Het symfonisch oeuvre van Anton Bruckner (1824-1896) is vrijwel in zijn hele omvang monumentaal. Vaak worden zijn symfonien vergeleken met muzikale verbeeldingen van middeleeuwse, gigantische kathedralen, waarvan de veelal brede en sonore melodische thema’s de gewelven zijn, gedragen door zware, maar als het ware ten hemel rijzende pilaren en door ritmische en metrische strukturen waarop zo’n werk is geconstrueerd.

Dergelijke metaforen hebben wel een kern van waarheid, niet in het minst omdat de Oostenrijkse componist van deze muziek een diepgelovig en vroom katholiek was en tevens in alle bescheidenheid en ootmoed een beetje doet denken aan de eenvoudige, kinderlijke geloofsgetrouwheid van een doodgewone Oostenrijkse boer.

Maar: een genie!

Een genie met een overdosis zelfkritiek, omgekeerd evenredig aan zijn godsvrucht. Want Bruckner heeft in een aantal symfonien eindeloos zitten schrappen en sleutelen en hij trouwens niet alleen.

De Achtste Symphonie heeft niet alleen een enorme omvang wat betreft speelduur – ca 80 minuten – maar ook qua bezetting, behalve uitgebreid strijkorkest, houtblazers en slagwerk ook nog eens 8 hoorns, 4 tuba’s, 3 harpen.

Met die rijkdom aan klankkleuren zet Bruckner een monumentaal symfonisch bouwwerk op, waarin de thematische en ritmische strukturen grotendeels dramatische stemmingsbeelden suggereren die zelden van die spanning en spankracht worden ontdaan en waarin met name het derde deel, adagio (Feierlich langsam, doch nicht schleppend) als een van de meest verinnerlijkte en breed-sonore episoden kan worden beschouwd uit het oeuvre van Bruckner.

Met de wijze waarop Kent Nagano dit meesterwerk met het Deutsches Symphonie Orchester Berlin tot klinken brengt, zal menig Bruckner-adept tevreden kunnen zijn. Hij presenteert deze muziek niet als een “warm bad” voor de toehoorders, maar laat, maat voor maat, alle finesses optimaal aan bod komen zonder daarmee tegelijk de muzikale stromingen van de totale visionaire intenties van het stuk te verwaarlozen. In dat opzicht vertegenwoordigt zo’n dvd-reportage als deze toch een zekere meerwaarde:je hoort niet alleen maar ziet meteen wat waar gebeurt in het orkest. En die details worden hier door de regie van het Deutsche Welle-team afwisselend en raak gevangen in mooie close-ups, groeps-shots en totaal-opnamen. Dit gezegd hebbend, moet ik er wel aan toevoegen dat er natuurlijk niets gaat boven “live” aanwezigheid in een concertzaal.

Beeld en geluid zijn fraai,maar de animatie-sequens waarin het ontstaan van deze symfonie wordt verteld, spreekt mij niet zo aan al kan e.e.a. voor anderen best van nut zijn om Bruckner en zijn muziek te leren kennen.


Aanvullende informatie:
“Classical Masterpieces” Kent Nagano conducts Anton Bruckner, Symfonie nr 8 in c kl.t. (1890).
Deutsches Symphonie Orchester Berlin.
Concert en muziek-documentaire (animatie).
Ondertitels: f, sp,it. jp.
Duur: concert 93 min.
Documentaire: 53 min.
Dvd ArtHaus Musik/ Deutsche Welle.