Om de Paradigm te kunnen bedienen downloaden we de gratis DTS Play-Fi-app voor iOS. Deze app is uiteraard ook beschikbaar voor Android via Google Play. Via deze app krijgt u niet alleen toegang tot eigen bibliotheken in het netwerk, maar ook tot commerciële streamingdiensten zoals Spotify, Deezer en Tidal. Heeft u hier geen behoefte aan, dan biedt de PW AMP tevens toegang tot vele duizenden internetradiostations. En deze zijn helemaal gratis.
Paradigm PW AMP: aansluitingen en klanken
Op het gebied van aansluitingen beschikt de Paradigm PW AMP over de meest gebruikte in- en uitgangen; geen prijsopdrijvende extra’s die toch nooit worden gebruikt. Er is naast de RJ45-aansluiting een USB-poort voorhanden voor firmware-updates, een aansluiting voor een subwoofer en er is bovendien een stereo RCA-ingang aanwezig waarop een analoge bron zoals een cd-speler of FM-tuner kan worden aangesloten. De speakerterminals kunnen overweg met banaanstekers en met niet geconfectioneerde bekabeling. Deze laatste kan heel handig in de verende terminals worden geklemd. Digitale ingangen zijn niet aanwezig.
Al bij de eerste klanken beseffen we dat we niet zomaar naar een dertien-in-een-dozijn oplossing luisteren. Deze PW AMP klinkt direct uit de doos gewoon waanzinnig goed. De klank is, zelfs zonder de ARC roomcorrectie, al prima in balans. De timbre, waar we in high-end kringen graag over spreken, is realistisch. Het geheel klinkt open, transparant en heel dynamisch. Wanneer we niet beter zouden weten, luisteren we naar een versterker in een substantieel hogere prijsklasse.
Maar het kan altijd beter en ‘beter’ dient zich aan in de ARC-roomcorrectie. Deze kalibratie kan worden uitgevoerd met de ARC-app voor iOS en de ingebouwde microfoon van een iPhone. Dit werkt snel en doeltreffend, maar geeft slechts beperkte feedback over de meetwaardes en correcties. Hierom sluiten we de meegeleverde ARC-meetmicrofoon met de meegeleverde USB-kabel aan op onze Windows 10-laptop. Vervolgens downloaden we de gratis Windows ARC-kalibratiesoftware van de website van Paradigm.
Het inmeetproces is eenvoudig en om een complete kalibratie te doorlopen dient de meetmicrofoon op vijf verschillende posities op oor hoogte te worden gehouden. De eerste is op de luisterpositie, daarna linksvoor, rechtsvoor, linksachter en rechtsachter. De software vraagt na elke meting om de microfoon naar een volgende positie te verplaatsen. Nadat het inmeten is beëindigd, wordt er een rapport gegenereerd. Hierin worden voor het linker- en rechterkanaal verschillende curves getoond. In ons geval heeft de ARC-software een paar pieken en dalen gevonden en deze met DSP gecorrigeerd naar een ‘ideale’ target curve.
Paradigm PW AMP: target curve
Het ontstaan van deze target curve gaat terug tot de jaren ’70 van de vorige eeuw. Een van de meest belangrijke personen op dit gebied is wel dr. Floyd E. Toole. Toole heeft in de jaren ‘70 verschillende luistertests en hieruit voortvloeiende studies gedaan voor de ontwikkeling van Paradigm-luidsprekers. Hieruit is een zogenaamde ‘Artina’-frequentiecurve ontstaan die – op het gehoor – het meest lineaire verloop had voor luidsprekers in een dode ruimte. Deze onderzoeken zijn later opgepakt en verder doorontwikkeld door onder meer dr. Sean Olive van Harman voor de productie van JBL-speakers (onderdeel van Harman).
Vandaag de dag kennen we deze target curve ook wel als de Harman Target Curve (niet te verwarren met de afwijkende Headphone Target Curve), een referentiecurve die aan de grondslag licht van elk DSP-roomcorrectiesysteem dat vandaag de dag wordt toegepast in vele stereo- en surroundversterkers met automatische inmeetfuncties. Belangrijk te onthouden is dat Toole, (ex-Paradigm) aan de wieg heeft gestaan van de technologie verantwoordelijk voor de klank van de muziek waarnaar velen dagelijks luisteren.
Paradigm PW AMP: pieken en dalen
Pieken en dalen in de ARC-metingen, dus onregelmatigheden ten opzichte van de ‘ideale’ curve, worden veroorzaakt door imperfecties van de speaker, bekabeling, plaatsing van de speakers en reflecties van de ruimte. Een stukje software berekent vervolgens welke gebieden versterkt en/of verzwakt moeten worden waarop middels DSP de karakteristiek richting de ideale curve wordt getrokken.
Al zijn de correcties slechts minimaal, zo groot is het verschil in klank. De Paradigm klinkt na kalibratie strakker en beter gecontroleerd in het laag; het gebied waar de meest hinderlijke imperfecties optreden. Ook het middengebied wordt deels meegenomen en de definitie neemt door de kalibratie flink toe. Nu kan het zijn dat de ‘ideale’ curve net even te neutraal klinkt. Hierom kan er in de kalibratietool worden gekozen om ofwel de maximale frequentie van 5kHz terug te brengen tot, bijvoorbeeld, 500 Hz.
Na een nieuwe calculatie (zonder opnieuw te hoeven kalibreren) wordt het spectrum boven de 500 Hz ongemoeid gelaten door de DSP. Wanneer dit niet het gewenste effect geeft, dan kan de ‘room gain’ worden aangepast voor de laagweergave tot het opgegeven frequentiegebied. In dit geval 500Hz. De curve kan op dat specifieke deel tot maximaal 6 decibel worden versterkt. Wij hebben hier wat mee gespeeld en de verschillen zijn opmerkelijk. Zie het als een soort regelbare ‘audiofiel verantwoorde’ loudness. Heel effectief.
