KEF ontwikkelde doorheen de jaren toonaangevende techniek voor z’n actieve en passieve luidsprekers. Wat als al die knowhow gebruikt zou worden om een ultieme soundbar te creëren? De nieuwe XIO is dan wat je krijgt…
KEF XIO
Bij het lezen van de reportage over het bezoek aan KEF’s nieuwe Music Gallery in Londen viel je oog misschien op een weinig subtiele hint dat de pers en meereizende dealers daar waren voor verschillende redenen. Niet enkel om die boeiende locatie en muzikale ontmoetingsruimte te ontdekken, maar ook voor een totaal nieuw product van de Britse luidsprekerbouwer. Nu dat het embargo vervallen is, kan onthuld worden dat het gaat om de XIO.
De XIO is weliswaar niet de eerste soundbar van KEF, want in het verleden heeft het merk al eens stappen gezet in dat productsegment. Denk bijvoorbeeld aan de V720W. Dat viel echter grotendeels stil toen het inzette op actieve speakers met ingebouwde streaming, zoals de LSX, LS50 Wireless II en de LS60 Wireless.
De 5.1.2 XIO is echter iets heel anders dan voorgaande KEF-soundbars.
Deze nieuwe luxueuze soundbar zit propvol techniek, ontworpen om muziek en tv-geluid op een hifi-manier in de kamer te verspreiden. Het gaat dan ook om technologie die speciaal voor dit toestel is ontwikkeld. Zeg “Blade”, “Muon” of “LS60 Wireless”, en je hebt het over producten die op vlak van design bakens verzetten. Die voorliefde voor een modernere designtaal zit eveneens in het DNA van de XIO, die er heel wat weelderiger uitziet dan pakweg 95 procent van de soundbars op de markt. Prestaties, design en techniek, op alle drie wordt hier door het Britse merk ingezet. De XIO is dan ook bedoeld als uitdager voor de allerbeste soundbars die er zijn, wat natuurlijk betekent dat het ook echt goed moet presteren. De lat ligt hoog in het topsegment.
Muziek is even belangrijk als film
“Gegeven onze wortels in de hifi-wereld, wilden we met de XIO een product maken dat muzikaal gezien zou presteren op een niveau dat je zou verwachten van een bedrijf met onze heritage. Het mocht echt niet teleurstellen als je het zou vergelijken met de rest van ons speakeraanbod”, begint KEF-vertegenwoordiger Geoff Loveday de sessie over de nieuwe soundbar. Uiteraard na het tekenen van een NDA – een Non-Disclosure Agreement, typisch voor zo’n briefing.
“Natuurlijk zal een soundbar het vaakst worden gebruikt voor films en series via de tv. Maar muziek afspelen moest het absoluut in hoge kwaliteit doen. We hebben ons best gedaan om te zorgen dat de XIO niet onderdoet voor onze hifi-speakers.” Wat logisch is, want KEF is nu eenmaal een grote naam in de audiowereld. Dat ondermijnen met een slecht presenterende soundbar zou niet wijs zijn. Bovendien is voor heel wat mensen een soundbar meteen het enige ‘grote’ muzieksysteem dat ze in huis halen. Op basis van de tientallen soundbars die we doorheen de jaren hebben getest, kan er echter gesteld worden dat muziekweergave zelden een sterk punt is bij een soundbar. Heel vaak komt het neer op een audiopreset met iets andere equalizerinstellingen die je moet inschakelen als je een playlist wil afspelen. Maar dat is nooit voldoende om het gebrek aan bepaalde zaken, zoals een gecontroleerde bas of zuiver hoog, te compenseren.
Dat is hier absoluut niet het geval, wat meteen te merken viel als ik na de briefing samen met HVT-collega Ernst wat eigen tracks afspeelde. De XIO creëerde inderdaad een veel ruimere, meer hifi-achtige soundstage dan andere soundbars. Een mooi begin!
Een totaal nieuwe Uni-Q
De R&D-afdeling van KEF heeft een ijzersterke reputatie in de audiowereld, opererend vanuit het Engelse Maidstone, naast waar het merk in de jaren zestig z’n eerste fabriek oprichtte. In het verleden kregen we zo meermaals briefings van hun techneuten, met name Jack Oclee-Brown die inmiddels VP van Technology is bij het bedrijf. Weer de gerespecteerde Uni-Q-driver verder optimaliseren door een materiaal of vorm van een onderdeel van die driver te veranderen, of inzoomen op wat kleine details lijken voor de buitenwereld maar die uiteindelijk toch een merkbare prestatieverbetering opleveren, dat is waar die R&D-afdeling bijzonder sterk in is.
Voor de XIO was een iets andere aanpak nodig, zegt Loveday: “Het was een heel uitdagend én interessant project voor onze ingenieurs. Er waren veel nieuwe zaken die ontwikkeld moesten worden en daarbij waren er heel wat obstakels te overwinnen.” Wat natuurlijk niet mocht ontbreken is die Uni-Q, hét kenmerk van een KEF-speaker. Inmiddels is deze ‘coincident source’-driver (een verdere ontwikkeling van de coaxiale driver waarbij de tweeter onafhankelijk beweegt in het midden van de midrange-driver, red.) aan zijn twaalfde generatie toe.
Je vindt het in nagenoeg elke KEF-luidspreker, van laag tot hoog. Waar die ‘coincident source’ naar verwijst is dat die driver de meeste frequenties schijnbaar vanuit één punt laat vertrekken, in tegenstelling tot speakers met veel drivers die elk bepaalde frequenties producten en die verspreid zijn over een hele voorkant. Dit zorgt voor coherent en natuurlijkheid van wat je hoort, omdat een Uni-Q-driver dichter bij de realiteit staat van een muziekinstrument of een artiest die staat te zingen.
“Veel van het werk tijdens het ontwerpen van de XIO gebeurde op vlak van akoestische innovatie. We hebben een totaal nieuwe Uni-Q-driver ontwikkeld, de Uni-Q MX. In de basis is het een kleine mini-Uni-Q. Het is echt heel, heel klein, maar net als bij de gewone Uni-Q zijn de tweeter en de lage frequentie-driver helemaal apart.”
Kantelen mag
Dat er zes van die Uni-Q MX-drivers in de XIO zitten, naast vier ovale ‘race-track’ woofers en twee full-range drivers aan de zijkanten zie je normaal gezien niet. De KEF-soundbar is immers deels bedekt met een Scandi-look textiel die de speakers verhult, in een zwart of een hippe lichtgrijze kleur. Daarnaast is er een fijne aluminium bovenplaat. Enkel aan de bovenkant, helemaal links vind je een reeks subtiele knoppen. De materialenkeuze en het afgerond design geven de XIO een understated look, helemaal niet ‘technisch. In de ‘Living Room’-ruimte van de Music Gallery paste het prima, en dat zal wel vaker het geval zijn.
Bij het toestel dat we in Londen konden beluisteren, was het heel makkelijk om de textielgedeeltes van de XIO te verwijderen. Zoals je kunt zien op de foto’s bij dit artikel, werd het hierdoor mogelijk een grondige blik te werpen op de onderliggende techniek. Zo konden we de Uni-Q MX van dichtbij bekijken en werd het duidelijk waarom er zes van die drivers in de XIO zitten. Als je rekening houdt met de twee full-range drivers aan de zijkant, is dat er immers één te veel voor een 5.1.2-soundbar. En inderdaad, eentje werkt immers niet. Dat klinkt misschien gek, maar het heeft allemaal te maken met hoe je de soundbar opstelt.
Staat de XIO op een meubel voor een tv, dan zorgt de middelste Uni-Q MX aan de voorkant voor het centerkanaal. Een belangrijke rol, want uit deze speaker komt de belangrijkste audio, zoals de meeste dialogen en on-screen effecten. Je kunt de XIO natuurlijk ook aan de muur hangen. Bij de meeste soundbars doe je dat met een beugel, de achterzijde van de soundbar tegen de wand. Er is dan een balk die onder je tv uitsteekt, zeker als je scherm heel plat tegen de muur hangt.
Bij de KEF kantel je de soundbar bij het ophangen, waardoor de vroegere onderkant tegen de muur rust. Dat betekent uiteraard dat de drivers in de soundbar nu niet meer naar de juiste richting wijzen. Dankzij een gyroscoop-sensor detecteert het toestel echter deze verandering en stuurt het bij muurmontage de linkse-center-rechtse kanalen naar de drie Uni-Q MX-drivers die bij plaatsing op een meubel naar boven wijzen.
Staat de XIO inderdaad gewoon op een meubel, dan verzorgen de linkse en rechtse driver aan de bovenkant de hoogtekanalen. Langs deze drivers worden de geluidseffecten verspreid die dankzij Dolby Atmos of DTS:X hoog in de lucht hangen, wat bij films voor een indrukwekkende driedimensionale ervaring zorgt. Niet enkel bij spectaculaire geluidseffecten zoals helikopters die overvliegen of aliens die uit het plafond vallen, maar ook om sfeer te scheppen bij heel andere content. Bijvoorbeeld door het recreëren van de karakteristieke klank van een ondergrondse ruimte of een kathedraal, of van een drukke stadsomgeving. Bij een film als ‘Roma’ of de nieuwe immersive mix van Anette Askviks ‘Liberty’ is die 3D-ervaring heel overtuigend.
Streaming
Een toestel als een soundbar bevat altijd veel elektronische onderdelen, onder meer om de surroundformaten die uit een tv komen te kunnen decoderen. De XIO kan zo om met Dolby Atmos en DTS:X, en zal ook ondersteuning voor de aankomende spatiale versie van AirPlay. Dat is interessant om te horen. Apple kondigde deze upgrade voor de AirPlay-streamingtechnologie vorig jaar al aan, maar vooralsnog is het nog niet echt opgedoken. Nochtans is het de ontbrekende schakel die nodig is om makkelijk de Dolby Atmos-muziek op Apple Music naar een Dolby Atmos-toestellen te brengen. Vooralsnog kan dat praktisch enkel door een Apple TV op een soundbar of AV-receiver te hangen, met Spatial Audio voor AirPlay zal je dit gewoon vanaf een iPhone of iPad kunnen doen. De XIO is daar al klaar voor.
Daarnaast zit in de KEF aardig wat DSP-technologie om alle drivers op elkaar af te stemmen. De soundbar past zich bovendien aan de ruimte aan, zegt Loveday: “Er is IPT of Intelligent Placement Technology, een ingebouwde kalibratietool dat meubels en oppervlaktes in de buurt van de soundbar detecteert. Het zal de omgeving analyseren via twee ingebouwde microfoons en de weergave aanpassen.”
De bediening van XIO verloopt via de vertrouwde KEF Connect-app. Deze wordt ook gebruikt bij de actieve producten van KEF, zoals de LS50 Wireless II. Dat betekent dat de gebruiker kan rekenen op
Eerste indrukken
Hoe klinkt die XIO nu? Een volledige review volgt ongetwijfeld op een latere datum, maar we kregen in de Music Gallery wel de gelegenheid om autonoom met de soundbar aan de slag te gaan. Die eerste indrukken waren heel positief, je merkt dat de soundbar inderdaad ontworpen is vanuit een hifi-benadering. Zonder dan weer het aspect filmkijken uit het oog te verliezen.
Eerst krijgen we een reeks demo’s met filmfragmenten voorgeschoteld, incluis een stuk uit de onvolprezen The Super Mario Bros. Movie (uit 2023, niet de flop van 20 jaar eerder) dat een heel grootse, luchtige geluidsbubbel opwekte. Soundbars hebben vaak de neiging om compressie toe te passen als het echt luid wordt, om zo vervorming en oversturing van de kleine drivers in zo’n apparaat te voorkomen. Dat doet drukke scènes met veel geluidseffecten vaak compacter klinken, met weinig ruimte voor detail. Dat was bij de XIO niet te bespeuren, het toestel pronkte daar in Londen met een natuurlijkheid die vaak afwezig is in deze categorie.
Toch is er een intelligent systeem – VECO (Velocity Control Technology) – dat sensors op de spreekspoel zelf gebruikt om de excursie van een driver te meten. Als er gevaar dreigt dat een driver gaat clippen, grijpt de Musical Integrity Engine-DSP in om dat te voorkomen. Het grijpt dus dynamisch in, wat toch anders is dan de botte bijl die een vaste algoritme is die altijd op hetzelfde punt intervenieert. Tijdens de scène dat Luigi en Mario door de warp pipes vliegen en later als er wat hiphop langskomt, zet de KEF-soundbar een stevig laag neer. Sterke basprestaties, die blijken geholpen te worden door een enkele KC62-subwoofer in de kamer.
Een sub aansluiten kan met de kabel, maar ook draadloos via een KW2-adapter die in de basopwekker wordt gestopt. Maar als even later tijdens de demo deze technisch heel indrukwekkende sub wordt uitgeschakeld, blijft de XIO verrassend sterk uit de hoek komen qua lage frequenties. Met dank aan de vier woofers, twee vooraan en twee achteraan. “Dat is een gloednieuwe basdriver, een racetrackdesign dat eigenlijk heel gelijkaardig is aan de woofer in de KC62. De P-Flex surround bijvoorbeeld, zorgt dat de XIO-basdriver een hele grote slag kan maken.”
Tijdens het beluisteren van eigen muziek viel eerst en vooral op dat geluid heel breed de kamer in werd gestuurd, met een goede uniformiteit. Van Loveday horen we dat dit voortvloeit uit de eigenschappen van de Uni-Q MX. “Iedereen in de kamer zal een goede ervaring krijgen, niet alleen degenen die in de optimale positie zitten.”
Hoe goed muziek in stereo afspeelt, dat is vaak een echte test voor een soundbar. De tracks die langskwamen, incluis klassiekers als ‘War Anthem’ van Max Richter en ‘Angel’ van Massive Attack, wist de XIO feilloos af te werken. Zelfs bij de intense basnoten van Angel behield de XIO absoluut de controle, terwijl zang en snaarinstrumenten – zoals de cello bij het Richter-nummer – overtuigden met authenticiteit die vaak afwezig is bij een DSP-intensieve weergave. Waar de XIO echt in uitblonk, was natuurlijkheid en omvang. Tijdens het afspelen van muziek klonk niet als een soundbar, wel als een volwaardig muzieksysteem. Dat smaakt naar meer!
