Wat was er het eerst in vele millennia oude geschiedenis van de muziek: het ritme of de melodie? Deze "kip of ei"- kwestie kom je nogal eens tegen in discussies over muziek. In de meeste gevallen gaat de voorkeur uit naar het ritme als de bron van alle oer-oude tot nagelnieuwe muziek. 
Vanuit dit perspectief is logisch het ritme "Leitmotiv" in "Leaving home", dvd-2 van de verkenningen door de orkestmuziek van de 20ste eeuw, onder leiding van Sir Simon Rattle, tot voor kort chef-dirigent van de City of Birmingham Symphony Orchestra, waar hij in deze reeks mee werkte. Nu staat hij als chef voor de Berliner Philharmoniker.
In het eerste hier besproken deel, "Dancing on a volcano", besprak Sir Simon een ingrijpend melodisch gegeven als "Urquell" van melodische expressies der hedendaagse orkestmuziek, nl. het vermaarde en beruchte "Tristan-akkoord" van Richard Wagner.
Nu dus ritme. Geen wonder dat Rattle deze instructieve inleiding tot muziekbegrip begint met Strawinsky’s "Le Sacre du Printemps", het meest revolutionnaire orkestwerk van de vorige eeuw: een conglomeraat van opzwepende en obsessieve ritmische en poly-ritmische figuren waar je koud van wordt. Opnieuw vuurt Rattle hier zijn vorige orkest uit Birmingham met geestdrift aan en de muziek klinkt zo opzwepend als maar kan.
Verder komen achtereenvolgens aan beurt meesterwerken als "Ionisation" van Varèse, "Atmosphères" van Ligeti, "Music for the piece of Wood" van Reich , Boulez’ aangrijpende "Rituel in Memoriam Bruno Maderna", door- regen met opnamen van diens begrafenis, Messiaens monumentale "Turangalila Symphonie", een deel uit Mahlers "Das Lied von der Erde" met Anne Sofie von Otter, mezzo-sopraan en tenslotte een fascinerend stukje pianola-muziek: "Piano Roll nr 21 van Nancarrow.
De fragmenten worden uiteraard gedirigeerd door Rattle zelf, waarbij suggestieve close-ups van instrumenten en hun bespelers de abstraherende dimensies van sommige composities zinvol illustreren, net als trouwens enkele beelden van flitsend passerende natuur- taferelen. Het te kort in beeld gebrachte aandeel van Jeanne Loriod aan de " Ondes Mathenot", het glissandi-speeltuig in het meesterwerk van Messiaen, had overigens best wat vaker getoond mogen worden dan in deze instructieve en attractieve dvd-documentaire, deel 2 uit een reeks van 7.
Aanvullende informatie
"Orchestral Music in the 20th Century" deel 2: "Leaving Home", met Sir Simon Rattle als inleider en dirigent.
City of Birmingham Symphony Orchestra, diverse solisten.
Delen uit werken van Strawinsky, Varèse, Ligety, Reich, Boulez, Mahler, Messiaen en Nancarrow.
Cat. nr 102 035, ook als 7-delige dvd-set najaar 2005 verkrijgbaar.
Regie Peter West.
RM Arts/Arthaus Musik. 56 min.
