Anders dan bij het 4G-principe waarin voor een surroundopstelling gekozen wordt voor identieke luidsprekers rondom, onafhankelijk of de content nu muziekweergave of films betreft, gaat men bij ‘THX’ helaas nog altijd uit van een niet-identieke opstelling. Zelfs voor muziek en filmweergave hanteren ze andere aanbevelingen wat het voor de consument uiteindelijk niet gemakkelijker maakt.

De aanbeveling voor verschillende types luidsprekers in een surroundopstelling volgens de THX methode stamt nog uit het Prologic-tijdperk toen het surroundkanaal zowel mono alsook beperkt in bandbreedte was. In een bioscoopzaal is de afstand tussen de luisteraar en de luidspreker veelal een stuk groter als in een huissituatie, ook zijn er in een bioscoopzaal meerdere surround luidsprekers te vinden aan zowel de zijkanten alsook de achterkant van de zaal. In een thuissituatie veelal een onmogelijke situatie om een dergelijke batterij aan surround luidsprekers te plaatsen, en aangezien het surroundkanaal totaal niet geschikt was voor een "direct-straler" heeft men bij ‘THX’ gesteld dat er dipolaire luidsprekers nodig waren om de tekortkomingen van het surroundkanaal, en eenzelfde ruimtelijkheid als in de bioscoopzaal, thuis te verkrijgen. Anders dan bij een bipolaire luidspreker staan bij een dipolaire luidspreker de twee driver-sets uit fase, resulterend in een nullijn op de 90 graden axis-lijn van de luidspreker. Deze niervormige afstraling maakte de dipolaire luidspreker uitermate geschikt om een diffuus, ruimtelijk surroundveld neer te zetten zonder de kans op een duidelijke "pin-point" van waar het geluid nu vandaan kwam. Gezien de beperkte mogelijkheden van de oudere surroundformaten een handige middel om bepaalde tekortkomingen te maskeren maar met de huidige surroundformaten zoals Dolby Digital of DTS totaal niet meer bruikbaar. Of men moet ontzettend dicht op de surround luidsprekers zitten, in een thuissituatie, welke men niet kan veranderen. Het grote nadeel van een dipolaire luidspreker is dat men als luisteraar precies op de nullijn moet gaan zitten om het omringende effect te kunnen horen, wijkt men eenmaal af dan luistert men meer naar de driver-set en is het effect weg. De bipolaire luidspreker maakt geen gebruik van tegenfase waardoor deze ook op de nullijn een bepaalde ‘output’ kent. Een bipolaire luidspreker maakt meer efficiënt gebruik van de akoestiek, middels reflecties, om een bepaalde ruimtelijkheid te bewerkstelligen. Het grote nadeel hierbij is echter weer dat men een bepaalde symmetrie in de akoestiek dient aan te brengen, of in ieder geval enige akoestische kennis moet bezitten, om de volledige potentie van de bipolaire surround luidspreker te benutten.

‘THX’ hanteert een aantal verschillende adviezen wanneer het om de opstelling gaat. Afhankelijk van de kamer, de opstelling en de content welke gespeelt wordt, kent men een drietal basisopstellingen voor hun Ultra2 certificatie. Aangezien het Select certificaat inmiddels is vervangen door het Select2-certificaat en daarmee ook de "Select range" per definitie tot een 7.1 opstelling wordt berekend, beperk ik mij hier tot hun aanbevelingen voor het Ultra2/Select2-certificaat.

In grotere ruimtes waarin voornamelijk film als hoofdbron geld plaatst men volgens de THX aanbeveling een 4-tal dipolaire luidsprekers in het surroundveld. De side-surround luidsprekers worden ter hoogte van de luisteraar geplaatst om integratie met de nullijn te waarborgen. De back-surround luidsprekers worden op redelijke afstand van elkaar geplaatst, waarbij gelet moet worden dat geen enkele luisteraar direct on-axis met een van de dipolaire luidsprekers zit. Middels de "THX Cinema Surround Mode" worden 5.1 bronnen automatisch omgetoverd tot een 7.1 weergave.

Wanneer de consument niet in staat is om de back-surround luidsprekers op een bepaalde afstand van elkaar te zetten, maar juist gedwongen is om ze dicht tegen elkaar aan te plaatsen. Of waarin de consument 1 opstelling wil hebben voor zowel muziekweergave alsook filmweergave wordt een opstelling geadviseerd welke bestaat uit 2 side-surround dipolaire luidsprekers en twee direct-stralers als back-surround luidsprekers. Middels de ‘ASA (Advanced Speaker Array) technologie’ brengt men een meer ruimtelijk effect aan het mono bacck-surround kanaal. Deze ‘spacializing’ is nodig daar de twee luidsprekers dicht tegen elkaar worden geplaatst en hierdoor een weinig ruimtelijk beeld kunnen creëren en zonder het timbre te verliezen. Wanneer een film in ‘THX Cinema Surround Mode’ wordt gespeelt dan is de overall balans tussen de verschillende luidsprekers zoals het ook op de bron aanwezig is. Speelt men muziek via ‘THX Music Mode’ dan wordt er voor het surroundveld de nadruk gelegd op de back-surround luidsprekers om zodoende de ITU aanbeveling voor een 5.1 luidsprekeropstelling te benaderen. Dit vanwege het gegeven dat meerkanaals muziek tot op heden nog altijd in 5.1 wordt opgenomen en weergegeven.

Speelt men hoofdzakelijk muziek of films in 5.1 weergave op de set dan kan men de twee direct-stralers, die men hierboven nog vlak tegen elkaar plaatste, verder uit elkaar zetten (men dient dit dan ook aan te geven in de ASA-instellingen van de AV-versterker, AV-receiver of surround voorversterker), totdat een 120-150 graden opstelling wordt gerealiseerd. Indien men muziek of een film in een 5.1 surroundformaat laat weergeven dan hoeft men slechts de dipolaire side-surround luidsprekers uit te schakelen. Op moment dat een Surround EX formaat wordt beluisterd dient men uiteraard de dipolaire side-luidsprekers weer aan te zetten, indien dit niet al mogelijk is via presets in de AV-versterker.


THX is geen surroundformaat!

Alhoewel hierboven al meerdere malen is gesproken over ‘THX Surround EX’ of ‘THX Cinema Surround Mode’ dient het nogmaals gezegd te worden dat ‘THX’ niets van doen heeft met surroundformaten zoals Dolby Digital of DTS dat wel zijn. Uit het artikel is hopelijk duidelijk gebleken dat ‘THX’ zich richt op de totale keten, van opname tot weergave en alles ertussen in, zowel in de bioscoop maar ook bij u thuis. Om te garanderen dat hardware maar ook software op een bepaald niveau wordt geproduceerd of ontwikkeld kan een fabrikant besluiten om haar DVD-speler, AV-versterker tot zelfs bekabeling (voornamelijk een bepaalde bandbreedte en kleurcodering) te laten certificeren door ‘THX’. Hier hangt natuurlijk een prijskaartje aan welke uiteindelijk ook weer aan de consument doorberekend zal worden. Was ‘THX’ in de beginjaren wellicht een mythe door hun inzet en overtuiging om een bepaalde standaard neer te zetten, tegenwoordig verteld het haast niets meer dan dat een bepaald product aan bepaalde technische eisen voldoet. Eisen die verder niets zeggen over de kwalitatieve weergave van het product. Een THX gecertificeerde surround voorversterker, of ‘controller’ zoals men ze vaker noemt, zal zeker niet per definitie beter presteren dan een niet THX gecertificeerde controller. Hetzelfde geldt uiteraard voor de luidsprekers, de bekabeling, de DVD-speler en ga zo maar door want haast elk product welke iets te maken heeft met surround in haar algemeenheid is THX certificeerbaar. Men neemt het tegenwoordig dusdanig breed op dat zelfs luidsprekers voor PC’s, car-audio of gaming consoles en de gaming-software zelf een THX certificaat kan behalen. ‘THX’ als certificaat heeft naar mijn idee geen absolute meerwaarde meer, of het zelfs ooit een absolute meerwaarde gehad heeft valt sterk te betwijfelen gezien de vele, uitstekende audiofabrikanten die nooit een THX keuring hebben laten doen op hun apparatuur.Maar als concept kan ‘THX’ absoluut iets betekenen, men dient dan wel voor een volwaardige THX opstelling te gaan en niet slechts enkel een THX gecertificeerde AV-versterker zonder de rest. En kon men eerst alleen als bioscoop een ‘THX certified’ plakkaat aan de deur hangen, binnen niet al te lange tijd zal dit ook voor de eindgebruiker thuis mogelijk zijn.