Het hoge noorden staat bekend om zijn rendieren, Vikingen, midzomernacht en onderkoelde Nordic jazz. En ook om Hegel, een merk dat in de nieuwe H190 opnieuw een minimalistisch design weet te huwen met een zuiver en krachtig geluid. Een hoogtepunt van controle.
Hegel H190 stereoversterker
De H190 is een gloednieuwe geïntegreerde versterker van Hegel Music Systems. Gloednieuw betekent hier vooral ‘technisch vernieuwd’, daar het Noorse hifi-bedrijf qua uiterlijk heel standvastig bij minimalistische ontwerpen zweert. De H190 ziet er daarom op eerste zicht niet echt anders uit dan zijn voorgangers, maar intern er is wel wat veranderd en vernieuwd.
Geïntegreerde versterkers van Hegel worden wel eens omschreven als all-in-ones. Dat etiket klopt ook echt, want naast een volledig versterkerluik bezit de H190 een DAC-gedeelte en zijn er streamingfuncties aan boord. Als je uitsluitend naar digitale bestanden luistert, hoef je dus enkel luidsprekers aan de Hegel H190 te hangen en je bent klaar. Er zijn echter ook voldoende ingangen aanwezig om externe bronnen aan te sluiten als je dat wil, in het bijzonder digitale.
Hegel SoundEngine 2
Het is nog maar een twintigtal jaar geleden dat de Noorse student Bent Holler een thesis afleverde over versterkervervorming. Dat bleek achteraf een eerste stap te zijn in de ontwikkeling van een eigen versterkertechnologie die de voordelen van klasse A verenigt met die van klasse A/B, én in de oprichting van een eigen hifi-bedrijf. De SoundEngine – zoals de versterkermodule wordt genoemd – is de motor van de Hegel-versterkers, zoals de Hegel Röst die we vorig jaar op de testbank legde. De Röst werd door nagenoeg elke reviewer gesmaakt, wat onder andere leidde tot een EISA Award voor versterker van het jaar.
bekijk het overzicht van de EISA Awards hier
Vergeleken met de Röst is de H190 een krachtiger model. Het vervangt de H160 en blijft de tweede in rang in het geïntegreerde segment van Hegel. Aan de top blijft de Hegel H360 staan, een beest van een versterker dat 2 x 250 watt in 8 ohm kan jagen en over een referentie-DAC beschikt. De H190 van zijn kant is ook geen kneusje. Het heeft een vermogen van 2 x 150 watt (in 8 ohm) en biedt een damping factor van 4.000. Met dat laatste raken we meteen één van de grote troeven van Hegel-versterkers aan. De hoge damping factor wil zeggen dat de H190 de elektrische terugkoppeling van het geluidssignaal naar de luidsprekers bijzonder goed kan verwerken (lees: dempen of het natrillen minimaliseren), wat zich vertaalt naar een zeer strakke en snelle klank. Vooral het laag klinkt er beter door.
Over demping
Een doelstelling van Hegel is zo weinig mogelijk te veranderen aan het audiosignaal tijdens het versterkingsproces. Een hoge demping ondersteunt dat streven, want bij een lage damping factor krijg je net extra kleuring door de interactie van versterker en luidspreker. Kleuring komt ook door andere zaken, zoals vervorming of de kwaliteit van de filters die bij het DAC-proces worden toegepast. Maar ook daar is aandacht aan besteed, zegt Hegel.
De H190 is na de Röst de eerste Hegel-versterker die SoundEngine2 meekrijgt. Het gaat hier niet om een radicale vernieuwing van de bestaande Hegel-technologie, maar eerder een verbetering in de zogenaamde feed-forward-techniek met een betere foutcorrectie. SoundEngine2 levert ook een hogere damping factor (ongeveer vier keer hoger dan bij de H160) en een breder dynamisch bereik dan voorheen. Omdat er een stevigere transformator on de motorkap steekt, is de H190 ook wat hoger dan bijvoorbeeld de Röst. Maar je krijgt er ook twee keer het vermogen voor in de plaats.
Minimalisme
Het is heel makkelijk om in een overvolle hifi-winkel naast de Hegel-versterkers te kijken. De Noren gaan nu eenmaal resoluut voor een minimalistisch design, waardoor hun toestellen zowat het omgekeerde zijn van schreeuwerig. De H190 is niet anders, al zullen fijnproevers die de versterker van dichtbij bekijken meteen realiseren dat het wel hoogwaardig is afgewerkt. De H190 steekt in een relatief klassieke metalen behuizing, met een lichtjes gebogen voorkant die toch voor een beetje eigen karakter zorgt. Op het voorpaneel zie je enkel twee grote draaiknoppen en schermpje waarop de geselecteerde ingang en volumeniveau in het groot wordt getoond. Het schermpje is monochroom, maar dat is niet erg. Door de gebruikte OLED-technologie en het hoge contrast is de informatie uiterst goed leesbaar, zelfs op 3-4 meter afstand. Liever dit dan een kleurboek dat je niet kunt lezen, vinden we.
De behuizing van de H190 is geanodiseerd en met een poederlak afgewerkt, wat zorgt voor een ingetogen premiumgevoel. Voorlopig is de H190 enkel in matzwart beschikbaar, maar er komt in het voorjaar ook een witte uitvoering. Die zal qua kleurstelling doen denken aan de Röst, zoals je ziet op de foto bij deze review.
Gek genoeg komt aanvankelijk de achterkant van de H190 een beetje sober over. Toch staat het vol van aansluitingen. Misschien is het wel omdat alles heel ruim is geplaatst, wat een goede zaak is. Qua digitale ingangen ga je niet gauw iets missen, want je kunt rekenen op drie optische en één coax ingangen. Een directe koppeling met je pc is mogelijk via een USB klasse B-poort. Aan analoge zijde is wat minder keuze: één set gebalanceerde ingangen en twee paar ongebalanceerde cinch-ingangen. Eén hiervan is ontworpen voor mensen die de Hegel willen plaatsen in een surroundopstelling, bijvoorbeeld als versterker die je inzet voor stereo-weergave of de L-R-kanalen. Wie een platenspeler wil aansluiten, zal een phono-preamp moeten voorzien. We snappen wel waarom de H190 geen aparte phono-ingang heeft – technisch heeft dat zijn gevolgen – maar het had de naam all-in-one helemaal doen kloppen.
Ten slotte vind je achteraan nog twee paar analoge uitgangen, mocht je de H190 bijvoorbeeld als voorversterker willen inzetten. Luidsprekers sluit je aan via de vier goed uitgevoerde terminals.
Tankbouwkwaliteit
Voor de afstandsbediening word dezelfde designtaal gehanteerd als voor de versterker zelf. Net zoals bij de Röst bedien je de H190 met een solide afstandsbediening in matzwartmetaal. Op dit kastje vind je een volumeregeling en ingangenselectie, en gek genoeg twee keer de trio PREV-PLAY-NEXT. De bovenste drie dienen om een mediaspeler aan te sturen op een computer die via USB is aangesloten (handig!), het middelste trio gebruik je als je ook over een cd-speler van Hegel beschikt. Ook de DAC+-knop is enkel nuttig als je een aparte Hegel-DAC bezit. Hiermee verander je de input op deze externe DAC. Maar aangezien de H190 zelf over een aardig DAC-gedeelte beschikt, ga je van deze knop wellicht nooit gebruikmaken.
De remote is compact, zwaar en – we vermoeden – onverwoestbaar. Misschien moet je wat wennen aan de kleinere knopjes die ver uitsteken (vooral omdat ze wel vrij gevoelig zijn), maar de remote geeft je wel het gevoel dat je iets waardevol in je bezit hebt. Dat mag wel eens, want al te vaak krijgen we high end-toestellen op bezoek die tot in de puntjes zijn afgewerkt, maar toch worden geleverd met een kunststoffen afstandsbediening van enkele euro’s. De remote is het kastje dat je elke dag gaat aanraken; ook dat aspect moet gewoon helemaal in orde zijn. En dat heeft Hegel begrepen.
Streaming
Een zaak die we enorm positief vinden aan Hegel is dat zij met veel realiteitszin naar het gebruik van hifi kijken. Ja, de H190 is een versterker die gebouwd is om high end-prestaties neer te leggen, gevoed met het allerbeste bronmateriaal vanaf een prijzig brontoestel. Maar in de echte wereld zijn er veel mensen die in een zo hoog mogelijke kwaliteit muziek willen beluisteren vanaf ‘normale’ bronnen. Vanaf een streamingdienst bijvoorbeeld. Daarom dat de met een DAC-uitgeruste H190 ook AirPlay ingebouwd heeft en streaming over DLNA toelaat. In plaats van te zuchten over de kortzichtigheid van lastige klanten die over AirPlay muziek willen streamen, zoals sommige merken (helaas) doen, heeft Hegel specifiek voor deze streamingbronnen wat extra moeite gedaan. Ze erkennen bijvoorbeeld dat AirPlay niet altijd een ideaal transportmedium is, maar proberen wel tijdens het DAC-proces tekortkomingen op te lossen.
Het gevolg is dat AirPlay op de H190 bijzonder goed klinkt, merkbaar beter dan bijvoorbeeld op een doorsnee AV-receiver (toestellen die ook vaak AirPlay bezitten). We vinden de kwaliteit hoger als we muziek aanleveren via de USB-ingang, maar echt zoveel slechter klinkt het niet over AirPlay. Via AirPlay-streaming ben je natuurlijk wel beperkt tot PCM 48 kHz / 16-bit, via USB en DLNA kun je de H190 ook hi-resbestanden aanleveren.
AirPlay is bovendien enkel relevant als je een Apple-toestel in huis hebt (of een Windows-pc met iTunes). Verrassend genoeg voor een toestel uit dit prijssegment is ook Spotify Connect present. Het werkt prima, ook als een andere ingang geselecteerd is. Zodra je in Spotify de Hegel selecteert, verspringt de versterker naar de Netwerk-ingang. Lijkt logisch, maar er zijn apparaten die eerst vereisen dat je de ingang handmatig aanpast. Enig minpuntje bij Spotify Connect: als je het volume regelt via de hardwareknoppen van je mobiel toestel, dan verspringt het niveau in stappen van tien. Dat is een beetje grof, maar met de remote kun je fijner afregelen.
De beste kwaliteit via streaming krijg je door via DLNA te werken. Een typisch scenario is dat je muziekbestanden op een NAS hebt staan en dat je dan een controller-app gebruikt om liedjes naar de Hegel te sturen. Op Android verkiezen we BubblePnP, omdat je met deze app naast je eigen bestanden ook kunt streamen vanaf Tidal en Qobuz. Dat is wel een mooie extra, want deze streamingdiensten zitten niet ingebouwd in de H190. Via de app kun je ze dus gebruiken. Hetzelfde voordeel heb je ook als je – heiligschennis – de Linn Kazoo-app installeert op je pc of Mac.
Wel goed om weten: de DAC van de H190 verwerkt enkel PCM. Ben je een DSD-liefhebber dan moet je toch aan de slag met een externe DAC of de H360 overwegen. De superversterker van Hegel verwerkt DSD namelijk wel.
Strak
Bij een versterker die mikt op een strakke, transparante weergave grijpen we graag eerst naar elektronische muziek om te luisteren. Dat wordt dan ‘Lunar Glyphs’, het nieuwe album van Desolate dat recent nog getipt werd door John Darko van Digital Audio Review als een audiofiel hoogtepunt. Sfeervol is het in elk geval, met ambient-nummers die je het gevoel geven in de ruimte rond te zweven. De H190 hebben we voor de gelegenheid gekoppeld aan onze Focal Sopra N°2-speakers, wat ons betreft een zeer mooie match. We hebben de H190 eveneens gehoord in combinatie met de KEF Reference-reeks, en op basis van die korte luistersessie durven we stellen dat ook die combinatie een aanrader is om te beluisteren. Tijdens onze tests hebben we vooral geluisterd met Roon, aangeleverd via een Aurelic Aries of een Raspberry Pi 3 met Volumio die op de USB-poort hing. Maar ook de andere streamingbronnen kwamen (eerder kort) aan bod.
Dat de soundstage bij de Desolate-tracks zo immens overkomt, is eigenlijk eerder een verdienste van de Sopra’s – maar de fijnzinnige weergave van alle details terwijl er tegelijkertijd heel diepe bassen weerklinken is mogelijk dankzij de zuiverheid van de Hegel. Ambient-nummers zoals deze van Lunar Glyphs werken enkel als ze echt accuraat en zonder een spoor van wolligheid worden gebracht, zodat je dat gevoel van geluiden die in een leegte afspelen echt ervaart.
Binnen het genre schakelen we over naar iets met wat meer leven, ‘All that ever follows’ van EDit, waarbij we vooral opkijken van hoe de soms snelle beats hun ritme behouden terwijl vocals zuiver en sterk een eigen plaats opeisen. Dat is het eigenlijk wel wat ons zo aantrekt bij deze Hegel: hoe elke instrument vol en rijk gepresenteerd wordt, zonder contaminatie door een ander. Je moet de H190 uiteraard wel koppelen aan speakers die deze kwaliteiten ondersteunen, dat spreekt. Maar naar ons gevoel is de H190 een versterker die niet vaak slecht zal combineren met speakers, tenzij het er met een uitgesproken analytisch karakter zijn.
Transparantie staat voor sommigen synoniem voor kil, maar dat is de H190 zeker niet. De versterker blijft weliswaar weg van het toevoegen van warme toetsen, het is bovenal zeer natuurlijk en met een perfecte timing. Weinig verhullend ook, soms op het onverbiddelijke af. Je merkt wel van tijd tot tijd dat je het te maken hebt met een slechtere opname of bestand. Dat hoort er een beetje bij als je op dit niveau luistert, vinden we. Via Airplay komen die sterk gecomprimeerde bestanden dan wel weer subtiel beter over, misschien wel omdat er qua filtering wat anders gebeurt.
De keerzijde is dat je zal opkijken bij opnames die echt goed zijn uitgevoerd. Zoals bij ‘Into the Mystic’ van het David Helbock Trio, een intrigerend ACT-jazzalbum met covers en hommages (onder meer aan Star Wars!). Het live-gevoel is bij dit triowerk bijzonder sterk, wat onder meer komt door de vele nuances die in je in de percussie hoort en de volle pianoklanken. Op onze Sopra’s geeft de Hegel ons het gevoel dat werkelijk elke nuance werd opgediend.
Wat ook bij het vele luisteren opvalt is dat de H190 elke dynamische verandering moeiteloos ondervangt. Of het nu gaat om de zeer diepe beats die Radiohead bij ‘Packt Like Sardines in a Crushd Tin Box’ van ‘Amnesiac’ naar je oren slingert, om even later het aarzelend pianospel van ‘Pyramid Song’ te presenteren, of over Max Richters wondermooie ‘War Athem’ met zijn tragische cellolijn met de diepe percussie op de achtergrond, de H190 doet het alsof het niets is. Ja, ook als we de stoppen echt overdraaien – iets dat we bij Richter graag doen. Het is hier dat we ook zien waar de H190 afstand neemt van de Röst. Dat is ook een zeer capabele versterker, maar de H190 zit duidelijk nog in een hogere klasse. Zo is het leuk om het nieuwe jaar te beginnen! Onze referentieversterker bij de Sopra’s is een Devialet Expert 200. Het is een toestel met vele kwaliteiten (zoals een zeer goede phono-voortrap, een enorme flexibiliteit, SAM en uitstekende streaming), maar puur op vlak van versterking zouden we het nog lastig vinden om een keuze te maken tussen de Expert en deze Hegel H190.
Conclusie
De Hegel H190 is een veelzijdig geïntegreerd toestel dat eigenlijk heel dicht bij het ideaal van een transparante, krachtige versterker staat. Het is echte high-end en tegelijkertijd ook geschikt voor het ‘echte’ leven, dankzij streamingopties als Spotify Connect. Dat zien we graag, want je hebt niet altijd tijd voor een uitgebreide luistersessie waar je op zoek gaat naar elke nuance in de hi res-opname. Soms wil je ook gewoon muziek opzetten, en dan is iets als Airplay of Spotify Connect best handig. Je zou kunnen wensen dat er op streamingvlak opties als Chromecast en Roon present waren, maar beiden zaken kunnen toegevoegd worden met een bescheiden investering.
De H190 is zoals we van Hegel gewoon zijn piekfijn afgewerkt. Bescheiden in looks misschien – vinden we niet erg – maar vooral extreem overtuigend qua geluid. De H190 kan moeiteloos moeilijke speakers aansturen, onder meer omdat het over enorm veel dynamisch vermogen beschikt. Een droom van een ding.
Hegel H190
€ 3.599 www.hegel.com
Beoordeling 4,5 op 5
