Achter het bestaan van hardwarematige videoconverters kom je als hobbyist meestal pas als je er eentje plotseling echt nodig hebt. In de praktijk doen zich dan prangende vragen voor zoals hoe zet ik mijn analoge videobestanden over naar digitaal. Bijvoorbeeld van VHS tape naar een digitale montagecomputer. Of bij de formaten en connectoren hoe zet ik DV, HD, SD/SDI om in HDMI, maak ik het beeldvenster op maat (scanconverter) en hoe combineer ik twee HD-signalen naar één 3D-output?


Converters van bekende merken zoals Datavideo, AJA, BlackMagic (Design), Grass Valley/Canopus, Roland en Matrox lossen deze vragen snel, comfortabel, van eenvoudig tot veelzijdig en redelijk geprijsd voor u op. Daarnaast hebben deze videoconverters een belangrijke functie bij het transport van videosignalen over grotere afstanden met behulp van versterking en foutcorrectie.
Vanuit hobby-oogpunt is de meeste vraag naar converters vanuit het omzetten van oud analoog materiaal naar digitaal. De oude S-VHS of Hi8-bandjes waarop nog veel dierbaar materiaal staat. Een simpel kastje van enkele tientjes doet dit omzetklusje voor u. Er zijn echter nog veel meer mogelijkheden betreffende het omzetten van verschillende typen videosignalen naar elkaar, het overbruggen van verschillende connectortypen (bijvoorbeeld naar HDMI) en versterking en/of correctie van het videosignaal in het veld. In dit artikel bespreken wij de mogelijkheden van hardwarematige videoconverters. Niet te verwarren met de softwarematige die de processor van de computer gebruiken om het ene videobestandsformaat naar het andere om te rekenen.

Tal van mogelijkheden
Achter videoconverters gaat een waar scala aan mogelijkheden schuil. In de eenvoudigste vorm zet de converter het ene videosignaal in het andere om. De scan- of crossconverter past het aantal benodigde beeldlijnen (afmetingen) aan voor het gebruikte presentatiescherm of playback-vensters. Dat voorkomt lelijke randjes in het beeld of het verloren gaan van video-informatie. En dan is er ook nog een categorie die wij voor het gemak maar even de workflow-converters noemen. De werkstroomconverter kan allerlei handige en werkbesparende taken verrichten met een minimum aan apparatuur in de montage- of veldstudio. Belangrijke mogelijkheden in deze zijn het juist detecteren en bekijken van het binnenkomende signaal, distributie en versterking/correctie van het signaal, als switchers (schakelen tussen twee videobronnen maar ook het opvangen van signaaluitval), het omzetten van twee inputs naar 3D en het converteren naar optische vezel-kabels voor nog grotere afstanden. Het is regelmatig heel verrassend om te ontdekken wat er allemaal aan gebruiksmogelijkheden in zo’n converterkastje zit.


Je kunt er niet omheen
Goed beschouwd kun je dikwijls als videomaker niet om de videoconverter heen. Dit geldt zowel voor in de montagestudio als het veld. En de scanconverter vormt een waar gemak bij de vertoning op internet of Cloud, monitoren en tv-netwerken met beeldinserts vanuit andere videobronnen. Ook chroma-keying en toepassingen voor lokale omroepen met beeldinserts van plaatselijke informatie of advertenties. Relatief nieuw zijn de integratie van (live) beelden uit de iPad, smartphone, Skype/FaceTime, notebook of Google Earth in tv-uitzendingen, videoproducties en/of video(cloud)evenementen.
Veel ruimte nemen de compacte en robuust uitgevoerde kastjes niet in en zij kunnen in het veld ook onder de camera op de plaat van de videokop geschroefd, aan een statiefpoot of elders bevestigd worden. De betere converter-modellen starten vanaf een paar honderd euro.
De meeste modellen zijn relatief eenvoudig te bedienen. De opgedrukte lay-out en connectoren wijzen zich vanzelf. Er zijn doorgaans slechts een paar kleine schakelaartjes en/of dipswitches aan boord. In een aantal gevallen laten LEDs of eenvoudige displays de status van de verschillende functies en in/outputs zien. Dat kan bij diverse modellen ook on screen (OSD) via de output(s). Een aantal videoconverters zijn tevens met een Windows of Apple OSX notebook of computer in te stellen.
In de volgende hoofdstukjes komt een praktisch onderscheid naar verschillende categorieën videoconverters aan bod. Een aantal apparaten combineert meerdere van de hiervoor besproken functies in hetzelfde kastje. In de praktijk sluit u de videoconverter met geschikte kabeltjes aan tussen de toespeler/videobron en de opnemer (computer, digitale recorder). Er komen nogal wat aansluittermen in dit artikel voor. Dat klinkt moeilijk maar u dient gewoon te kijken welke typen digitale en analoge in/uitgangen er op uw camera, beamer of in de montagestudio zitten. De gebruiksaanwijzing omschrijft deze connectoren meestal duidelijk genoeg.


Pure omzetters
In de eenvoudigste vorm is de videoconverter een hoogwaardige signaalomzetter. Dat hoogwaardige betreft dan voornamelijk de kwaliteit van de connectoren (aansluitingen) en de interne signaalbewerking of versterking. Veel videoconverters presteren daarbij in de praktijk nogal eens beter dan de videomengpanelen en -switchers in de onder- en middenklasse.
De signaalomzetter voor video heeft al een aardige geschiedenis. Toen het analoge videotijdperk overging in het digitale kwam daar al snel de vraag van hoe zetten wij standaard analoge video over naar DV en later ook naar HDV en HD. Antwoord: via een Analoog-Digitaal-converter (ADC). En omgekeerd wie digitaal in een analoge productie wilde verwerken ging net de andere kant uit met de Digitaal-Analoog-Converter (DAC). Deze toepassingen doen zich nog steeds voor bij het verwerken van ouder videomateriaal en het binnenhalen van amateurfilmpjes uit het verleden. U komt een dergelijke converter in hobbykwaliteit al voor enkele tientjes tegen. Wie iets meer investeert verkrijgt een betere kwaliteit door de inbouw van elektronische circuits voor correctie, stabilisatie en signaalversterking.
De komst van HD, 3D en straks ook 4K creëert een bijpassende behoefte om het ene videosignaal zonder zichtbaar verlies studiokwaliteit naar het andere te converteren. Uiteraard in realtime (werkelijke afspeelduur) en als het even kan ook met interne foutcorrectie en signaalversterking.
In het kort een aantal typen signaalconverters voor video:
- De standaard analoog (SD) naar digitaal (Serial Digital interface, SDI)-converter. En voor de amateur (S-)VHS naar DV of HD(V). Nog altijd een veel gevraagd type in combinatie voor de thuis studio. Echter ook in samenwerking met mobiele videostudio’s, switchers, digitale recorders en signaaltransport over 200 meter of meer. Tevens geschikt voor archiveringsdoeleinden en het gebruik van videofilms uit de oude analoge doos;
- De High Definition (1920 x 1080i of P) naar HDMI converter. Dit type signaalconverter kent meerdere toepassingen. Als eerste het bekijken van HD/SD-SDI op LCD- of LED-tv-schermen en monitoren met een HDMI-aansluiting. Sterk in opkomst is het omzetten naar een 3G HD-signaal. Ook veel gebruikt voor het aansluiten van videoswitchers, beamers en het distribueren van het videosignaal over grotere afstanden. En bij HDMI is de audio embedded (= opgenomen binnen) in het geconverteerde AV-signaal;
- Omgekeerd hebben de recente HD-camcorders veelal een  HDMI-uitgang. De HDMI-kabel is echter niet geschikt om lange afstanden te overbruggen. De HDMI naar HD/SD- SDI-converter zet het signaal om (en versterkt doorgaans ook) naar long range SDI-distributiesignalen.
- De HD/SD/-SDI naar component Y:U:V signaalconverter. Vaak toegepast voor transport van kwalitatief hoogwaardige videosignalen over grotere afstanden, aansluiting op voordeligere LCD, LED- en plasma-tv’s of beamers met deze ingang. Een variant is de omzetting naar RGB voor eveneens het gebruik van goedkopere tv-monitoren.
- De optische vezel-converter. Dit type zet het signaal om naar een geschikte output voor datanetwerken per glas- en andere optische vezels. Heel geschikt om grotere afstanden te kunnen overbruggen.
Goede voorbeelden van dit type videoconverters bieden merken Datavideo in de DAC-serie, Canopus, Blackmagic, Grass Valley en Matrox. Een apart type is nog de sync (generator)-converter. Deze syncconverter synchroniseert en stabiliseert de aangesloten videobronnen op het niveau van de studio-uitrusting.