Ter vergelijking van de Sony maak ik gebruik van een PrimaLuna ProLogue Eight cd speler, die tegelijk als loopwerk dient, en een door DHTRob vervaardigde dac, die intern is gebaseerd op een Philips TDA1543 chip met daarachter een buizenuitgangstrap. In de PL8 zit upsampling naar 24 bit/192 kHz, de DHTRob dac is non oversampling en niet gefilterd aan de uitgang. Heel basic. PrimaLuna buizenversterking drijft een paar Revel M22 speakers aan, erg transparant en door de grote reflexpoort nogal gevoelig voor lage tonen die niet strak in de hand gehouden zijn.
Wat doet de oude bok tussen het jonge grut? In de eerste plaats slaat hij geen gek figuur. De muziek is continue aanhoorbaar en lijkt niet op de goedkope cd-spelers van destijds of van nu. De hoge tonen zijn nog steeds zacht en melodieus, nergens scherp en toch duidelijk aanwezig. Waar het misgaat, is in de lage regionen. Het laag is verre van strak en zwabbert met regelmaat de luidsprekers uit. Dat heeft deels te maken met de combinatie van een buizenversterker op de Revels, maar het bewijst eens te meer dat het converteren van lage tonen verreweg het lastigste karwei is voor een d/a converter. Om die reden blijf ik name de 1-bit converters afwijzen. Behoorlijke verschillen vinden we tevens in het middengebied, zeg maar waar ons oor het meest gevoelig is en waar stemmen of instrumenten het meeste voortbrengen. De PrimaLuna speler heeft een zeer ruime weergave, losjes, luchtig en met de nadruk in midden en hoog. De DHTRob dac is heel anders, veel directer, strak en puntig, met veel kracht in het laag en minstens zo detailrijk. De PL8 is afstandelijk, de DHTRob recht voor zijn raap, dat laatste komt in de buurt van een live uitvoering. De Sony mist zowel de luchtigheid als het strakke weergeven. Plaatsing is goed, maar alleen in een plat vlak. Van enige diepte is nauwelijks sprake. Een heruitgave van Jennifer Warnes Famous Blue Raincoat, die ongenadig hard en scherp kan zijn, is op de Sony transparant, pittig, duidelijk verstaanbaar, beetje rommelig in het laag, toch uitermate prettig om naar te luisteren. Laurie Anderson met haar cd Bright Red maakt nogmaals duidelijk dat diepte volledig ontbreekt en het herschapen beeld weinig holografisch is. Ray Charles met zijn Genius Loves Company is prettig om naar te luisteren. Zo prettig dat ik zeker weet dat veel mensen met meer genoegen naar de Sony DAS-702ES zouden kunnen luisteren dan naar hun eigen moderne cd speler.
Waar plaatst de Sony zich vandaag de dag? Een goed voorbeeld om aan te geven waar de Sony zich laat inhalen door de tand des tijd is de vergelijking tussen een dedicated loopwerk aan een topklasse converter en een Wadia Dock met iPod (WAV files) op hetzelfde apparaat. Beide prima muzieksystemen. Het loopwerk met alle extra’s die in de muziek zitten aan ruimte, detail, speelsheid, betrokkenheid, dynamiek, plaatsing en diepte. Een iPod blijft meer afgeknepen, kleiner, platter en rommeliger. De Sony DAS-702ES kan nog best op tegen converters tot een prijsklasse van pakweg 750 euro. Dat is knap na 25 jaar digitale revolutie. Of moeten we met de neus op de feiten gedrukt spreken van 25 jaar uiterst langzame vooruitgang? Wie de Sony voor weinig in handen kan krijgen heeft er een uitstekende dac aan voor vele vormen van streaming, computer files of iPod tot aan het opwaarderen van een goedkope tot middelmatige speler. De Sony aanschaffen voor de huidige marktwaarde van ca. 500 euro is listig. Want zijn onderdelen nog wel leverbaar als er iets defect raakt? Gelukkig is de servicedocumentatie bewaard gebleven en beschikbaar. Je moet lol en liefde hebben in een dergelijk apparaat om het te kopen, ik koester het zelf met regelmaat omdat het de eerste losse dac voor thuisgebruik was en daarmee zijn tijd in 1985 ver vooruit. Maar ik weet ook dat het ding na een weekje spelen toch weer de kelder in verdwijnt. In dat geval is 500 euro veel geld en is een moderne speler of dac een betere koop.
