Cultuurpsycholoog Tom ter Bogt (1956) is muziekliefhebber in hart en nieren. In de jaren tachtig draaide hij als diskjockey in discotheek The Swing in Nijmegen. Tegenwoordig verricht hij aan de Universiteit Utrecht onderzoek naar de sociale functies van muziek. “Het is verbluffend hoe goed mensen de persoonlijkheid van een onbekende inschatten op basis van diens muziekvoorkeur.”

Muziek motiveert. Bijna iedereen luistert er naar, soms een hele dag. We besteden veel geld aan vinyl, boxsets, iPods of juist betere speakerkabels voor een perfecte weergave. En natuurlijk wordt er veel over gepraat en geschreven. Het is daarom niet verwonderlijk dat ook wetenschappers zich soms op muziek storten. Zo probeert Henkjan Honing te ontsluieren hoe muziek door de hersenen verwerkt wordt. Cultuurpsycholoog Tom ter Bogt van de Universiteit Utrecht richt zich daarentegen vooral op de sociale functies van muziek. Hij onderzocht onder meer of je de vele muziekgenres overzichtelijk kunt indelen. Op basis van de smaak van tieners en twintigers vond hij vier overkoepelende muziekstijlen: Mainstream, Urban, Rock en High Brow.

“High Brow laat eigenlijk de meest verrassende mengeling van smaken zien”, legt Ter Bogt uit. “Jazz is in dat rijtje nog wel te verklaren. Dit genre nam in de jaren vijftig sterk in complexiteit toe en kroop daarmee richting de klassieke muziek. Maar soul, blues en reggae associeer je niet zo snel met het elitair klassieke genre. Ze waren in hun begintijd vooral populair in de lagere sociale klassen. Kennelijk zijn die genres in de loop der jaren cultureel opgewaardeerd.”

De voorkeur voor een bepaalde muzikale stijl komt al vroeg tot uiting: ongeveer rond het twaalfde jaar. Je smaak is zelfs zo diep verankerd dat deze nauwelijks nog wijzigt. “Houd je als puber van alternative, dan doe je dat na je twintigste meestal nog steeds”, stelt Ter Bogt. “En als je andere bands mooi gaat vinden, blijken die door de bank genomen tot hetzelfde genre te behoren. Je horizon verbreden? Vaak luister je dan gewoon naar een ander genre binnen dezelfde stijl. Een metalhead zal bijvoorbeeld eerder rock of gothic draaien dan hiphop of jazz.”