De Set

Gek genoeg ontbreekt de naam “Linn” vaak in het bekende rijtje namen van top hifi producten. Ik denk niet dat dat bewust gebeurt, ik zie het er nooit tussen staan. Toch heeft Linn een eigen solidaire gebruikerskring die, eens voor Linn gekozen, nooit meer anders wil. Deze mensen staan vaak ook fanatiek achter hun product en bevinden zich dan op bijvoorbeeld eigen Linn gebruikersclubs en online forums. Een andere groep Linn liefhebbers is er een van niet audiofiele muziekliefhebbers die een goed systeem kopen en er verder enkel van genieten, zonder er ooit naar om te hoeven kijken. Linn biedt voor deze groep tevens prachtige multiroom oplossingen.

Bij de `analoog liefhebbers` heeft Linn natuurlijk hoge ogen gegooid met de beroemde LP-12 draaitafel, die nog steeds in productie is. Ik heb deze draaitafel bij verscheidene audiofielen gehoord. Telkens weer met een andere arm- en elementcombinatie. Ik kan niet anders zeggen dan dat ik elke keer weer zwaar onder de indruk was van vinyl in het algemeen en de LP-12 in het bijzonder. Deze audiofielen hadden ook een niet verkeerde CD speler staan, maar de overgang van LP naar CD viel elke keer zwaarder dan verwacht. Steeds weer prefereerde ik de LP boven de CD. Bovenstaande is niet bedoeld om de LP te promoten, maar hiermee wil ik eigenlijk mijn eerste kennismakingen met Linn aangeven.

Verder heb ik nooit veel ervaring met Linn opgedaan. Niet omdat ik dat niet wilde, maar gewoon omdat het nooit ter sprake kwam. Voordat ik deze set ter review had, was mijn enige affiniteit met Linn de LP-12 en de leuke reclames in de Nederlandse hifi bladen. In die zin werken de reclames goed, want de Linn reclames behoren tot de weinige reclames die me nog vers in het geheugen staan. Vooral de reclame met een schaarsgeklede jongedame die een Linn 5103 surround processor vasthoudt, kan ik om voor mij nog onduidelijke redenen maar niet vergeten. Helaas behoort de dame niet tot de bijgeleverde accessoires.

De eerste kennismaking

Opeens was het dus zover. Op de afgesproken dag stond Ed Verkerk van Latham Audio voor mijn deur met een bestelbusje gevuld met een complete Linn set.Met wel vijf man sjouwden we de enorme Linn producten de luisterkamer binnen…! Nee hoor, zo was het niet echt. Sterker nog, Linn producten zijn met hun breedte van 32 centimeter een stuk smaller dan de standaard 42 centimeter componenten. Ze zijn zeer compact en sober van uiterlijk. Ik vind het er persoonlijk bijzonder fraai uitzien. Daar waar veel Amerikaanse topproducten een groot en agressief uiterlijk hebben, staat het Schotse Linn in het teken van de functionaliteit en zit er niets op wat niet nodig is. Echte no-nonsense producten dus.

De set die ik gedurende een aantal weken tot mijn beschikking zal krijgen bestaat uit:
- Ikemi CD speler (3165,- Euro)
- Kairn voorrtrap Pro (2172,- Euro, zonder phonotrap)
- Twee LK-85 stereo eindtrappen (810 Euro p/stuk)
- Katan monitor weergevers (1063,- Euro p/set zwart, 1114,- Euro p/set Cherry/Maple)
- Linn Silver interlinks (41 Euro per mono meter)*
- Linn K-400 Biwire ls. kabel (25 Euro p./meter)
(* De Linn Silver interlinks dragen de naam `silver` maar zijn in feite koperen kabels - Linn’s gevoel voor humor; ze hebben een hekel aan zilver in kabels, aldus Ed Verkerk van Latham audio.)

De Linn Katan is een kleine 2-weg bassreflex weergever. De kast meet 34 x 17 x 23 (h x b x d) en is na de Kan het instapmodel. Het rendement is met 85 dB. (1 watt, 1 meter) behoorlijk laag. De zijwanden lopen taps naar achteren toe, dit om staande golven te voorkomen. De Katan heeft strakke en scherpe hoeken en dit staat haaks op de theorie van de luidsprekerfabrikanten dat de hoeken afgerond moeten zijn om diffricatie te voorkomen. Gek genoeg lijkt het erop dat dit aspect anno 2002 ineens niet meer belangrijk is (of is het misschien uit de hifi mode?): bij veel luidsprekerfabrikanten treffen we weer strakke baffles en scherpe hoeken aan. Het smallere achterpaneel biedt vier paar topklasse aansluitterminals. Spades passen er helaas niet in, enkel banaan stekkers. U leest het trouwens goed: vier (!) paar De eerste twee paren zijn voor de gebruikelijke bi-amp en bi-wire mogelijkheden. De naastliggende twee paar omzeilen het interne crossover filter. Dit voor actieve aansturing, wat een unieke Linn feature is (hierover vertel ik hieronder meer). De kast voelt akoestisch zo dood als een pier en is met groot vakmanschap gemaakt.

De Linn Ikemi is de middelste CD speler uit de Linn serie. Na de Ikemi komt de CD-12 uit de referentie serie. Vermeldenswaardig is dat Linn zich lange tijd na de introductie van de CD speler heeft verzet tegen het op de markt brengen van een eigen CD speler. Dit omdat zij al snel de beperkingen van de 16 bits (in het begin 14 bits) CD speler techniek ondervond. Linn bleef nog (steeds) jaren trouw aan de draaitafel. Totdat in 1991 de bladen met een onverwachte primeur kwamen: de eerste echte Linn CD speler. Dit was het Linn Karik loopwerk, met de Numerik DAC. Deze bleef jaren in het programma.

In 1999 werd de hier onder andere besproken Ikemi geïntroduceerd. Deze moest een waardige opvolger zijn van de Karik/Numerik, maar dan als een geïntegreerde speler.
De kast oogt strak en sober en de bouw is zeer goed. Al had de aluminium bovenkap mechanisch iets beter gedempt mogen zijn. Hetzelfde geldt overigens ook voor de overige Linn componenten. De CD lade is extreem massief en dit toonde Ed overtuigend, toen hij de 4 kg. zware speler aan de lade omhoog tilde (don’t try this at home!). We kunnen ervan uit gaan dat het meeste gewicht van de 4 kg in het loopwerk zit. Linn is een van de weinige die de geschakelde voedingtechniek goed onder de knie heeft. Zo werken de reference versterkers uit de Linn Klimax serie met een geschakelde voeding. Zo ook de Ikemi. Geschakelde voedingen hebben als voordeel dat ze veel sneller zijn en een lage inwendige weerstand hebben. Dit onder andere door het ontbreken van een grote transformator. De geschakelde voedingtechniek is zeer ingewikkeld en het nadeel is dat als er eens een klein defect komt, dat het dan ook goed mis gaat en vaak het hele apparaat door het verkrijgen van een piekspanning onbruikbaar wordt. Linn heeft ongetwijfeld de voeding heel goed overdacht en ontworpen, zodat de kans op uitval zeer gering is.
De speler beschikt over zowel twee paar ongebalanceerde RCA als een paar gebalanceerde XLR uitgangen. Voor de volledigheid: de speler maakt gebruik van een 24 bits Delta-Sigma DAC en biedt de mogelijkheid om HD-CD’s af te draaien.

Wat ik overigens jammer vind is dat de Ikemi niet de mogelijkheid heeft om een eindversterker direct aan te sturen, al heeft dat natuurlijk wel als voordeel, dat er geen volume regeling in de signaalweg zit. De goedkopere Genki heeft wel een interne volumeregelaar, zodat het aansturen van een eindversterker met dat exemplaar wel mogelijk is.
In een qua uiterlijk gelijke behuizing, gaan we over naar de Kairn-Pro voorversterker. Deze is onder de Klimax serie de duurste uit de range en is al sinds 1991 in productie. Dit getuigt toch van een andere mentaliteit dan veel grote Japanse bedrijven die er een sport van maken om elk jaar maar weer met een opvolger te komen. De Kairn-pro beschikt over zes RCA line ingangen en maar liefst drie uitgangen om drie stereo eindtrappen aan te kunnen sturen. Het verschil met de Kairn-Pro en de Kairn zit hem in de phonotrap, die de Kairn-Pro niet heeft. Ook deze voortrap maakt gebruik van een geschakelde voeding. Het is jammer dat de Kairn geen gebalanceerde in- en uitgangen heeft. Dit omdat de Ikemi CD speler wel gebalanceerde uitgangen heeft. De laatste klonk gebalanceerd een fractie beter op de “real balanced” Krell KRC-3 voortrap. De Kairn is volledig `afstandbedienbaar`: met de centrale afstandbediening kunnen alle Linn componenten bediend worden. Verder kunnen de ingangen `gecustomised` worden met betrekking tot de gain per bron etc. Zowel de Ikemi CD speler als de Kairn voortrap zijn via RS-232 aanstuurbaar voor toekomstige software updates. Qua eindversterkers heb ik de beschikking over de instapmodellen LK-85. Maar liefst twee, omdat we de Katans ge-biampt aansturen. Het zijn lichtgewichten met hun 7 kg. Het vermogen bedraagt, zoals het type nummer al doet vermoeden, 85 watt aan 4 ohm. De versterkers schakelen automatisch standby als er gedurende 20 minuten geen signaal meer op de ingang staat.