Ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van de fabrikant, presenteert Sony een trio gericht op de (welvarende) hoofdtelefoonliefhebber. Samen vormen de MDR-Z1R, TA-ZH1ES en NW-WM1Z een ultieme set met een prijskaartje van circa 7.500 euro. Gelukkig kun je ze ook apart kopen.

Sony produceert heel veel dingen: systeemcamera’s, televisies, smartphones en natuurlijk PlayStations. Maar de wortels van het eerbiedwaardige Japanse bedrijf liggen bij audio, en meer bepaald bij high-end audio. Wie vond (mee) de cd uit, om maar iets te zeggen? Zonder te stellen dat Sony tegenwoordig een budgetmerk is op vlak van hifi, kan je niet anders constateren dat het tegenwoordig toch eerder mikt op een mainstream-publiek.

Maar heel af en toe komt het oude DNA weer boven. En moet Sony weer iets uitbrengen om te tonen dat het wél nog een echt hifi-merk is. Een paar jaar geleden lanceerde het zo de combinatie van TA-A1ES-versterker en HAP-Z1ES-digitale speler, twee fraaie toestellen die bedoeld waren om hi-res audio onder de aandacht te brengen van de muziekliefhebber. Die missie is deels gelukt, maar ondanks de kwaliteit van de beide Sony-producten waren zij zelf geen enorme successen.

Sony op de IFA-beurs

Op de IFA-beurs in september vorig jaar was het dus weer tijd voor een potje hifi-spierballen rollen, onder de naam Signature. Dit keer mikt Sony echter op de hoofdtelefoonliefhebber, niet de hifi-enthousiasteling die via luidsprekers van muziek geniet. Deels omdat Sony één van de grootste hoofdtelefoonproducten ter wereld is, deels omdat premium-koptelefoons steeds meer een ding zijn. Getuige de lancering van steeds duurdere topmodellen, zoals de Bowers & Wilkins P9, Denon D7200, Focal Elear en Utopia, en nog vele anderen. Duizend euro en meer uitgeven voor een koptelefoon wordt minder ongewoon.

Maar een high-end hoofdtelefoon lanceren was niet voldoende voor de Japanners. Neen, omdat de luisterervaring via niet enkel door de koptelefoon wordt bepaald, bracht Sony tegelijkertijd een bijhorende DAC/versterker (de TA-ZH1ES) én een high-end Walkman (de NW-WM1Z) uit. Drie producten die je afzonderlijk kunt aanschaffen en probleemloos kunt combineren met producten van andere merken, maar Sony zou natuurlijk heel graag hebben dat je wel het drietal aanschaft en samenvoegt. Dat doe je wellicht niet in een bevlieging, want voor dat je het weet ben je iets meer dan 7.500 euro kwijt. Bijna de helft daarvan aan – houjevast – een Walkman. In goud uitgevoerd.

MDR-Z1R: afwerking en comfort

We lopen al wat voorop op de conclusie en verklappen alvast dat je niet per se de drie Signature-delen moet bezitten om er alles uit te halen. Het lijkt ons zelfs onwaarschijnlijk dat veel mensen alle drie gaan aanschaffen, al was het maar omdat weinig audiofielen een draagbare DAP (digital audio player) als bron zouden kiezen. Er zijn er, getuige sites als Head-Fi en Headfonia, maar het is toch een nichegebeuren.

We zoomen eerst in op de MDR-Z1R, een koptelefoon met een kostprijs van 2.200 euro die meteen heel wat hoger mikt dan het vorige hifi-topmodel van Sony. Deze MDR-Z7 is nog te koop en lijkt van ver zelfs wat op de MDR-Z1R. Van dichtbij blijkt de gelijkenis heel wat minder te zijn, gelukkig ook qua klank. De MDR-Z7 is immers een koptelefoon met een heel uitgesproken klank die bijzonder veel nadruk legt op bassen en een geweldige roll-off kent al vanaf 1-2 kHz.

Net zoals de MDR-Z7 is de MDR-Z1R een gesloten hoofdtelefoon. De dikke oorkussens uit schaapsleer voelen lekker zacht aan en sluiten je volledig af van de omgeving, zonder dat je het gevoel krijgt dat er iets lastig rond je hoofd knelt. Het gewicht van 385 gram is voor een topkoptelefoon ook niet echt overdreven. Je zou de MDR-Z1R zelfs mobiel kunnen gebruiken, zo licht en goed isolerend is het. Maar toch niet doen, want een fraai afgewerkt apparaat zoals deze verdient zacht en respectvol behandeld te worden.

Om dat mogelijk te maken, is de MDR-Z1R verpakt in een luxueuze displaycase met voldoende ruimte voor de meegeleverde kabels. Sony levert er twee mee: een kabel van 3 meter dat eindigt in een standaardjack en een kabel van 1,2 meter met een 4,4 mm jack. Ja, je leest dat goed. Sony doet altijd graag wat eigenwijs en pusht met Signature een jack-type die voorheen enkel professioneel gebruikt werd. Deze iets groter jack of bantamplug heeft als voordeel dat het niet driepolig is (zoals 3,5 mm en de meeste 6,3 mm jacks) maar vierpolig. Het is te gebruiken voor een gebalanceerde aansluiting, iets dat zeker te overwegen valt voor een hoofdtelefoon uit deze prijsklasse. Er zijn echter weinig hoofdtelefoonversterkers met een 4,4 mm uitgang, dus je zal moeten investeren in een adapter om deze plug om te vormen naar XLR4, 2 x XLR3 of dubbele 6,3 mm jacks.

De MDR-Z1R is niet extravagant afgewerkt, zoals concurrerende vlaggenschepen als de HiFiMan HE-1000 of Focal Utopia, maar heeft een typisch Sony-design: strak, understated, hoogwaardig afgewerkt. De earcups zijn bijvoorbeeld afgewerkt met een fijn metaalweefsel dat van dichtbij er prachtig uitziet. Het middelpunt van de cups komt golvend vrij ver naar buiten, zodat er voldoende ruimte is voor een aangepast geluidskamer met voldoende demping. Intern is er een akoestische filter en een frame die resonantie moet voorkomen, altijd een gevaar dat om de hoek loert bij een gesloten hooftelefoon.

MDR-Z1R: luisteren

De ZR1 bevat immense drivers van 70 mm, waardoor de koptelefoon behoorlijk groot overkomt. Het zijn nieuwe drivers van Sony, met een dome van magnesium en een conus die met aluminium werd bekleed. Voor de driver zie je een grille met een bijzonder patroon dat zowel bescherming levert als wat tuning doet. Over kostbare materialen gesproken: hadden we al gezegd dat de hoofdband uit titanium vervaardigd is?

Op enkele uitzonderingen na zijn de meeste vlaggenschepen bij hoofdtelefoons open modellen. De MDR-Z1R is dus ergens een buitenbeentje. Maar wel interessant, omdat de goede passieve isolatie betekent dat je hem kunt gebruiken op plaatsen die niet helemaal stil zijn, zoals de woonkamer of op kantoor.

We hebben de MDR-Z1R verschillende weken in ons bezit en konden hem dus goed op de proef stellen. Op hetzelfde moment hadden we de Focal Utopia op bezoek, momenteel misschien wel de beste koptelefoon ter wereld. Aan versterkingszijde gebruikten we de Signature-versterker van Sony, maar ook de Mytek Brooklyn en de SPL Phonitor 2.

Al heel snel merkten we dat Sony effectief de zwakke punten van de MDR-Z7 heeft aangepakt, zonder de gemaakte klankkeuzes los te laten. De MDR-Z1R komt inderdaad als ‘bas-zwaar’ over, maar niet zoals een typische DJ-koptelefoon dat doet. Om te beginnen presenteert de Sony-koptelefoon bassen verfijnd en over een breed frequentiebereik. Naast diepe lage tonen die je via de schedel voelt binnenkomen, heb je ook een mooi midden- en hoogbas. De drivers van de MDR-Z1R zijn gelukkig zo goed uitgedacht dat de hevigere bassen niet voor problemen zorgen bij de overgang naar het midden. Vocals in het bijzonder komen mooi naar voren, maar ook het hogere detail. Voor een gesloten koptelefoon laat de MDR-Z1R zelfs een brede soundstage horen, zonder echter de luchtigheid neer te zetten waar klassieke muziekliefhebbers van genieten.

De MDR-Z1R is één van de weinige topmodellen die elektronische muziek echt mooi neerzet. Het cinematische Tron: Legacy-album van Daft Punk bijvoorbeeld, komt echt tot leven. Een track als C.L.U. combineert een enorme bombast met heel diepe bassen, iets dat bij een mindere koptelefoon een geluidsbrij wordt. De MDR-Z1R heeft er nauwelijks een probleem mee. De diepe bassen bij het begin van Three Ralphs van DJ Shadow, onwaarschijnlijk hoe zuiver en resonantievrij ze worden overgebracht.

Wat niet wil zeggen dat de MDR-Z1R zich enkel bij één genre goed voelt. Bij Cavalo, het soloalbum van de Brazilliaan Rodrigo Amarante (je kent hem misschien als de stem bij de titelsong van de Netflix-serie Narcos), heb je bij veel tracks de typische Zuid-Amerikaanse percussiegeluidjes die door de MDR-Z1R mooi rondom worden geplaatst. Het is geen echt live-gevoel, maar wel driedimensionaal genoeg om je het meer in de muziek te laten opgaan. Bij Hey Now van London Grammar  - gefeliciteerd als je deze track op demo’s hebt kunnen ontwijken – zweeft Hannah Reids ijle stem boven je, los van de baslijn die wel wat té aanwezig is.

Als je de MDR-Z1R wil vergelijken met andere grote namen uit de koptelefoonwereld, dan kun je stellen dat a) de Sony ongeveer het tegenovergestelde is de Sennheiser HD800 en b) een soort verdere evolutie van de HD650 vormt, maar met veel betere, gedetailleerde middenweergave.