinstelling te ontslaan. Want het verblijf kost veel geld. Dan rijzen er nieuwe vragen als: is er capaciteit voor de overname van de zorg aan huis en hoeveel kost dat dan weer? Ook hier biedt het smart care home oplossingen.
Nummer 3, de achteruitgang in de geestelijke en lichamelijke vermogens, stijgt navenant met de leeftijd. Op een gegeven moment bereikt de oudere bewoner een kritische grens: “Nu kan oma echt niet meer thuis wonen!” Smart care domotica rekt deze leeftijdsgrens steeds verder op. Het overnemen van het huishouden. Stimulerend coachen bij de dagindeling en besteding. En de bewaking van de dagelijkse activiteiten, medische parameters en de veiligheid in en om het huis. Zijn er onregelmatigheden of dreigt er gevaar dan schakelt het slimme verzorgingshuis de voorgeprogrammeerde hulp van buiten in. De thuiszorg, familie, ambulance of politie zijn in het verzorgingsnetwerk van het slimme huis opgenomen.
Nummer 4, de druk op de verzorgers staat heftig ter discussie. Verzorging met de zogenaamde ‘eigen kracht’ door familie, vrienden of buren valt beslist aan te bevelen maar mag niet ontaarden in een alles overheersende en uitputtende mantelzorg. Op een gegeven moment is de zorgmaat voor de eigen kracht echt helemaal vol. Zo ver moeten wij het natuurlijk niet laten komen. Smart care domotica kan al veel eerder bezwarende zorgtaken overnemen.
Nummer 5, is het gevaar van de groeiende eenzaamheid. Immobiliteit, het achteruitgaan van de eigen geestelijk vermogens en het (door de leeftijd) inkrimpen of wegvallen van sociale netwerken doen de broodnodige contacten verminderen. Er ontstaat een vicieuze cirkel van achteruitgang, dit leidt tot minder contact, gevolgd door nog meer achteruitgang. Nu is het in een verzorgingstehuis vol dementerende bejaarden natuurlijk ook niet alles. Dat kan domotica beter. De bekendste toepassingen zijn het onderhoudt van telecontacten met het sociale netwerk, het bewaken en stimuleren plus coachen van de activiteiten van de bewoner in het smart care home.