Ten onrechte wordt Verdi’s laatste opera, de komische opera "Falstaff", soms nog "opera buffa" genoemd, maar met dit eind 19e eeuw afgesloten typisch Napolitaanse genre heeft dit fonkelende meesterwerk alleen de komische escapades gemeen.

De muzikale factuur is van totaal andere orde: hier geen bravoureuze "nummers" in aria’s of duetten, geen secco-recitatieven, maar wat we in deze muzikale komedie naar Shakespeare’s "The Merry Wives of Windsor" en "Henry IV" aantreffen is één coherente, doorgecomponeerde vocale en muzikale structuur, waarin parelende parlandi en gezongen gedeelten vrijwel tot één homogene twee-eenheid gebundeld zijn. De ritmiek en melodische lijnen van de taal zijn in muzikale structuren vastgelegd en wat dit betreft is "Falstaff"dan ook niet alleen Verdi’s laatste, maar tevens meest moderne opera geworden die bij Wagner raakpunten heeft en zelfs vooruitloopt op Janacek, die andere grootmeester in het muzikaal verbeelden van verbale structuren.

Dat we deze "schaterlach" waarmee Verdi afscheid nam van het leven niet alleen aan de componist en Shakespeare, maar in hoge mate ook aan Verdi’s beste librettist, Arrigo Boito – zelf ook operacomponist van formaat – te danken hebben, zal ieder die het werk kent en beleeft, ervaren bij Falstaff in het theater of op DVD.

De onlangs op Arthaus uitgebrachte Glyndebourne-productie uit 1976 van dit werk, onder regie van de fameuze Franse regisseur Jean-Pierre Ponelle zit, onder de muzikale leiding van Sir John Pritchard, theatraal en muzikaal als gegoten, zodat we de amoureuze avonturen van de drankzuchtige schelmenridder Sir John Falstaff en zijn avances naar twee rijke jonge dames geamuseerd kunnen volgen. Uiteindelijk haalt Falstaff bakzeil door de stevige poets die zijn twee vroege maten Pistola en Bardolfo hem samen met de twee vrouwen en een van de "bedrogen" echtgenoten, hebben gebakken. Uiteindelijk draait Falstaff echter de rollen om en etaleert de hele affaire als een spel: "Het hele leven op deze wereld is een grap en wie het laatst lacht, lacht het best".

Een aanstekelijke DVD-voorstelling dus, ware het niet dat – mogelijk als gevolg van een niet optimaal gelukte digitalisering – de beeldkwaliteit net niet die messcherp gestoken optische kwaliteit bezit die je van DVD zou verwachten. Er wordt briljant geacteerd, met de bariton Donald Gramm in de titelrol. De regie van Ponelle zorgt ook voor een rake invulling van de overige rollen, zoals Benjamin Luxor als Ford, Ugo Trama als Pistola, Max Rene Consotti als Fenton, Kay Griffel en Reni Penkova als Alice en Mrs. Page, Elizabeth Gale is Nanetta, John Fryatt als Dr.Caius en Bernard Dickerson als Bardolfo. Zowel de vocale prestaties van deze imponerende cast als de prestaties van het Londens Philgarmonisch Orkest in de bak komen van goed tot voortreffelijk uit de verf, al bleek het kennelijk ook bij deze bijna 30 jaar oude productie niet mogelijk veel ruimtelijke dimensies aan het geluid te verlenen.

Een ander punt van kritiek geldt de naar mijn overtuiging volstrekt overbodige toevoeging van "extra’s" in de vorm van voorproefjes uit andere operaproducties van Arthaus, dat daar helaas een handje van heeft. Het maakt ‘t zoeken en vinden van het hoofdmenu alleen maar lastiger; ditmaal moesten we door scènes uit "Die Zauberflöte" en "Idomeneo" heen en een stukje orkestmuziek onder leiding van Claudio Abbado, bij avondopnamen van woestijntaferelen. Een en ander staat ook niet in het booklet of op het doosje vermeld en dat maakt dat gepuzzel alleen maar vervelender. Hoe verzin je het?


Aanvullende informatie:
"Falstaff" komische opera van Guiseppe Verdi en Arrigo Boito, naar Shakespeare’s "The Merry Wives of Windsor" en "Henry VI".
Solisten, Londens Philharmonisch Orkest o.l.v. Sir John Pritchard.
Toneel-regie: Jean-Pierre Ponelle
Tv-regie: Dave Heather. Glyndebourne
Opera Festival 1976. PCM Stereo, ondertitels: D.,F, Eng, Sp. Regop
Code: 0
Speeltijd: 116 min.
DVD Video
Arthaus Musik.