Ooit van Joseph Schmitt gehoord? Niet de vooroorlogse Duitse tenor die zo mooi “Ik hou van Holland” zong, maar een 18e eeuwse, in Duitsland geboren componist die het grootste deel van zijn leven in ons land heeft gewoond en in Amsterdam als dirigent, componist, muziekdocent, uitgever en musicoloog heeft gewerkt.

Nu was Amsterdam in de 17e en 18e eeuw trouwens toch een trefpunt van mondiaal belang in de muziek. Talloze beroemde en minder beroemde componisten, onder wie Vivaldi, Locatelli lieten hun muziek bij vermaarde drukkerijen in Amsterdam drukken en uitgeven.
Locatelli vestigde zich zelfs permanent in onze hoofdstad en ook Josef Schmitt, die in zijn geboorteland nog enige tijd als Cisterciencer-monnik heeft geleefd, behoorde tot de muzikaal hoog begaafde componisten die hier gingen wonen. Hij dirigeerde o.a. het openingsconcert van het prachtige muziek-en theatergebouw “Felix Meritis”, aan de Keizersgracht, in oktober 1788.

Bij die gelegenheid heeft hij ongetwijfeld een van zijn symfonieen doen klinken. En hoewel hij niet alleen in Nederland, maar ook ver buiten onze grenzen, tot in Scandinavie toe, beroemd was, is die roem na zijn dood in 1791, niet gebleven. Schmitts muziek werd vergeten en het is aan Simon Murphy en zijn prachtige barok-orkest “The New Dutch Academy” te danken dat die muziek nu weer tot klinken komt en door Pentatone in Baarn op een magnifieke sacd kon worden vereeuwigd.

De eretitel “Nederlandse Haydn” dankt Schmitt vooral aan het feit dat een aantal van zijn symfonieen aan zijn wereldberoemde Weense tijdgenoot werden toegeschreven. Murphy heeft in Scandinavische archieven diverse werken van Schmitt opgedoken. De componist was daar razend populair maar heeft er tevens voor geijverd dat muziek van zijn grote tijdgenoot Mozart in met name Zweden en Denemarken kon worden verspreid en uitgevoerd.
Hoe dan ook: dit is muziek zo fris, zo tintelend, zo energiek en van een oorspronkelijke vindingrijkdom dat de eretitel “Nederlandse Haydn” beslist op zijn plaats is.

Simon Murphy en zijn musici leggen hun ziel en zaligheid in deze briljant klinkende partituren van vier symfonieen, die worden afgewisseld met kostelijke kamermuziek, twee kwartetten voor fluit, viool, altviool en cello. En evenals eerdere door de “New Dutch Academy” bij Pentatone uitgegeven sacd’s – met o.a. meesterwerken van de Mannheimers Richter, Stamitz en andere componisten uit die periode – klinkt Schmitts muziek “als nieuw”: kleurrijk, transparant, vitaal. Muziek met een verrassend eigenzinnig en ritmisch markant karakter, waarvoor Haydn noch Mozart zich zouden hebben behoeven te schamen.

De klankkwaliteit is sprankelend en fris, “surround” zowel als gewoon stereo. Wat mij betreft mag dit schijfje alvast apart gelegd worden voor de Edison-nominaties van volgend jaar.


Aanvullende informatie
Joseph Schmitt (1734-1791) “Early Symphonies and Chamber Music”.
World Premiere Recording. Symf. In D, in B flat major, in G en in E flat major en Quartets for flute, violin, viola en cello in E minor en G major.
“The New Dutch Academy” o.l.v. Simon Murphy.
Pentatone Classics, DSD super audio-cd.
PTC 5186 039.
Speelduur 71.min.