In de meeste gevallen zal het diafragma uit een aantal verstelbare metalen lamellen bestaan die gezamenlijk de opening bepalen. Daarnaast zijn er ook ronde zwarte schijfjes met verschillende openingen voor gebruik in bijvoorbeeld Lensbabys en spiegelobjectieven.



De diafragmalamellen in een objectief of de camera zelf, lijken op de pupil van het menselijk oog. Bij veel licht vernauwd de pupil zich en de kleinere opening laat minder licht door. In geval van weinig licht gaat de pupil wijder open en valt er meer licht op het netvlies. Het diafragma bij video en foto maakt zoals gezegd gebruik van metalen lamellen. Ingenieus geconstrueerde metalen plaatjes die door het in en uit elkaar schuiven de opening van de ‘camerapupil’ regelen. De aansturing kan geheel mechanisch met de hand of via een elektromotortje.



De opening van een diafragma is gedefinieerd in diafragmastops/waarden. Veel gebruikt is het rijtje 1.4 - 1.8 - 2.0 - 2.8 - 4 - 5.6 - 8 - 11 - 16 - 22 - 32. Hoe kleiner het getal des te wijder het diafragma openstaat en hoe meer licht er naar binnen kan. Hoe hoger het getal des te kleiner de opening is en minder licht er op de beeldsensor of chemische film valt. Handmatig kunt u de belichting heel nauwkeurig op het onderwerp zelf bijregelen door het diafragma in halve of hele stoppen meer of minder dicht te draaien.
N.B.: Een stop is het verschil tussen twee volledige diafragmawaarden. Een stop minder verdubbelt de hoeveelheid invallend licht. Een stop meer halveert deze.
Het bouwen van een goed diafragma is geen eenvoudige zaak. De waarden van de diafragma-opening moeten vrij exact kloppen. De opening moet fraai egaal en rond zijn anders ontstaat er een lelijke onscherpte in de achtergrond. En de lamellen mogen geen interne reflecties geven. Bij budget-camera’s en objectieven kan de kwaliteit van het diafragma tegenvallen.



Grijsfilters
Camcorders zijn tegenwoordig heel lichtsterk. Hetzelfde geldt ook wel voor videofilmende fotocamera’s maar daar valt gemakkelijker de lichtgevoeligheid te verlagen door de ISO-waarde terug te draaien.
Bij een teveel aan licht komt het moment dat het diafragma niet verder dicht kan en er overbelichting gaat optreden. In dat geval zet de videofilmer of fotograaf een grijs (ND)-filter in. Deze Neutral Density-filters zijn er in verschillende sterkten zoals ¼, 1/8, 1/16, 1/32 of nog meer. Hoe groter de breuk, des te meer licht de grijsfilters tegenhouden. Er is keuze uit grijsfilters in de camera en filterglaasjes die de gebruiker voor het objectief bevestigt.