De laatste jaren is er een ware hausse aan nieuwe producten op het gebied van lichtnetreiniging op gang gekomen. Niet zo gek, omdat we inmiddels allemaal wel weten dat de kwaliteit van onze stroomvoorziening steeds meer onder druk is komen te staan. Wat betreft de Nederlandse fabrikant Haandrikman, die zal voor de meesten onder ons nog een grote onbekende zijn. "Alweer een fabrikant met zo’n kastje met onderdelen die de audiohemel belooft?" Ik begrijp dat u zo denkt, maar in geval van deze Sygnus X-1 is er toch meer aan de hand. Feitelijk gaat het hier om een slimme totaalaanpak die een mix vormt van een isolatietrafo, stroomconditioner en lichtnetfilter. Wat dit product zo anders maakt is de andere denkwijze, de goed gekozen zinvolle mogelijkheden, maar uiteindelijk vooral de opvallend hoge effectiviteit en de mooi subtiele sturingsmogelijkheden van de weergave.
Achtergrond en filosofie
De hier te bespreken Sygnus X-1 en ook grote broer X-2, komen voort uit een duidelijke overtuiging dat als je muziekweergave écht serieus neemt, je ook de stroomvoorziening als volwaardig onderdeel van het systeem moet zien. Ons lichtnet zit immers vol met storingen, pulserende belastingen en hoogfrequente rommel die van apparaten in huis of zelfs van de buren afkomstig kunnen zijn. Voeg daarbij de gevoeligheid van moderne digitale schakelingen én de transparantie van een high-end audioketen en je begrijpt waarom een stabiele, schone voedingsbasis essentieel is. Geestelijk vader achter de hier besproken bijzondere stroomconditioner is Ronald Haandrikman. Ronald heeft een technische achtergrond in elektrotechniek en studeerde onder andere aan de Hogeschool in Utrecht. Voordat hij zich met high-end audio ging bezighouden, was en is hij nog steeds actief in de medische sector. Haandrikman produceert namelijk medische scheidingstrafo’s en andere apparatuur die moeten voldoen aan zeer strenge veiligheidseisen. Deze ervaring is merkbaar terug te zien in de nadruk op isolatie, beveiliging en betrouwbaarheid van de door hem vervaardigde producten. Daarnaast heeft hij al ruimschoots in de audio-wereld zijn sporen verdiend door zelf zijn eigen voor- en eindversterkers te vervaardigen. Apparaten die op hun beurt ook hoge eisen stellen aan voeding en stroombeheer.
Nederlandse nuchterheid
Zoals het een oer-Nederlandse onderneming betaamt, benadert ook Ronald dit vraagstuk met een zekere nuchterheid. Hier dus gelukkig geen exotische claims over wonderfilters, maar klassieke techniek die zich in de professionele wereld al decennia heeft bewezen; galvanische isolatie door middel van een zware transformator. Waar veel stroomfilters zich beperken tot het dempen van hoogfrequentiestoringen met spoelen en condensatoren, gaat de X-1 een stap verder door het hele systeem van het lichtnet te scheiden. Zo wordt de lichtnetvervuiling niet alleen onderdrukt, maar ook fysiek buiten de deur gehouden.
Techniek en bouw
Wanneer de Sygnus X-1 zo voor mij staat, bevalt het mij wel wat ik zie. Ja, het ontwerp heeft duidelijk een industriële inslag en komt sober maar zeker ook stoer over in zijn matzwarte gepoedercoate jas. Door zijn vernuftig gevouwen metalen delen blijkt het apparaat 43 cm breed, 12,7 cm hoog en 40 cm diep, opvallend stevig en solide in elkaar te zitten. Iets wat ook wel nodig is. Want zodra je de maar liefst 40 kg zware kast van de Sygnus X-1 opent, zie je meteen waar het gewicht vandaan komt.
Het hart van het apparaat wordt namelijk gevormd door een 1000 VA isolatietransformator van indrukwekkende proporties. Deze trafo – die ook gebruikt wordt in kritische medische toepassingen – vormt de belangrijke galvanische scheiding tussen het lichtnet en de aangesloten apparatuur. Daarmee wordt niet alleen common-mode-vervuiling (lichtnetvervuiling ten opzichte van aarde) effectief onderdrukt, maar ontstaat ook een nieuwe, stabiele referentie voor de systeem-aarde. De behuizing zelf is uit 3 mm dik staal vervaardigd en dient naast robuustheid, ook als effectieve afscherming tegen elektromagnetische velden.
Door het sobere, bijna industriële design is dit geen apparaat dat met grote wijzers en felgekleurde displays om aandacht schreeuwt, maar meer als stille kracht zijn werk in alle stilte op de achtergrond doet. Terwijl de rustige voorzijde nog wordt gesierd door een drietal LED’s, is het aan de achterzijde een heel stuk drukker. Dat begint al met een achttal stopcontacten waardoor een volledig systeem op de X-1 kan worden aangesloten. Een gegeven wat door Ronald ook wordt aangeraden om geen onvoorspelbare aardingsverschillen te krijgen die de werking van deze stroomconditioner zouden kunnen verminderen. Ook zijn er vier aardingsaansluitingen aanwezig waardoor van externe aardingsafvoer gebruik kan worden gemaakt. De interne koperbedrading is zwaar gedimensioneerd en uitgevoerd met veel aandacht voor de contactkwaliteit. Beveiligingen zijn royaal aanwezig: een thermische schakelaar die ingrijpt bij overbelasting, een zekering, en een geavanceerde ELCB (Earth Leakage Circuit Breaker). Dat alles maakt de X-1 niet alleen een klankmatige, maar ook een veilige keuze.
Praktische omgang en aansluiten
Plaatsing van de Sygnus X-1 vraagt de nodige aandacht. Niet alleen omdat hij met zijn forse gewicht niet zomaar op ieder meubel en plank kan staan. Maar ook omdat de harde voeten (maximale koppeling) snel afdrukken in zachtere houtsoorten of andere materialen kunnen achterlaten! Sluit je de apparatuur erop aan, dan merk je verder weinig: geen ventilatoren, geen opstarttijden, enkel een solide aanwezigheid. Interessant is dat Ronald bewust géén actieve regeneratie toepast, zoals bijvoorbeeld bij de bekende PS Audio Power Plants. Daar wordt de wisselspanning volledig opnieuw opgebouwd via een oscillator en eindversterker.
De filosofie van Haandrikman is dat een zware passieve isolatie-transformator minder ingrijpt en de muziek minder kleurt, terwijl hij wel de storingen weghaalt. Het is een keuze die aansluit bij een meer puristische benadering van audio: weghalen wat niet bij de muziek hoort, in plaats van iets nieuws toevoegen. Wat de Sygnus X-1 bijzonder maakt, is dat Ronald Haandrikman zijn ontwerp niet als een statische oplossing heeft neergezet, maar juist als een flexibele en afstembare tool. Waar de meeste stroomconditioners één filterkarakteristiek bieden, stelt de X-1 je in staat om te experimenteren met verschillende instellingen en zo de weergave optimaal af te stemmen op je systeem en luisterruimte.
Filterinstellingen
Om dit te realiseren beschikt de X-1 aan de ingangszijde over vier filterstanden. Daarmee wordt bepaald hoe inkomende netvervuiling uit het lichtnet wordt tegengehouden voordat het de interne stroomverwerking bereikt. In de praktijk merk je dat de ene stand meer nadruk legt op bijvoorbeeld rust en stabiliteit in het geluidsbeeld, terwijl een andere net wat meer sprankeling en lucht doorlaat. Het is subtiel, maar juist dat soort nuances maakt het mogelijk dat je de weergave van je set écht naar je hand te kunnen zetten.
Misschien nog interessanter zijn de acht verschillende uitgangsstanden. Daarmee is het mogelijk om bijvoorbeeld een gevoelige digitale bron meer strak of een eindversterker juist meer open te laten klinken. Toch is het niet zo dat je het als een soort toonregeling moet zien, maar meer als een manier om de mate van bescherming en rust te doseren. In de luisterpraktijk levert dat een merkbaar verschil op: gelaagdheid in de weergave, een zwartere achtergrond waaruit details gemakkelijker naar voren komen, en een vloeiendere, meer muzikale presentatie.
Aardingsopties
Naast de filtermogelijkheden biedt de X-1 ook in positief opzicht onderscheidende, opvallend uitgebreide aardingsopties. Een mogelijkheid waarbij gebruik wordt gemaakt van de speciaal voor de X-1 en grotere X2 vervaardigde Haandrikman Nexum G (Ground) aardekabels. Een speciaal voor dit doel ontworpen kabel die heel belangrijk, zowel een goede geleiding voor zowel laagfrequente stromen als hoogfrequente signalen moet hebben. Omdat een kabel tevens een antenne is die elektromagnetische straling (EMR) ontvangt, maakt effectieve afscherming een groot verschil. De Nexum HQ heeft dan ook een uitstekende geleiding tot 12 GHz en is voorzien van een actieve afscherming. Deze vorm van aarding kan de ruisvloer in een audiosysteem aanzienlijk verlagen, wat de geluidskwaliteit verbetert.
Terug nu naar de eerder omschreven uitgebreide aardingsopties. Een standaard lichtnet-aansluiting werkt met de gebruikelijke beschermende aarde (randaarde), maar de X-1 geeft de mogelijkheid om het audiosysteem hier in drie afzonderlijke stappen van los te koppelen. Om met de beste te beginnen is dit de setting waarbij van een aparte aardpen gebruik wordt gemaakt. Dit zal resulteren in een hoorbare verlaging van de ruisvloer en meer definitie in het laag, een verfijnder hoog en een duidelijk beter gedefinieerde plaatsing van instrumenten in het stereobeeld. De tweede optie biedt deze voordelen al wat minder, maar is nog steeds beter dan de standaard aarde. De afvoer naar aarde waarvoor aan de achterzijde vier speciale aansluitingen beschikbaar zijn, vinden nu niet meer plaats via de speciaal geslagen aardpin, maar gaat met een stekker in een geaard stopcontact.
De aardleiding wordt nog steeds als bron gebruikt, maar nu kan de speciale systeemaarding worden geactiveerd. De systeemaarding indicator aan de voorkant van de Sygnus X-1 is ingeschakeld. Bij de derde en minste optie wordt er van geen van deze functies gebruikgemaakt en stopt u gewoon de stekker van de X-1 in het (geaarde) stopcontact. De speciale ingebouwde systeemaarding staat nu buitenspel.
Wanneer er met zulke hoge stromen wordt gewerkt is het prettig om te weten dat Haandrikman niet lichtzinnig met veiligheid is omgegaan. De X-1 monitort voortdurend het spanningsverschil tussen de speciale audio-aarde en de reguliere beschermende aarde. Zodra dat verschil een grens overschrijdt die tot onveilige situaties zou kunnen leiden, schakelt het apparaat automatisch uit. Het is een slimme combinatie van audiofiele ambitie en elektrotechnische verantwoordelijkheid. Dit alles maakt van de Sygnus X-1 niet alleen een stroomconditioner, maar ook een veelzijdig instrument. Een tool waarmee de gebruiker in staat wordt gesteld om actief de omstandigheden te creëren waardoor een installatie op zijn best kan presteren.
Gebruik en gebruikte componenten
Intimi weten dat ik normaliter eigenlijk maar weinig op heb met lichtnetfilters en aanverwante producten. Een van de redenen is dat ik in het buitengebied woon en ons huis als eerste zijn stroom krijgt van de hoogspanningskast die de huizen in ons woongebied van stroom voorziet. Ook bezit mijn setting drie aparte audiogroepen en is een aparte aardpin geslagen. Maatregelen die ervoor zorgen dat de meeste lichtnetfilters of stroomconditioners bij mij vaak vooral hun tekortkomingen laten horen.
Om mijn situatie wat minder optimaal te maken en daardoor de werking meer duidelijk waar te kunnen nemen, sluit ik deze Haandrikman als extra ronde ook op de normale stroomgroepen van ons huis aan. Hoewel niet standaard bijgeleverd (mensen vragen om verschillende lengtes kabel, aldus Ronald), vervaardigt het bedrijf naast de eerder besproken aardekabel ook een powercord, genaamd Nexum P (Power). Visueel is het wederom een aantrekkelijke, vrij dunne, maar wel stugge kabel, die eveneens weer in die mooie beige/gouden tint is uitgevoerd en voorzien van zelfontworpen stekkers. Wat hij ook deelt is de opbouw waardoor hij zo min mogelijk als antenne kan fungeren. Wanneer ik het ontwerp verder onderzoek, blijkt deze voorzien van een filterfunctie die bewust is afgestemd op een optimale geluidsweergave. Denk daarbij aan passieve componenten (verwerkt in de fraaie, zware, zelfontworpen stekker) die de frequentieafhankelijke impedantie van de kabel hebben geoptimaliseerd.
Omdat de X-1 hier lang heeft gelogeerd heb ik hem met heel veel soorten randapparatuur kunnen uitproberen. Van CH-Precision I1, Soulution 331, Marantz Model 10 en Gryphon Diablo 330 transistorversterkers, tot Zanden 6000 en 6000 F (Finimet) buizenversterkers. Als bronnen de prachtige Matrix Audio MS-1 streamer/DAC, Wadax Studio streamer/SACD loopwerk/DAC, Matrix Audio NT-1 en Grimm MU1 streamers en dCS Lina DAC X. Kabels zijn van Zanden Audio, Kharma (Elegance), Siltech, Nirvana Audio, Kemp Elektroniks en Essential Audio Tools (Current Conductor)
Luisteren 1 – kennismaking zonder filters
Voor het gehoormatig analyseren van de Sygnus X-1 ben ik niet in één nacht over het ijs gegaan, en hoe pak je zo’n test nu eigenlijk het beste aan? Hoewel er uiteraard meer wegen naar Rome leiden, ben ik zelf stap voor stap of beter gezegd apparaat voor apparaat “overgegaan”. Omdat zo’n filter mij het meest zinvol lijkt, ben ik begonnen om er alleen nog maar één streamer op aan te sluiten en dan verder de Sygnus X-1 op één van mijn audiostroomgroepen, zonder de extra aardkabel en alle filterinstellingen uitgeschakeld. Hoewel er bij de X-1 altijd van een basisfilterwerking sprake is, hoor ik vooral wat een scheidingstrafo doet. Wat ik nu waarneem? In ieder geval zeer zeker niet duf, suf, bedeesd of vlak. Mooi is dat ik nog steeds heel goed de eigenschappen van de Matrix Audio, Grimm of Wadax hoor, maar dat de omlijning als het ware wat is “verscherpt”. Nee, het geluid is niet scherper, maar de geluiden zijn wel wat sterker afgebakend en mooi crisp. Ideaal om suffe bronnen meer contourscherpte mee te geven. Wanneer ik de aardekabel aansluit wordt het geluid meteen zachter, is er meer klankkleur, worden timbres beter uitgewerkt en lijkt de muziek langzamer te gaan. Vaak is dat een goed teken wat wordt veroorzaakt doordat de hersenactiviteit wordt verlaagd.
Dan de in- en uitgaande filters. Wat doen die dan? Aangezien het een heel taai verhaal gaat worden als ik iedere stand afzonderlijk zou gaan omschrijven, benader ik het hier wat algemener. Feitelijk merk je dat de ene stand meer nadruk legt op rust en stabiliteit in het klankbeeld, terwijl een andere net wat meer sprankeling en lucht doorlaat. Het is subtiel, maar juist dat soort nuances zorgen voor nog meer sturing en beheersing van onze geliefde audioset. Let wel, hoe beter uw systeem, hoe sterker u dit soort dingen waar kunt nemen.
Luisteren 2 – uitgaande filters en aarding
De acht verschillende uitgangsstanden zijn zo mogelijk nog interessanter en dat heeft er vooral mee te maken dat de verschillen hier groter en beter detecteerbaar zijn. Denk daarbij aan bijvoorbeeld strakker voor een gevoelige digitale bron of juist meer open voor een eindversterker.
Het is niet zo dat je het als een soort toonregeling moet zien, maar meer als een manier om de mate van bescherming en rust te doseren. In de luisterpraktijk levert dat substantieel merkbaar verschillen op: meer gelaagdheid in de weergave, een stillere achtergrond waaruit details beter naar voren komen, en een al dan niet meer of minder vloeiende presentatie. Een hele mooie en intrigerende start waarbij deze Haandrikman zich duidelijk onderscheid vanwege de goed gekozen maatwerk oplossingen. Voor sommigen zijn het er denk ik te veel, maar voor de fijnproever maakt dit deel uit van het plezier en de weg naar het muzikale walhalla.
Inmiddels is de tijd aangebroken om ook de aarding wat op te schalen en de bijgeleverde Nexum G kabel op de X-1 aan te sluiten. Hiervoor moet wel het apparaat uit en weer ingeschakeld worden en moet daarbij de “System Earth”-schakelaar aan de achterzijde op “aan” worden gezet. Het is helaas niet mogelijk om “all the way” te gaan en de X-1 direct op mijn aardpen aan te sluiten. Maar wel kan ik de Nexum G aardekabel met een stekker in een apart stopcontact van de wandrail van mijn stroomgroepen steken.
Zoals verwacht wordt de weergave er meteen zachter door. De openheid van het filter blijft, maar er is nu meer rust, meer definitie in het laag, een verfijnder hoog en een duidelijker gedefinieerde plaatsing van instrumenten in het stereobeeld. Let wel het zijn geen enorme stappen, maar het is wel heel duidelijk te horen.
Luisteren 3 – meer, meer, meer
Na het duidelijk in kaart brengen wat de bronnen met de Sygnus X-1, wordt het nu tijd om ook de DAC en daarna de versterkers erop aan te sluiten. Met alleen de DAC erbij worden de indrukken van het begin op positieve wijze voortgezet. Enerzijds mis ik nu wel de scheiding van mijn aparte audiogroepen, want de drie apparaatsoorten van mijn keten – streamer/CD loopwerk, DAC en geïntegreerde versterker – hebben allemaal hun eigen gescheiden stroomgroep. Maar ook hier neem ik nu sterker de typerende eigenschappen van de X-1 waar. Dus subtieler, zachter qua timbres, de mooie grote rust en het gedefinieerde laag.
Wanneer ik de verschillende versterkers als laatste schakel erbij plaats, worden de resultaten wel wat minder voorspelbaar. Nu lijkt een scheidingstrafo van 1000 V/A gigantisch en dat is het natuurlijk ook. Maar ik heb tussen de mij bezoekende gastversterkers, een aantal zware en stroomhongerige jongens zitten. En dan nog, de twee Zanden buizenversterkers trekken ieder “maar” 250 watt. Maar zoals eigenlijk altijd, voelen ze zich beter en klinken dus ook echt beter zonder de X-1.
Dus ja, deze Haandrikman is zeker potent en ik zou het altijd proberen om al uw apparaten erop aan kunt sluiten. Maar er zijn nu eenmaal producten en dus ook versterkers die liefst niets van een filterwerking willen zien. In dat kader is het dus heel fijn dat Ronald in de X-1 de verschillende instellingen (sterk of minder sterk qua werking) heeft ingebouwd, zodat u ook daar nog mee kunt spelen om de weergave zo goed mogelijk te krijgen.
Maar al met al gaat deze X-1 tot nu toe verder dan eigenlijk alle voorgaande lichtnetfilters/scheidingstrafo’s die ik hier ooit heb gehad en dan is alleen al heel bijzonder en een sterk vooruitzicht. Ook nog mooi om te melden is dat het apparaat zijn werk in volledige stilte doet. En zo hoort het ook want je wilt natuurlijk niet je stoorvloer proberen te verlagen als het apparaat zelf dan weer herrie maakt.
Luisteren 4 – de vervuilende situatie
Als laatste stap koppel ik de X-1 los van de audiogroep en stop de stekker van de Haandrikman Nexum P stroomkabel in een gewoon (wel geaard) huis-, tuin en keuken stopcontact. Wat nu meteen opvalt is dat het wel of niet verbinden van de aparte Nexum G aardekabel (aangesloten op de zeer goede aarde van de aanwezige audiogroep), een veel grotere invloed op de weergave heeft als in de vorige situatie. Feitelijk is het vooral de degradatie zonder de X-1 die het verschil groter maakt. Zonder is het geluid nu meer korrelig en versluierd, terwijl het met de X-1 meer de richting op gaat alsof je een audiostroomgroep met goede aarding gebruikt. Dus ook of juist als je geen audiogroep hebt, maak je met de Sygnus een grote stap.
Conclusie
Het Haandrikman Sygnus X-1 scheidingstrafo/lichtnetfilter is zo’n typisch soort component dat je pas gaat waarderen nadat je hem langere tijd in je systeem hebt gehad.
Dankzij Ronald Haandrikman’s dubbele achtergrond — in elektrotechniek & medische veiligheid enerzijds, en in audiotechniek anderzijds — is het resultaat een product waar je merkbaar rust vandaan haalt. De achtergrondruis wordt gedempt, de muziek krijgt meer ademruimte, de aandacht voor nuances, microdetail en klankkleuren wordt beter omlijnd, en dat nu eens gelukkig zonder dat de synergie verloren gaat. Daarbij zorgen veel filter en regenatoren tot een bepaalde mate aan verlies van dynamiek en verslechtering van de laagweergave en dat is iets wat bij de Sygnus gelukkig niet het geval is. Dat snijdt echt hout en kan het muziekplezier nog verder verhogen. De prijs is niet mals, maar voor wie zoekt naar de laatste stap in verfijning van hun systeem en de toenemende netvervuiling meer het hoofd wil bieden, verdient de Sygnus X-1 zeker een plek in die overweging.
Haandrikman Audio Systems
Haandrikman Sygnus X-1 | 5.995 euro
Haandrikman Nexum P-200SE | 599 euro (stroomkabel 2 meter)
Haandrikman Nexum G-200SB | 395 euro (aardekabel 2 meter)
www.haandrikman.eu
