Denemarken is mijn land niet. Ik ben er nu twee maal geweest om naar een luidsprekerfabrikant te gaan, maar ik voel me er niet thuis. Het land is te groen, te stil, te weinig mensen op straat, BTW en accijnzen te hoog. Kortom de civilisatie van onze grote steden (en de kans op een goed glas whisky) zou ik er veel te veel missen. Daar staat tegenover dat de Denen een uiterst vriendelijke volk vormen, zeer voorkomend, eerlijk en oprecht. Wars van opsmuk. Meester op het gebied van Deens koffiegebak en vakbekwaam als het om audio gaat. Nederland kan zich niet spiegelen aan de Deense audio industrie die wereldwijd vooral bekend is om zijn luidsprekers en B&O.

Dali

Onderdeel van die luidsprekerindustrie is Dali. Gelegen in Norager en gevestigd in een voormalige meubelfabriek. De meubelfabriek is al lang niet meer te herkennen en het vloeroppervlak is sinds de komst van Dali twee maal verdubbeld. Bij binnenkomst in het pand valt de rust als een deken over je heen. Nergens gehaaste mensen, nergens zenuwachtige blikken, vriendelijkheid valt je ten deel. Na een kennismaking met directie en PR lopen we als eerste onderdeel van het bezoek de fabriek in.

We beginnen in de zagerij waar platen MDF, al dan niet voorzien van fineer of vinyl, door CNC gestuurde machines gevormd worden tot frontpanelen en zij- of achterkanten. In een hoog tempo komen de in één enkele bewerking gefreesde frontpanelen de machine uit. Elders gaan lange platen de machine in, waar ze zo gefreesd worden dat ze te vouwen zijn tot een kast. Stof is er nauwelijks te bekennen, te danken aan de afzuiging van MDF stof. Verder in het fabricageproces zien we hoe, voornamelijk vrouwen, in teams luidsprekers in elkaar zetten. Telkens in paren, om ervoor te zorgen dat de linker en rechter luidspreker zo exact mogelijk aan elkaar gelijk zijn. Elders solderen, alweer dames, scheidingsfilters in elkaar. Om te snuffelen aan het fabricageproces wordt de aanwezige pers uitgenodigd een poging te wagen zelf een set Ikon 6 luidsprekers te assembleren. Wat iedereen trouwens lukt en waar we later een “diploma” voor krijgen. Via de eindassemblage afdeling, waar een wand met referentie modellen staat om de constantheid van de fabricage te waarborgen, zien we hoe elke luidspreker getest wordt voor hij in de verpakking schuift. In de grote magazijnen staan duizenden dozen, die volgens Dali een voorraad vormen voor ongeveer drie weken. De gehele werkvloer ademt professie uit. En rust. Hoewel er hard wordt gewerkt lijkt stress onmogelijk in de Dali fabriek. Laat zich dat uiten in de producten?

Na de werkvloer volgt een uiteenzetting van wat Dali voorstaat en welke plannen men heeft. Dali heeft twee duidelijke doelen: ten eerste wil men gaan behoren tot de vijf beste luidsprekerbouwers van Europa en ten tweede wil men dat doen met producten gemaakt in Denemarken. Men wil de fabricage geheel in eigen hand houden en niet verplaatsen naar China. Het eerste doel verdient enige verduidelijking anders zou men denken dat Dali inferieur is aan andere merken. Dali is ooit opgezet door de eigenaar van een grote hifi keten die actief is in de Scandinavische landen. De luidsprekers van Dali moesten de gaten vullen tussen bestaande, ingekochte luidsprekerlijnen van anderen. Pas later is Dali een andere koers gaan varen en is nu bezig met een inhaalslag door niet alleen “gaten” te vullen, maar de markt te penetreren met hoogwaardige luidsprekers die in prijs en kwaliteit concurreren met merken als B&W en Focal-JMLab. Waarbij Dali zich terdege realiseert dat B&W zo groot is dat men die in omvang niet zal evenaren.

Dali ziet met lede ogen dat de Deense luidsprekerindustrie krimpt. Jamo is overgegaan in de handen van Klipsch. D-S-T, het bedrijf waar Vifa, Peerless en Scan Speak units vandaan komen, is eigendom van het Amerikaanse Tympani. Productiefaciliteiten worden opgeheven en gaan richting China. Dali, dat zorgt voor regionale werkgelegenheid, wil in die stroom niet meegaan. Deens vakmanschap moet de basis vormen van toekomstige groei en de niche markt bedienen die kwaliteit als hoger doel heeft, boven verarming en kwaliteitverlies. High Fidelity weergave tegen een scherpe prijs, mogelijk door innovatieve ontwikkelingen binnen een solide productieproces, is wat de directie van Dali drijft en voor ogen staat.